Działając na podstawie przepisu art. 14a ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), Naczelnik Urzędu Skarbowego w Olsztynie, w odpowiedzi na pismo z dnia 19.07.2004 r. uprzejmie wyjaśnia.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Izba Celna wypłaca funkcjonariuszom celnym zapomogi losowe w wyniku „zdarzeń losowych” w rozumieniu § 3 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń socjalnych, które mogą być przyznane funkcjonariuszom celnym i członkom ich rodzin (Dz. U. nr 39, poz. 450).

Ponieważ wątpliwości dotyczą sformułowania „zdarzenie losowe” Izba Celna w Olsztynie pyta czy w światle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wypłacane zapomogi np. na:

- sfinansowanie kosztów pobytu opiekuna dziecka przebywającego na leczeniu sanatoryjnym;

- pomoc finansową dla funkcjonariusza na leczenie dziecka z chorobą alergiczną;

- pomoc finansową dla funkcjonariusza przewlekle chorego;

- pomoc finansową rodzinie zmarłego funkcjonariusza;

- pomoc finansową dla funkcjonariusza będącego jedynym żywicielem wieloosobowej rodziny;

- pomoc finansową dla funkcjonariusza na zakupu kurtek i butów na zimę;

- opłacenie kosztów kształcenia w szkole wyższej;

mieszczą się w zwolnieniu przewidzianym w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ?

Losowe zdarzenie według encyklopedii PWN, Wydawnictwa Naukowego PWN SA to: zdarzenie przypadkowe, zdarzenie, którego zaistnienie zależy od przypadku (http://encyklopedia.pwn.pl).

Stosownie do w/w § 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 r. funkcjonariuszowi, którego warunki bytowe uległy znacznemu pogorszeniu wskutek zdarzeń losowych, kierownik urzędu, w którym funkcjonariusz pełni służbę, może przyznać zapomogę. Zapomogę można przyznać również w związku ze śmiercią funkcjonariusza członkom rodziny funkcjonariusza.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), wolne od podatku dochodowego są zapomogi otrzymane w przypadku:

1. indywidualnych zdarzeń losowych,
2. klęsk żywiołowych,
3. długotrwałej choroby lub śmierci,

do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280,00 zł, z zastrzeżeniem pkt 40 i 79. Ograniczenie kwotowe zwolnienia ma zastosowanie w przypadku otrzymania świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzącego z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, środków własnych szkół i uczelni - przyznanego na podstawie odrębnych przepisów o systemie oświaty, o szkolnictwie wyższym, o wyższych szkołach zawodowych oraz o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, a także świadczenia z pomocy społecznej.

Ustawodawca konkretnie wymienił przypadki, których wystąpienie umożliwia zwolnienie zapomogi od podatku. Pojęcie „trudnej sytuacji rodziny”, jest pojęciem znacznie szerszym niż przypadki wymienione w ustawie. Trudna sytuacja rodziny może być niekiedy bezpośrednim następstwem zdarzeń, które uprawniają do zwolnienia zapomóg od opodatkowania.

Zatem w przypadku udzielenia pomocy finansowej funkcjonariuszowi, np. w sfinansowaniu zakupu kurtek czy obuwia, istotnym będzie ustalenie czy powód udzielenia tej pomocy nie jest wynikiem: indywidualnego zdarzenia losowego, klęski żywiołowej czy długotrwałej choroby lub śmierci. Stąd też w odniesieniu do tej części zapytania tutejszy organ podatkowy nie może zająć jednoznacznego stanowiska.

Natomiast inne sytuacje, nie objęte ustawą, np. kształcenie w szkole wyższej, nie mają wpływu na nabycie prawa do zwolnienia.

Cechą charakterystyczną zapomogi jest fakt, iż jest to świadczenie jednorazowe, mające na celu wsparcie finansowe osoby, która z różnych przyczyn znalazła się w trudnej sytuacji życiowej. Podstawą do zastosowania zwolnienia od podatku jest wypłacenie zapomogi na skutek wystąpienia zdarzenia wymienionego w przepisie. Ustawodawca nie wskazuje osoby, której zapomoga powinna być wypłacona. Tak więc ze zwolnienia korzystać może każda zapomoga, która spełniać będzie kryteria przedmiotowo-kwotowe, niezależnie od statusu osoby, która ją otrzymuje. Oznacza to, iż zwolniona od podatku będzie zarówno zapomoga wypłacona osobie, której dane zdarzenie dotyczy bezpośrednio, np. funkcjonariuszowi z tytułu długotrwałej choroby, jak i zapomoga wypłacona osobie, której to zdarzenie nie dotyczy bezpośrednio, np. funkcjonariuszowi w związku z długotrwałą chorobą czy też śmiercią członka rodziny, rodzinie w związku ze śmiercią funkcjonariusza.

Do chorób długotrwałych należałoby zaliczyć wszelkiego rodzaju choroby przewlekłe, w tym także chorobę wrodzoną.

Biorąc pod uwagę powyższe Naczelnik Urzędu Skarbowego w Olsztynie, podkreśla iż wolne od podatku dochodowego są zapomogi wypłacone tylko w przypadkach wymienionych w ww. przepisie art. 21 ust. 1 pkt 26. W pozostałych przypadkach będą opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wówczas beneficjent zapomogi będzie miał obowiązek doliczenia jej do innych dochodów w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał zapomogę.