Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) nie uznaje się za podatnika „ organów władzy publicznej oraz urzędów odsługujących te organy w zakresie realizacji zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych” . Powyższe unormowanie pozostaje w zgodzie z art. 4 i 5 VI Dyrektywy z dnia 17 maja 1977 roku w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich, dotyczących podatków obrotowych... ( 77/388/EEC) w którym to stwierdzono, że krajowe, regionalne i lokalne organy władzy nie będą uważane za podatnika w związku z działaniami, które podejmują lub transakcjami, które zawierają jako podmioty prawa publicznego. Jednakże powyższe unormowanie art. 4 i 5 VI Dyrektywy zostało w porównaniu do regulacji polskiej poszerzone o to iż, jeżeli traktowanie tych organów w zakresie określonych czynności lub transakcji jako nie będących podatnikami naruszałoby zasady konkurencji, należy – w przypadku tych czynności lub transakcji uznawać je za podatników VAT.

W ustawie z dnia 11 marca 2004 roku nie zdefiniowano ostatecznie między innymi pojęcia „organ władzy publicznej”. W tym temacie stwierdzić należy, że skoro ustawodawca posługuje się pojemnym zakresowo pojęciem „organy władzy publicznej”, to – bez definiowania takiego określenia – w zbiorze tym znajdują swe miejsce między innymi organy państwowe, jak i organy samorządu terytorialnego. Z kolei za organ władzy publicznej w ramach samorządu terytorialnego uznać należy jednostki tego samorządu tzn. gminę, powiat i samorząd województwa.

Natomiast do „urzędów obsługujących te organy” należy zaliczyć wszelkie jednostki organizacyjne zajmujące się tymi zadaniami.

Wyłączenie organów władzy publicznej – na podstawie art. 15 ust. 6 wyżej cytowanej ustawy z kategorii podatników VAT ma charakter wyłączenia podmiotowo-przedmiotowego i jako stanowiący odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania, musi być interpretowany bardzo ściśle. Wyłączenie powyższe ma miejsce przy spełnieniu łącznie dwóch warunków:

- jego podmiotem są jedynie organy władzy publicznej, lub urzędy obsługujące te organy

- odnosi się ono jedynie do tych czynności podlegających wyłączeniu, w których realizują one zadania nałożone na nie przepisami prawa i to zadania do realizacji których zostały powołane

Jednakże wyłączenie ze statusu podatnika VAT nie ma zastosowania , gdy organ władzy publicznej lub urząd obsługujący ten organ wykonuje jakiekolwiek czynności, w tym objęte na podstawie przepisów prawa jego urzędowymi kompetencjami, ale na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. W tym przypadku organ władzy publicznej jest podatnikiem VAT jedynie w zakresie wszelkich czynności, które maja charakter cywilnoprawny tzn. są przez nie realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych. Będą to zatem wszystkie realizowane przez te organy czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej, przykładowo czynności sprzedaży nieruchomości i ruchomości, wynajmu, dzierżawy jak również inne czynności zawierane w ramach umów prawa cywilnego tj. umowy nazwane i nienazwane. W tym bowiem zakresie, czynności tych organów mają charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 wyżej cytowanej ustawy.

Kryterium podziału stanowi zatem charakter wykonywanych czynności, czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, a czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują, że podmioty te są podatnikami VAT, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczone usługi podlegają opodatkowaniu tym podatkiem lub są od tego podatku zwolnione.

Grunt jest od 1 maja 2004 roku towarem- w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), tak więc opodatkowaniu podlega dostawa której przedmiotem jest nieruchomość gruntowa, zabudowana i niezabudowana. W sytuacji nieruchomości niezabudowanych opodatkowaniu podlega jedynie ta nieruchomość niezabudowana której przedmiotem jest teren budowlany lub przeznaczony pod zabudowę ( o takim charakterze gruntu decydować powinien plan zagospodarowania przestrzennego danego obszaru).

Inaczej kształtuje się sytuacja gruntów objętych prawem użytkowania wieczystego. Prawo to jest innym niż własność prawem rzeczowym oraz niewątpliwie wartością niematerialną i prawną. W myśl art. 8 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) postanowiono, że świadczeniem usług jest przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej. Opodatkowaniu zatem podlega przeniesienie prawa użytkowania wieczystego gruntu zabudowanego oraz niezabudowanego, przy czym w tym przypadku nie zastosowano unormowania jak w stosunku do gruntów w art. 43 ust. 1 pkt. 9 ustawy o podatku od towarów i usług i nie zwolniono od podatku przeniesienia praw do użytkowania wieczystego terenów niezabudowanych i innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę.

Natomiast samo przekształcenie prawa wieczystego w prawo własności nie podlega przepisom ustawy o podatku VAT.

Ponadto, w rozpatrywanej sprawie nie ma również zastosowania zwolnienie od podatku VAT, o którym mowa w § 8 ust.1 pkt.13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług ( Dz. U. Nr 97, poz. 970) zgodnie z którym zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.