Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Pod pojęciem towaru rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty. Wierzytelność pieniężna, która jest przedmiotem zapytania jest prawem majątkowym, a zatem nie jest towarem w rozumieniu ustawy.
Jednakże obrót wierzytelnościami tj. zakup w celu ich dalszej odsprzedaży lub windykacji stanowi świadczenie usługi. Ustawodawca zdefiniował ogólne pojęcie świadczenia usługi, jako każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów – art. 8 ust. 1. W dalszej części art. 8 sprecyzowano, iż usługi wymienione w klasyfikacjach wymienionych na podstawie przepisów o statystyce publicznej są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, z wyjątkiem usług elektronicznych. Zatem świadczenie usług w zakresie obrotu wierzytelnościami stanowi, w świetle ustawy z dnia 11 marca 2003 r. usługę.
Stawka podstawowa podatku od towarów i usług, w myśl art. 41 ust. 1, wynosi 22%.
Odstępstwa od tej zasady zostały szczegółowo omówione w ustawie. Wskazano również katalog czynności zwolnionych od opodatkowania. Zgodnie m. in. z art. 43 ust. 1 ustawy zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku Nr 4. W pozycji 3 niniejszego załącznika wymieniono usługi klasyfikowane w statystyce w Sekcji J, posiadające oznaczenie PKWiU 65-67 nazwane ogólnie usługami pośrednictwa finansowego. Jednocześnie należy podkreślić, iż wchodząca w życie z dniem 1 maja 2004 r. ustawa o podatku od towarów i usług zawiera bardziej szczegółowy i szerszy niż wynikało to z ustawy obowiązującej do 30 kwietnia 2004 r. katalog czynności wyłączonych ze zwolnienia przysługującego generalnie usługom pośrednictwa finansowego.
Rozpatrując kwestię obrotu wierzytelnościami należy stwierdzić, iż jest to usługa pośrednictwa finansowego, która korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1. Wierzytelność obejmuje wszystkie uprawnienia, które mogą przysługiwać stronie uprawnionej (wierzycielowi) od dłużnika. Zwykle są one klasyfikowane jako główne i uboczne. Te pierwsze, zasadniczo zmierzają do uzyskania świadczenia lub jego surogatów, drugie mają charakter uzupełniający, w tym znaczeniu, iż pomagają lub ułatwiają realizację tych pierwszych. Świadczenie uboczne może obejmować odsetki za zwłokę oraz koszty poniesione przez wierzyciela, niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest obrót. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Biorąc zatem pod uwagę, że na wierzytelność składa się nie tylko należność główna, ale i także odsetki i koszty postępowania, przyjąć należy, że wszystkie te elementy składają się na usługę pośrednictwa finansowego obrotu wierzytelnością. Opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług podlega bowiem usługa, a nie poszczególne elementy składowe jej ceny.
Odpowiadając na zapytanie Podatnika dotyczące kwestii prowadzenia windykacji na zlecenie należy wskazać, że nie całość usług pośrednictwa finansowego podlega zwolnieniu od podatku od towarów i usług. Ustawodawca szczegółowo wymienił w załączniku Nr 4 do ustawy usługi pośrednictwa finansowego, które wyłączone są ze zwolnienia. W katalogu usług, w odniesieniu do których nie stosuje się zwolnienia od podatku wymieniono między innymi usługi ściągania długów, przy czym nie wskazano symbolu PKWiU identyfikującego usługi zawierające się w tej kategorii. Wyjaśniając problem wskazany w zapytaniu Podatnika, należałoby przede wszystkim ustalić czy działania podejmowane w ramach windykacji wierzytelności są usługą pośrednictwa finansowego określanej mianem ściągania długów. W tej sprawie należy wyjść od definicji windykacji. Ustawodawca nie definiuje tego pojęcia w ustawie o podatku od towarów i usług, zatem należy oprzeć się na wykładni językowej tego pojęcia. Słownik języka polskiego (wydawnictwo PWN 1995 r.) pojęcie windykacji wyjaśnia jako dochodzenie w sposób określony w przepisach ustawodawczych zwrotu swojej rzeczy od osoby nie uprawnionej do jej posiadania. Podobnie windykację definiuje Słownik wyrazów obcych (wydawnictwo PWN 1995 r.) wskazując, iż jest to dochodzenie w sposób określony w przepisach ustawodawczych swoich praw do rzeczy lub zapłaty. Jednocześnie w ujęciu ekonomicznym długiem jest - według Słownika języka polskiego - zobowiązanie wynikające z faktu pożyczenia od kogoś pieniędzy. W związku z tym należy przyjąć, że windykacja jest dochodzeniem własnych lub na przyjęte zlecenie obcych praw do majątku, rzeczy lub pieniędzy, którymi włada nie uprawniona do tego osoba trzecia. Urząd Statystyczny w opinii wydanej w dniu 13.01.2004 r. do usług o symbolu PKWiU 67.13.10.-00.90 "usługi pomocnicze związane z pośrednictwem finansowym pozostałe gdzie indziej niewymienione" zalicza wykonywanie na podstawie umów zleceń czynności zmierzających do wyegzekwowania od dłużnika zleceniodawcy należnych mu wierzytelności. Mając na uwadze powyższe grupowanie statystyczne oraz językowe wykładnie pojęć "windykacja" oraz "dług" należy przyjąć, iż czynności wykonywane przez podatnika na zlecenie innych podmiotów mających na celu windykację wierzytelności stanowi świadczenie usługi ściągania długów.
Zatem w świetle nowej ustawy o podatku od towarów i usług świadczenie usługi windykacji wierzytelności na zlecenie jest usługą ściągania długów i nie podlega zwolnieniu od opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy.
Obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usługi powstaje – zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy - z chwilą jej wykonania. Podstawę opodatkowania czynności wynikających z umowy zlecenia jest dla zleceniobiorcy, w myśl art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy, kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonanie usługi, pomniejszona o kwotę podatku. Biorąc pod uwagę, iż wykonywanie na zlecenie wierzyciela usługi windykacji długu jest usługą pośrednictwa finansowego polegającego na ściąganiu długów, wykonawca usługi zobowiązany jest wystawić zleceniobiorcy fakturę z wyszczególnioną kwotą wynagrodzenia należnego za wykonaną usługę, opodatkowując tę czynność według stawki określonej w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.