Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie, działając na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), wyjaśnia:

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) w art. 21 ust. 1 pkt 3 reguluje zagadnienie zwolnienia od podatku dochodowego otrzymanego odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. W art. 21 ustawy ustawodawca zawarł katalog odszkodowań wolnych od podatku dochodowego. Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wolne od podatku dochodowego są odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wynika z tego, że ze zwolnienia od podatku nie będzie mógł skorzystać podatnik, który odszkodowanie uzyskał w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, jak również, gdy chodzi o korzyści utracone. W takich wypadkach zakres roszczeń poszkodowanego, mimo że może obejmować zarówno szkodę rzeczywistą, jak i utracone korzyści, nie będzie w pełni korzystał ze zwolnienia podatkowego. Podatnik zapłaci więc podatek od całości przyznanego odszkodowania.

Dla prowadzących działalność gospodarczą otrzymane odszkodowania są dla nich przychodem z działalności gospodarczej i jak każdy przychód mają wpływ na opodatkowanie powstałego z tego tytułu dochodu. Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 4 cytowanej ustawy, do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się otrzymane kary umowne. Do przychodów zalicza się więc w zasadzie wszelkie otrzymane odszkodowania, w tym również - zgodnie z art. 14 ust 2 pkt 12 ustawy - otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

Wszelka szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym, może mieć w świetle przepisów kodeksu cywilnego postać dwojaką:

• może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas,
• może obejmować stratę korzyści, jakiej poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się, niż mógł tego oczekiwać.

Jeżeli przez majątek określonej osoby należy rozumieć ogół jej aktywów i pasywów (a określenie to jest określeniem konwencjonalnym), to uszczerbek pierwszego rodzaju będzie polegać na zmniejszeniu pozycji czynnych poszkodowanego, bądź też na zwiększeniu się pozycji biernych tego majątku. Uszczerbek drugiego rodzaju polega zawsze na niepowiększeniu się pozycji czynnych majątku poszkodowanego, mimo że powiększenie się takie powinno było nastąpić.

Reasumując powyższe, otrzymana przez pana na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w R. kwota odszkodowania w wysokości 1.233.298,20 zł z tytułu czynu niedozwolonego za szkodę, jaką wyrządził funkcjonariusz państwowy przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 14 ust. 1c pkt 3 ustawy, za datę powstania przychodu z działalności gospodarczej uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym otrzymano zapłatę.