Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania (dostarczenia), przekazania, zamiany, darowizny towaru lub wykonania usługi, o których mowa w art. 2, z zastrzeżeniem ust. 2-10 oraz art. 6b i art. 35 ust. 2a-6 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) obowiązującej do dnia 30 kwietnia 2004 r.

Zgodnie z art. 6 ust. 8 wyżej cytowanej ustawy o podatku VAT, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi pobrano połowę ceny (przedpłata, zaliczka, zadatek, rata) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia zapłaty.

Jeżeli sprzedawca otrzymał przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi jednorazowo lub w ratach co najmniej połowę ceny, jest obowiązany wystawić fakturę nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano od nabywcy kwotę wynoszącą co najmniej 50% ceny brutto towaru lub usługi z zastrzeżeniem ust. 1a (dot. małego podatnika).

Przepis ten wskazuje również na wyjątki od powyższej zasady, kiedy otrzymanie części zapłaty powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części, bez względu na kwotę zaliczki.

W przypadku wykonania usług budowlanych lub budowlano-montażowych stosownie do art. 6 ust. 8b pkt 2 lit. d wyżej cytowanej ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty nie później jednak niż 30 dnia od dnia wykonania usługi.

Zgodnie z załącznikiem Nr 5 poz. 86 do powołanej wyżej ustawy, który zawiera wykaz materiałów i usług (robót budowlanych), których sprzedaż jest objęta stawką podatku w wysokości 7% - budowa, remonty oraz bieżąca konserwacja budynków min. szkół bez względu na PKWiU opodatkowana jest wg ww. stawki.

Należy zaznaczyć, iż obowiązującą od dnia 1 maja 2004 r. ustawą z dnia 11.03.2004 r. (Dz. U. Nr 54, poz. 535) zostały wprowadzone min. zmiany dotyczące stosowania stawek podatku VAT.

Do dnia 31.12.2007 r. stawkę 7% stosować się będzie wyłącznie w odniesieniu do :

• robót budowlano-montażowych oraz remontów i robót konserwacyjnych związanych z budownictwem mieszkaniowym i infrastrukturą towarzyszącą,
• obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych.

O tym, jaka stawka podatku winna być zastosowana do wykonywanych przez podatnika robót, decydować będzie moment powstania obowiązku podatkowego.

W przypadku robót budowlanych lub budowlano-montażowych obowiązek podatkowy nie uległ zmianie i zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku VAT powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia licząc od dnia wykonania usług.

Zatem bez względu na termin podpisania umowy, w sytuacji gdy roboty zakończone zostaną po 1 maja 2004 r. obowiązywać będzie nowa stawka VAT 22% chyba, że świadczący usługę pobrał zaliczkę przed dniem 1 maja 2004 r., wówczas w stosunku do tej uiszczonej kwoty obowiązek podatkowy powstał według zasad i stawki obowiązującej w dniu jej uiszczenia co miało miejsce w przedmiotowej sprawie.

Reasumując w sytuacji gdy po zawarciu umowy, ale przed powstaniem obowiązku podatkowego, następuje zmiana stawki podatkowej, o wysokości tej stawki dla dostawy towarów lub usług przesądzi moment powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT.

W przypadku ww. robót moment ten wyznaczony jest dwoma elementami – datą wykonania usługi oraz datą zapłaty.

Jeśli bowiem zapłata nie zostanie uiszczona przed 30 dniem od dnia wykonania robót - obowiązek podatkowy powstanie w tym właśnie (trzydziestym) dniu według obowiązującej wówczas stawki VAT.