Stan faktyczny

Podatnik (spółka z o.o.) uzyskał od wspólnika pożyczkę pieniężną z przeznaczeniem na działalność bieżącą.

Ocena prawna stanu faktycznego

Stan faktyczny opisany w wystąpieniu podatnika, wypełniając przesłanki zwolnienia zawartego w treści art.9 pkt 10 lit. „h” ustawy z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych ( Dz.U. z 2000 r, nr 86 poz. 959 ze zmian.), odnosi się do zwolnienia przedmiotowego (wg kryterium czynności cywilnoprawnej, na co wskazuje redakcja przepisu, cyt.: „Zwalnia się od podatku następujące czynności cywilnoprawne (...) pożyczki udzielane przez wspólnika –akcjonariusza- spółce kapitałowej.”).

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że w celu udzielenia odpowiedzi na zapytanie podatnika konieczna jest analiza przepisu wskazującego na obowiązek złożenia deklaracji. Zgodnie z art.10 ust. 1 powołanej ustawy, cyt.:

„Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.”

Bezspornym jest, iż literalne brzmienie przywołanej regulacji zawiera zwrot „powstanie obowiązku podatkowego.”

Jakkolwiek na powiązanie złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych z powstaniem obowiązku podatkowego wskazuje także § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad poboru podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 108, poz. 1153 ze zm.), to treść powyższych przepisów nie daje jednak podstaw do wniosku, iż w każdym przypadku powstania obowiązku podatkowego na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatnicy zobowiązani są do złożenia stosownej deklaracji.

Wyjaśnić bowiem należy, że użyty przez ustawodawcę zwrot „oraz” oznacza łączne wystąpienie dwóch przesłanek -obowiązek złożenia deklaracji wobec powstania zobowiązania podatkowego. Wskazanie daty powstania obowiązku podatkowego służyło natomiast ustawodawcy do określenia ram czasowych dla obliczenia i wpłacenia podatku (w ciągu 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego).

Zwrócić także należy uwagę na fakt, iż obowiązek podatkowy (którym w myśl art. 4 Ordynacji podatkowej jest cyt.: „wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach”) w podatku w podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje, co do zasady, z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art.3 ust.1 pkt 1), co nie oznacza, że zawsze prowadzi do powstania zobowiązania podatkowego, a w efekcie do obliczenia i uiszczenia kwoty należnego podatku.

Innymi słowy, obowiązek podatkowy nie zawsze ulega konkretyzacji znajdującej swój wyraz w powstaniu zobowiązania podatkowego w rozumieniu art. 5 Ordynacji podatkowej (którym „jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego”).

Przykładami takiej sytuacji są właśnie zwolnienia przedmiotowe przewidziane w art. 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w tym odnoszące się do pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez jej wspólnika (pkt 10 lit. „h”).

Dlatego też, pomimo objęcia zdarzenia prawnego, jakim jest umowa pożyczki, co do zasady obowiązkiem podatkowym, jego uczestnicy -wobec wystąpienia przesłanek przewidzianych we wskazanej normie prawnej- nie będą zobowiązani do poniesienia skonkretyzowanego świadczenia w postaci podatku od czynności cywilnoprawnych w określonej wysokości.

Brak jest tym samym podstaw do wniosku, iż sytuacja objęta w/w zwolnieniem przedmiotowym wywoła obowiązek złożenia przez podatnika deklaracji PCC-1, skoro nie powstanie w ogóle zobowiązanie do zapłaty podatku.

Poza tym, powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w świetle treści deklaracji PCC-1 (stanowiącej załącznik do wyżej powołanego rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad poboru podatku od czynności cywilnoprawnych), w szczególności:

• Część „B” zawiera zwrot „dane podatnika dokonującego zapłaty i niezwolnionego od podatku”.
• Część „E” – jakkolwiek dotyczy informacji o zwolnieniu od podatku, ale zapis poz. 41 wskazuje, iż chodzi o przypadki zwolnienia podmiotowego (art. 8 ustawy).
• Część „F” odnosi się do obliczenia należnego podatku.
• Żadna z pozycji deklaracji nie jest przeznaczona na informację o zwolnieniu przedmiotowym (art. 9), czy też o nie podleganiu podatkowi (art.2).

Uwzględniając powyższe argumenty, stanowisko podatnika uznać należy za błędne, skoro obowiązek składania deklaracji PCC-1 nie powstanie w przypadku zwolnienia przedmiotowego umowy pożyczki zawartego w art. 9 pkt 10 lit.„h” ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.