Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega ustanowienie hipoteki wyłącznie wtedy, gdy stanowi ono czynność cywilnoprawną dokonywaną w drodze umowy.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 litera „h” ustawy z dnia 9 września 2000r o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 959 ze zm.) podatkowi temu podlega czynność ustanowienia hipoteki umownej (zwykłej) i hipoteki kaucyjnej. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 10 w/w ustawy podstawę opodatkowania przy ustanowieniu hipoteki stanowi kwota zabezpieczonej wierzytelności. Ustawa różnicuje jednocześnie stawkę podatkową, ustalając w art. 7 ust.1 pkt 7 lit. „a” i „b”:

• stawkę procentową od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – od kwoty zabezpieczonej wierzytelności 0,1 %,
• stawkę kwotową w wysokości 19,00 zł od ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej.