W odpowiedzi na pismo z dnia 10.11.2004r. w sprawie zasad opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Hajnówce działając na podstawie art.14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) wyjaśnia:

Zgodnie ze stanem faktycznym przedstawionym w piśmie funkcjonariuszom Służby Więziennej Aresztu Śledczego w XXXXX przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni lub domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. Pomoc ta ma bezzwrotny charakter i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W ocenie Aresztu Śledczego w XXXXXXXz uwagi na bezzwrotny charakter pomocy finansowej przyznanej funkcjonariuszom Służby Więziennej zasadne jest przyjęcie, że w myśl ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( w jej brzmieniu obowiązującym w roku wypłaty przedmiotowej pomocy mieszkaniowej ) kwoty uzyskanej pomocy stanowiły przychód danego funkcjonariusza Służby Więziennej mianowanego ze stosunku służbowego w dacie jej faktycznego otrzymania wypłaty lub postanowienia jej do dyspozycji.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Hajnówce po przeanalizowaniu przedmiotowej sprawy wyjaśnia : Funkcjonariuszom Służby Więziennej przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni lub domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. Obecnie pomoc przyznawana jest na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 czerwca 2003r. (Dz.U. Nr 132 poz.1235) w sprawie pomocy finansowej przysługującej funkcjonariuszom Służby Więziennej na uzyskanie lokalu mieszkalnego. Kwota pomocy stanowi przychód podatnika w miesiącu otrzymania i podlega opodatkowaniu.

W okresie od 16 września 1994r. do 29 września 1997r. pomoc finansowa udzielana była na podstawie zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 września 1994r. w sprawie określenia zasad przyznawania i wysokości pomocy finansowej na budownictwo mieszkaniowe funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz. Urz. MS Nr 4, poz. 24 ). Natomiast w okresie od 30 września 1997r. do 29 września 2003r. pomoc finansowa udzielana była na podstawie zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 września 1997r. w sprawie określenia wysokości, szczegółowych zasad przyznawania i wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej przysługującej funkcjonariuszom Służby Więziennej na uzyskanie lokalu mieszkalnego (Dz. Urz. MS Nr 4, poz. 50 ).Na podstawie przepisu art. 10 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych(Dz.U. z 2000r. Nr 14 poz.176 ze zm.) Funkcjonariusz Służby Więziennej związany jest stosunkiem służbowym, który stanowi źródło jego przychodów.

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń, a w szczególności wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenie pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Nie ulega wątpliwości, iż w przypadku analizowanej pomocy finansowej na budownictwo mieszkaniowe udzielonej funkcjonariuszowi Służby Więziennej mamy do czynienia z przychodem ze stosunku służbowego, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zatem kwestią, którą należy rozstrzygnąć nie jest istota przychodu z powyżej wskazanego źródła, lecz moment powstania zobowiązania podatkowego. Należy zatem rozstrzygnąć, czy otrzymane świadczenie jest, czy też nie, pomocą finansową o charakterze pożyczki.

Przedmiotowej pomocy finansowej nie należy rozpatrywać w kategoriach pożyczki jako instytucji prawa cywilnego (która mogła stać się przychodem w momencie jej umorzenia). W myśl art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Przedmiotowe świadczenie miało charakter bezzwrotny w odniesieniu do funkcjonariuszy, których okres służby stałej wynosi co najmniej 15 lat, a w razie zwolnienia funkcjonariusza ze Służby przed upływem tego okresu ( pod warunkiem, iż funkcjonariusz nie nabył prawa do emerytury lub renty ), udzielona pomoc finansowa podlega zwrotowi z zastosowaniem umorzenia w wysokości 1/15 kwoty za każdy pełny rok służby.

W świetle powyższego, mając na uwadze bezzwrotny charakter pomocy finansowej przyznawanej funkcjonariuszom Służby Więziennej należy stwierdzić, że w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w brzmieniu obowiazującym w roku wypłaty przedmiotowej pomocy ) uzyskana pomoc finansowa stanowiła przychód danego funkcjonariusza ze stosunku służbowego w dacie jej faktycznego otrzymania (wypłaty lub postawienia do dyspozycji).

Stanowisko powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie NSA(wyrok NSA z dnia 19.01.2001r., sygn. Akt NSA III SA 3011/99; wyrok z dnia 11.02.2000r., sygn akt SA/Rz2123/98).