W związku z pismem w sprawie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczących obowiązków banku, jako płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu należności wypłacanych na podstawie czeków zagranicznych Naczelnik Urzędu Skarbowego w Biłgoraju na podstawie art. 14 a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz.U.Nr 137, poz. 926 ze zm.) uprzejmie informuje.

Na podstawie poczynionych ustaleń można stwierdzić, iż Bank dokonuje wypłat podatnikowi świadczeń emerytalnych z USA na podstawie czeków zagranicznych. Od wypłacanych świadczeń Bank nie pobrał zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, zaś ich niepobranie uzasadnił złożeniem przez podatnika ustnego oświadczenia o pobraniu podatku za granicą od dochodów wypłaconych na podstawie w/w czeków. Zdaniem Banku płatnik w takiej sytuacji nie ma obowiązku badania rzetelności oświadczenia, zaś podatnik przez złożenie oświadczenia bierze za nie pełną odpowiedzialność. Bank stoi na stanowisku, że odpowiedzialność ta polega w szczególności na tym, iż w przypadku podlegania opodatkowaniu w Polsce dochodów otrzymanych przez podatnika na podstawie w/w czeków to podatnik powinien dopłacić w rozliczeniu rocznym, „o ile nie korzysta ze specjalnej zniżki z tytułu kombatanctwa” (do zapytania załączono decyzję Urzędu d/s Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie o przyznaniu podatnikowi uprawnień kombatanckich). Następnie płatnik uzyskał informację z Ambasady USA, iż podatnikowi „od amerykańskich świadczeń wypłacanych do Polski przez Zarząd Ubezpieczeń Społecznych w Baltimore (Social Security Administration) amerykański federalny podatek dochodowy nie jest potrącany”. W tym stanie faktycznym płatnikowi nasunęły się wątpliwości, czy płatnik powinien dokonać skorygowania wpłaconych organowi podatkowemu zaliczek, czy też podatnik sam ma obowiązek prawidłowego rozliczenia podatku w zeznaniu rocznym. Zdaniem płatnika w takiej sytuacji, nie Bank ma obowiązek dokonania korekty wpłaconych zaliczek, lecz podatnik powinien rozliczyć należności podatkowe związane z otrzymaniem w/w dochodu w zeznaniu rocznym. W przypadku udzielenia odpowiedzi, iż płatnik miał obowiązek pobrania zaliczki w opisanej wyżej sytuacji, pytajacy zwrócił się o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy Bank ma obowiązek potrącić kwoty należnych od w/w świadczeń, a niepobranych zaliczek z bieżących wypłat podatnika? Zdaniem płatnika Bank nie powienien dokonywać tego potrącenia.

Jak wynika z treści art. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. Z 2000 roku, Nr 14, poz. 176 ze zm.) płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Zatem płatnik – na mocy przepisów szczególnych – zobowiązany jest do wejścia w stosunki prawne zobowiązania podatkowego w miejsce podatnika, chociaż nie ciążył na nim obowiązek podatkowy. Nałożone na niego przez prawo obowiązki mają charakter instrumentalny w stosunku do obowiązku podatkowego nałożonego na podatnika i służą jego realizacji. Płatnik jest zatem swego rodzaju pośrednikiem między organem podatkowym, a podatnikiem, jako podmiotami stosunków zobowiązaniowych, a jego rola sprowadza się głównie do ustalenia i odprowadzenia na rzecz wierzyciela podatkowego należności podatkowych obciążających podatnika, które mogą przekształcić się w należności obciążające płatnika, gdy w sposób niewłaściwy wykona on ciążące na nim obowiązki. Zgodnie bowiem z treścią art. 30 § 1 w zw. z § 5 w/w ustawy Ordynacja podatkowa płatnik, który nie wykonał obowiązków wynikających z art. 8, odpowiada za podatek nie pobrany lub podatek pobrany a niewpłacony, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej albo podatek (zaliczka) nie został pobrany z winy podatnika. Przepisy podatkowe, co do zasady, nie precyzują szczegółowo, jakie czynności powinien wykonać płatnik w celu ustalenia, czy w związku z pośredniczeniem płatnika przy wypłacie danego dochodu istnieje obowiązek pobrania zaliczki (ewentualnie, w jakiej wysokości). Niektóre przepisy prawa podatkowego ze względów praktycznych pozwalają na ograniczenie aktywności płatnika w tym zakresie do odebrania przez płatnika oświadczenia od podatnika (np. art. 32 ust. 1c, art. 35 ust. 4, art. 41 ust. 2 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Niekiedy przepisy przerzucają obowiązki w tym zakresie na podatnika (np. art. 21 ust. 1 pkt. 74 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, § 5 ust. 5 rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 grudnia 2000 roku w sprawie szczegółowych zasad poboru podatku od czynności cywilnoprawnych – Dz.U.Nr 108, poz. 1153 ze zm.). Jednakże, co do zasady płatnik, jako podmiot profesjonalny, powienien przy wypełnianiu swoich obowiązków dochować należytej staranności z uwględnieniem okoliczności, iż banki to podmioty profesjonalne.

W przypadku podlegania opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w Polsce świadczeń emerytalnych pochodzących z USA banki pośredniczące w wypłacie takich emerytur, jako płatnicy powinny zastosować się do art. 35 ust. 1 pkt. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000 roku, Nr 14, poz. 176 ze zm.), który stanowi, iż do poboru zaliczek miesięcznych jako płatnicy są obowiązane osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, które dokonują wypłaty emerytur i rent z zagranicy - od wypłacanych przez nie emerytur i rent, przy czym zaliczki te za miesiące od stycznia do grudnia ustala się w sposób określony w art. 32 ust. 1-1c z uwzględnieniem postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartej z państwem, z którego pochodzą te emerytury i renty. Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta z USA (publ. Dz.U. Z 1986 roku, Nr 31 poz. 178 i 179) nie modyfikuje w tym zakresie uregulowań zawartych w powołanej ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powołany przepis art. 35 nie zawiera szczególnych regulacji dotyczących obowiązków płatnika w zakresie ustalenia, czy i w jakim zakresie powienin on pobrać od wypłacanych dochodów zaliczkę? Zatem płatnik powinien dochować przy ustalaniu obowiązku pobrania zaliczki w/w należytej staranności. Samo odebranie ustnego oświadczenia od podatnika nie spełnia w zaistniałym stanie faktycznym wymogów tej staranności. Nie może zatem świadczyć o winie podatnika w związku z niepobraniem podatku (zaliczki) w rozumieniu art. 30 § 5 powołanej ustawy Ordynacja podatkowa. To bank, jako płatnik jest zatem odpowiedzialny na podstawie art. 30 § 1 tej ustawy za zapłatę niepobranego podatku i powinien na podstawie art. 81 i art. 81a § 2 pkt. 1 lit. a powołanej ustawy Ordynacja podatkowa dokonać korekty właściwej deklaracji PIT – 4 i wpłacić brakującą należność wraz z należnymi odsetkami. W opisanym stanie faktycznym jedynie wina podatnika w niepobraniu zaliczki zwalniałaby płatnika od odpowiedzialności zapłaty należności podatkowych i przerzucała ten ciężar na podatnika. Błędne jest zatem stanowisko pytającego płatnika, iż to podatnik ponosi pełną odpowiedzialność za zapłatę należności podatkowych w sytuacji złożenia przez niego ustnego oświadczenia o pobraniu podatku za granicą (na marginesie należy zauważyć, iż fakt pobrania podatku za granicą sam w sobie nie musi oznaczać, iż w Polsce nie jest pobierana zaliczka od danego rodzaju dochodu) i że to podatnik powienin dopłacić brakujące kwoty w zeznaniu rocznym.

Obowiązek poboru zaliczek potwierdza także stanowisko Ministerstwa Finansów. Jak wynika z pisma Ministerstwa z dnia 31.01.1995 roku, nr PO 5/9-804-221/95 banki, jako płatnicy powinny pobierać zaliczki od przekazywanych z USA osobom zamiszkałym na terenie Polski emerytur i rent chyba, że świadczeniobiorcy przedstawią pismo z Administracji Ubezpieczeń Społecznych USA (Social Security Administration) zawierające informację o obciążeniu emerytury, czy renty w USA podatkiem w wysokości 25,5 %. Wówczas Banki mają obowiązek pobierać zaliczkę na podatek dopiero po przekroczeniu górnej granicy pierwszego przedziału skali podatkowej. Z uwagi na to, że podatnik nie przedstawił Bankowi takiego pisma, obowiązkiem Banku, jako płatnika było pobranie i przekazanie organowi podatkowemu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Odpowiadając na pytanie drugie należy stwierdzić, iż kwestia potrącenia wzajemnych należności między Bankiem z tytułu zapłaconej a niepobranej uprzednio od podatnika zaliczki z bieżącymi wypływami podatnika wykracza poza zakres prawa podatkowego oraz ramy wyznaczone przez art. 14a powołanej ustawy Ordynacja podatkowa i nie może być przedmiotem odpowiedzi w niniejszym trybie. Na zadane pytanie w tej części organ podatkowy odmawia udzielenia informacji.

Informację niniejszą napisano w opraciu o stan prawny obowiązujący w dniu udzielania odpowiedzi.