Osoba fizyczna zwróciła się do Spółki Akcyjnej z prośbą o wsparcie pieniężne na operację swojego syna. W swojej prośbie wskazała, iż wpłaty należny dokonać na rachunek bankowy Fundacji, ale ze wskazanie konkretnej osoby, na operację której wpłata jest dokonywana.

Stan prawny:

Zgodnie z postanowieniami art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000r., nr 54, poz. 654 ze zm.) podstawę opodatkowania, z pewnymi zastrzeżeniem, stanowi dochód po odliczeniu m.in. darowizn:

1. na cele naukowe, naukowo-techniczne, oświatowe, oświatowo-wychowawcze, kulturalne, kultury fizycznej i sportu, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów, a także wspierania inicjatyw społecznych w zakresie budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę - łącznie do wysokości nie przekraczającej 15 proc. dochodu, o którym mowa w art. 7 ust. 3 albo w art. 7a ust. 1,
2. na cele kultu religijnego i na działalność charytatywno-opiekuńczą, bezpieczeństwa publicznego, obrony narodowej, ochrony środowiska, dobroczynne, a także na cele związane z budownictwem mieszkaniowym dla samorządu terytorialnego i na budowę strażnic jednostek ochrony przeciwpożarowej w rozumieniu przepisów o ochronie przeciwpożarowej oraz ich wyposażenie i utrzymywanie - łącznie do wysokości nie przekraczającej 10 proc. dochodu, o którym mowa w art. 7 ust. 3 albo w art. 7a ust. 1.

Odliczeniu nie podlegają jednak, jak stanowi to art. 18 ust. 1a ustawy z 15.02.1992r. darowizny na rzecz:

1. osób fizycznych,
2. osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.

W myśl postanowień art. 888 par. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.) darowizna jest umową, przez którą należy rozumieć zobowiązanie się darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Umowa ta może zawierać również polecenie, czyli dodatkowe postanowienie umowy, na mocy którego na obdarowanego nakładany jest dodatkowy obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania (art. 893 K.c.). Polecenie nie uchybia bezpłatnemu charakterowi darowizny i nie czyni ono nikogo wierzycielem. A zatem osoba, na rzecz której ustanowiono polecenie, nie jest wierzycielem i nie może we własnym zakresie domagać się wypełnienia polecenia.

Obowiązek wykonania polecenia spoczywa na obdarowanym. Gdy obdarowany polecenia nie wykona, darczyńca (a po jego śmierci również jego spadkobiercy) uprawniony jest do żądania wypełnienia polecenia - z żądaniem takim nie może jednak wystąpić osoba trzecia – ale jedynie pod warunkiem, że darowizna została już dokonana a polecenie nie ma na celu wyłącznie korzyści obdarowanego.

Uprawnionym do żądania wypełnienia polecenia jest również właściwy organ państwowy, jeśli polecenie ma na względzie interes społeczny.

Polecenie jest związane z darowizną i może, choć nie musi, zmniejszać jej wartość, ale nie może uszczuplać majątku obdarowanego. Ponadto polecenie, którego treść jest sprzeczna z ustawą lub z zasadami współżycia społecznego, jest nieważne. Nie pociąga jednak to za sobą nieważności darowizny, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością darowizna nie zostałaby dokonana (art. 58 § 3 Kc).

Fakt umieszczenia w umowie darowizny polecenia nie zmienia charakteru ani rodzaju umowy.

W przypadku zatem, gdy darczyńca ofiarował określoną sumę pieniężną osobie prawnej i polecił przeznaczenie tej sumy na sfinansowanie operacji wskazanego przez siebie dziecka, to obdarowanym jest w dalszym ciągu osoba prawna i tylko ona ma prawo do rozporządzenia przedmiotem darowizny.

W świetle powyższych przepisów Spółka może odliczyć od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych kwotę darowizny przekazanej na rzecz Fundacji, mimo że przekazując tę darowiznę wskazała (w formie polecenia) - cel i osobę trzecią, na której rzecz przedmiot darowizny ma być przeznaczony.

Prawidłowość powyższego stanowiska potwierdziło Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 11 marca 1997 r., Nr PO 2/BKO/AŁ-0130/652/97.