Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535) jako zasadę w podatku od towarów i usług przyjęto, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Jednocześnie zastrzeżono, że od powyższej zasady istnieje szereg wyjątków, określających w odmienny sposób moment powstania obowiązku, w zależności m. in. od momentu wystawienia faktury.

W art. 19 ust. 4 w/w ustawy o VAT postanowiono, że jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

W myśl art. 86 ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny, z zastrzeżeniem pkt 2-4 oraz ust. 11,12,16 i 18. Zgodnie z ust. 11 jeżeli podatnik nie dokona obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych w ust. 10, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za następny okres rozliczeniowy.

Mogłoby się wydawać, iż moment powstania prawa do odliczenia podatku naliczonego określony w powyższy sposób w ustawie o podatku od towarów i usług, został określony odmiennie niż uczyniono to w VI Dyrektywie w art. 17 (1), który stanowi, że prawo do odliczeń powstaje w chwili gdy podatek, który może być odliczony, staje się wymagalny. Jednocześnie w art. 18 (1)(a) tejże Dyrektywy postanowiono, że w celu wykonania swojego prawa do odliczeń, podatnik musi – w przypadku towarów i usług nabytych w kraju – posiadać fakturę.

Wynikałoby z tego, że na gruncie VI Dyrektywy przyznano nabywcy prawo do odliczania podatku naliczonego w tym samym okresie, w którym dostawca jest zobligowany do jego zadeklarowania jako należnego, lecz realizację tego uprawnienia uzależniono od spełnienia warunku formalnego, jakim jest posiadanie przez nabywcę faktury, przy czym tenże wymóg formalny ma jedynie charakter dowodowy, a nie konstytuujący prawa do odliczenia podatku. Według powołanych powyżej przepisów VI Dyrektywy podatnik, który spełnia warunek formalny i posiada fakturę przed dniem złożenia rozliczenia podatku za okres poprzedni, może podatek z niej wynikający wykazać do odliczenia w deklaracji za ten okres, w którym u dostawcy z tego tytułu powstał podatek należny, nawet w przypadku gdy fakturę tę otrzymał w okresie następnym, lecz przed złożeniem rozliczenia za okres miniony.

Należy jednak wziąć pod uwagę art. 10 (1)(b) VI Dyrektywy, zgodnie z którym termin „wymagalność podatku” otrzymał brzmienie, iż jest to prawo Skarbu państwa do dochodzenia zapłaty podatku, z mocy prawa, od osoby zobowiązanej do jego uiszczenia, począwszy od określonej chwili, nawet w przypadku możliwości przesunięcia terminu płatności.

W myśl art. 103 ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r. podatnicy, są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczenia i wpłacenia podatku za okresy miesięczne w terminie 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek urzędu skarbowego, z zastrzeżeniem ust. 2-4 i art. 33.

Biorąc powyższe pod uwagę, sytuacja opisana przez podatnika, czyli w przypadku gdy transakcja dotyczy miesiąca marca i faktura VAT została wystawiona w miesiącu marcu, zaś podatnik otrzymał przedmiotową fakturę w miesiącu kwietniu, ale przed złożeniem deklaracji VAT-7 za miesiąc marzec, uprawnia to nabywcę do obniżenia podatku należnego w rozliczeniu za miesiąc kwiecień bądź maj, zgodnie z art. 86 ust. 10 pkt 1.

Wiąże się to z faktem, iż w ustawie o VAT, prawo do odliczenia podatku należnego uzależnione jest i łączy się ściśle ze spełnieniem warunku formalnego, jakim jest otrzymanie faktury. A więc w ustawie VAT czynności otrzymania faktury przypisano charakter konstytuujący prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego.