Prawo użytkowania wieczystego jest prawem rzeczowym, którego treść i granice określone zostały w przepisach Kodeksu cywilnego oraz ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.).

Zgodnie z art. 232 Kodeksu cywilnego, grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność gmin lub ich związków, mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, przez dostawę towarów rozumie się co do zasady przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jako właściciel.

Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste nie mieści się w zakresie definicji dostawy towarów, zawartej w art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, nie daje bowiem praw do rozporządzania gruntem jak właściciel, ani nie zostało wymienione pośród praw wskazanych w tym przepisie.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Ponieważ oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste jest świadczeniem na rzecz innego podmiotu i nie jest dostawą towarów, uznać należy, że jest ono świadczeniem usług, w rozumieniu przepisu art. 8 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. Usługa ta od 01 maja 2004 r. podlega opodatkowaniu wg stawki określonej w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. stawki 22 %, za wyjątkiem oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych na cele rolnicze, które jest zwolnione od podatku (§ 8 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług – Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm., ost. zm. Dz. U. z 2004 r. Nr 224, poz. 2277). Ww. zwolnienie obowiązuje od 19 października 2004 r.

W przypadku oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności poszczególnych opłat pobieranych z tego tytułu (§ 3a cyt. wyżej rozporządzenia Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług).

Z pisma z 25 maja 2004 r. wynika, że Miasto X zawiera umowy użyczenia dotyczące bezpłatnego korzystania z obiektów sportowych, pomieszczeń użytkowych oraz sprzętu medycznego, z których korzystają: kluby sportowe, stowarzyszenia i osoby fizyczne. Podatnik prosi o wyjaśnienie jak powinny być opodatkowane ww. umowy użyczenia.

W zakresie czynności nieodpłatnego oddania rzeczy do używania na pewien czas (umowa użyczenia) informuję, iż zasadą jest, że podatkowi VAT podlegają dostawa towarów oraz świadczenie usług o charakterze odpłatnym, czyli że usługi świadczone pod tytułem nieodpłatnym co do zasady nie są poddane opodatkowaniu tym podatkiem - art. 5 ust. 1 ustawy.

Jednakże ustawodawca określił wyjątki od tej zasady, zgodnie z którymi opodatkowaniu podlega również świadczenie usług nie mające charakteru odpłatnego, lecz zrównane w zakresie opodatkowania z odpłatnym świadczeniem usług. Oddanie towaru do użyczenia może być zakwalifikowane jako nieodpłatne świadczenie usług nie będące dostawą, zrównane z odpłatnym świadczeniem usług, jeżeli nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu tego towaru w całości lub w części - art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Opodatkowanie zatem tych usług jest determinowane prawem do odliczenia podatku z tytułu nabycia przez podatnika związanych z nimi towarów i innych usług oraz brakiem związku świadczonych usług z przedmiotem działalności przedsiębiorstwa.

Wobec powyższego, jeżeli Miasto X zawiera umowy użyczenia dotyczące bezpłatnego korzystania z obiektów sportowych, pomieszczeń użytkowych oraz sprzętu medycznego, w celu ustalenia zasad opodatkowania tych czynności podatkiem VAT niezbędnym jest stwierdzenie, czy zachodzą przesłanki, o których mowa w powołanym wyżej art. 8 ust. 2 ustawy, a więc czy zawarcie konkretnej umowy jest związane z przedmiotem działalności Miasta X oraz czy Miastu X przysługiwało prawo do odliczenia podatku przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami w całości lub w części.

W myśl przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne: mające siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wykonują we własnym imieniu i na własny rachunek czynności, o których mowa w art. 2, w okolicznościach wskazujących na zamiar ich wykonywania w sposób częstotliwy, nawet jeżeli zostały wykonane jednorazowo, a także wówczas, gdy czynności te polegają na jednorazowej sprzedaży rzeczy w tym celu nabytej.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ww. ustawy z 8.01.1993 r. - za zgodą właściwego organu podatkowego podatnikami mogą być również zakłady (oddziały) osoby prawnej wykonujące czynności, o których mowa w art. 2, jeżeli samodzielnie sporządzają bilans.

Z uwagi na ww. przepisy osoba prawna, tj. Miasto X występowało z wnioskami do tut. organu podatkowego o wyrażenie zgody by jej jednostki organizacyjne były podatnikami w rozumieniu powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1.

Ww. ustawa z 8.01.1993 r. z dniem 1.05.2004 r. utraciła moc. Z kolei z art. 157 ww. ustawy z 11.03.2004 r. wynikałoby, że uznane zgodnie z ww. art. 5 ust. 2 za podatników jednostki i zakłady budżetowe utraciły status podatnika.

Jednakże art. 15 ust. 1 ww. ustawy z 11.03.2004 r. definiuje podatnika jako: osobę prawną, jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej oraz osobę fizyczną, wykonującą samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności.

Z powyższego można wywnioskować, że przepis art. 157 ust. 1 ustawy z 11.03.2004 r. w części dotyczącej podatników wymienionych w art. 5 ust. 2 ustawy 8.01.1993 r. nie musi mieć zastosowania do jednostek i zakładów budżetowych gminy (miasta). Stąd zdaniem tut. organu, w związku ze zmianą definicji podatnika, przedstawione w piśmie stanowisko Strony uznaje się za nienaruszające aktualnie obowiązujących przepisów podatkowych.

W kwestii opodatkowania dotacji – Naczelnik Urzędu Skarbowego wyjaśnia co następuje: przepis art. 29 ust. 1 ww. ustawy z 11.03.2004 r. określa, że podstawą opodatkowania jest obrót z zastrzeżeniem ust. 2 - 22, art. 30 - 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług.

Z ww. przepisu wynika, że opodatkowaniu podlegają otrzymane dotacje.

Tymczasem zapytanie Podatnika dotyczy dotacji udzielonych przez Niego innym podmiotom. Udzielanie dotacji nie zostało uwzględnione w przepisach ustawy z 11.03.2004 r., bez znaczenia jest zatem czy Podatnik udziela dotacji przedmiotowej czy podmiotowej. Z tytułu udzielania dotacji obowiązek podatkowy u Niego nie występuje.

Zapytanie Podatnika nie dotyczy w tym przypadku jego indywidualnej sprawy, lecz osoby trzeciej, tj. podmiotu, któremu przekazuje dotację.

Tym nie mniej zauważa się, że podmiot otrzymujący dotację musi sam określić czy istnieje związek między otrzymaną dotacją a daną dostawą towarów lub świadczeniem usług, w celu naliczenia podatku należnego bądź uznania otrzymanej dotacji za sprzedaż zwolnioną od podatku.