Prawo wieczystego użytkowania jest prawem rzeczowym, którego treść i granice określone zostały zasadniczo w przepisach Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jed. – Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 z późn. zm.). Zgodnie z art. 232 Kodeksu cywilnego, grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność gmin lub ich związków, mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.

Ponieważ oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste jest świadczeniem na rzecz innego podmiotu, i nie jest dostawą towarów, stąd uznać należy, że jest ono świadczeniem usług, w rozumieniu przepisu art. 8 ust.1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535).

W przypadku oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności poszczególnych opłat pobieranych z tego tytułu- o czym stanowi § 3a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług – Dz. U. Nr 97, poz. 970, zm. Dz. U Nr 145, poz. 1541, Dz. U. Nr 224, poz. 2277).

Mając na względzie specyfikę instytucji użytkowania wieczystego, a także specyfikę opłat pobieranych z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste, należy uznać, że opłaty wniesione przed 1 maja 2004 r. nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stan faktyczny przedstawiony w piśmie przez podatnika, dotyczy dwóch, następujących sytuacji :

1. Starostwo na podstawie art. 71 ust.4 ustawy o gospodarce nieruchomościami przesunęło termin płatności opłaty rocznej z 31 marca 2004 r. na listopad 2004 r. Użytkownik dokonał wpłaty w listopadzie 2004 r.,

2. osoby fizyczne, którym oddano w wieczyste użytkowanie grunty miały uiścić opłatę roczną do dnia 31.03.2004 r. Dokonały jej jednak po tym terminie, przy czym użytkownikom tym Starosta nie przesunął terminu zapłaty na mocy art.71 ust.4 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Pytanie podatnika dotyczy określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w obu przypadkach.

Ad. 1) W sytuacji gdy na mocy art. 71 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami Starosta zmienił termin płatności opłaty, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu nowego terminu płatności tj. w tym przypadku w określonym dniu miesiąca listopada.

Ad. 2) Przeniesienie prawa użytkowania wieczystego gruntów jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług od 1 maja 2004 r. Tak więc przypadające do uiszczenia przez użytkowników opłaty roczne (określone do dnia 31.03.2004 r.) wynikające z umów zawartych w formie aktu notarialnego przed tym dniem, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT (nawet wówczas gdy zostały uiszczone po dniu 01.05.2004 r.), ponieważ obowiązek podatkowy powstał na zasadach ogólnych tj. z chwilą przeniesienia prawa do użytkowania wieczystego.