Instytucja prawna darowizny została określona w przepisach art. 888-902 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.), wg których m.in.:

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Nieodpłatność świadczenia wyraża się tym, iż nabycie przez obdarowanego darowizny nie może być uzależnione od spełnienia przez obdarowanego jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Bezpłatność świadczenia stanowi zatem bezwzględny warunek umowy darowizny.

Przedmiotem darowizny mogą być wszelkiego rodzaju pieniądze, wartości pieniężne, rzeczy, jak i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 roku Nr 14, poz. 176 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2003 r., podatnik mógł pomniejszyć swój dochód o darowizny dokonane wyłącznie na cele określone w ustawie i tylko do wysokości ustalonych limitów.

Prawo do dokonania odliczenia przysługiwało także w przypadku dokonania darowizny rzeczowej, przy czym aby skorzystać z odliczenia przedmiot darowizny musiał mieścić się w zakresie ustawowo określonych celów.

Ww. cele podzielono na dwie grupy przyporządkowując im odmienny limit odliczeń.

Pierwsza grupa obejmowała wydatki poniesione na cele naukowe, naukowo-techniczne, oświatowe, oświatowo-wychowawcze, kulturalne, kultury fizycznej i sportu, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów, a także wspierania inicjatyw społecznych w zakresie budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę - łącznie do wysokości nie przekraczającej 15% dochodu,

Do wysokości 10% dochodu mogły być odliczone darowizny przekazane na cele kultu religijnego i na działalność charytatywno-opiekuńczą, bezpieczeństwa publicznego, obrony narodowej, ochrony środowiska, dobroczynne, a także na cele związane z budownictwem mieszkaniowym dla samorządu terytorialnego i na budowę strażnic jednostek ochrony przeciwpożarowej, w rozumieniu przepisów o ochronie przeciwpożarowej, oraz ich wyposażenie i utrzymywanie.

Darowiznami na działalność charytatywno-opiekuńczą są środki przeznaczone dla instytucji zajmujących się wspieraniem osób będących w niedostatku i potrzebujących pomocy.

Z kolei środki przeznaczone na wspomożenie dzieci ubogich, mające na celu zapewnienie obdarowanym: posiłku, ubrania, leczenia, pielęgnacji w zakresie ww. przepisu sklasyfikowane były jako darowizny na cele dobroczynne.

Jednakże ust. 5 pkt 1 wyżej powołanego przepisu ustawy o podatku dochodowym stanowił, że odliczeniu nie podlegały darowizny poniesione na rzecz osób fizycznych.

Wobec powyższego nie przysługiwało odliczenie od dochodu darowizn poniesionych na utrzymanie konkretnych osób fizycznych, wychowanków domu dziecka.

W związku z nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - ustawa z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202 poz. 1956) - z dniem 1 stycznia 2004 roku zlikwidowane zostały odliczenia w tym m.in. z tytułu wydatków na dojazd dzieci własnych i przysposobionych do szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych, w tym z oddziałami integracyjnymi, szkół specjalnych, sportowych oraz mistrzostwa sportowego i szkół artystycznych, położonych poza miejscowością stałego lub czasowego zamieszkania dzieci. Tym samym brak jest możliwości dokonania w 2004 roku odliczenia od podatku wydatków poniesionych na ww. cele.