Stosownie do art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j. t. Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.) koszty uzyskania przychodów z tytułu zapłaty za przeniesienie prawa własności projektu wynalazczego, topografii układu scalonego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego przez pierwszego właściciela określa się w wysokości 50% w stosunku do uzyskanego przychodu.
Z powołanego przepisu wynika, że decydujące dla skutków podatkowych w zakresie określania podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym ma skutek zdarzenia prawnego jaki zaistniał między pierwszym właścicielem projektu wynalazczego (projektu racjonalizatorskiego) a nabywcą, czyli przeniesienie prawa własności projektu wynalazczego.
Zasadą wynikającą z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 19 października 1973 r. o wynalazczości (Dz. U. z 1993 r. Nr 26, poz. 117 ze zm.) obowiązującej w 1994 roku jest, że prawo do uzyskania patentu na wynalazek (prawo do patentu) przysługuje twórcy wynalazku. Wyjątkami zaś od tej zasady są sytuacje określone w ust. 2 tego artykułu. Chodzi o sytuację przyznania podmiotowi gospodarczemu (pracodawcy bądź zamawiającemu) prawa do patentu na wynalazek dokonany przez twórcę w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy albo realizacji innej umowy. Wtedy podmiot gospodarczy nabywa własność wynalazku, w sposób pierwotny, pod warunkiem, że umowa o pracę bądź umowa o dokonanie projektu wynalazczego nie stanowią inaczej. Wszystkie inne przypadki nabycia własności wynalazku mają charakter pochodny.
Stosownie do treści art. 98 ust. 1 ustawy o wynalazczości, twórca wynalazku, któremu przysługuje prawo do patentu, może przenieść to prawo za uzgodnioną zapłatą na rzecz przedsiębiorcy lub przekazać wynalazek do korzystania przez tego przedsiębiorcę. W przypadku przekazania wynalazku do korzystania przez przedsiębiorcę, przejście prawa do patentu, zgodnie z ust. 2 tego artykułu, następuje z dniem zgłoszenia wynalazku przedsiębiorcy, pod warunkiem przyjęcia go przez tego przedsiębiorcę do korzystania w terminie jednego miesiąca od daty zgłoszenia, chyba że strony ustalą inny termin.
Z powyższego wynika, że istnieją dwie formy rozporządzania przez twórcę prawem do patentu, czyli własnością projektu wynalazczego. Tak jak pierwsza z nich tj. przeniesienie prawa do patentu za uzgodnioną zapłatą, nie budzi żadnych wątpliwości w zakresie możliwości stosowania treści art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak druga wymaga bardziej szczegółowego omówienia.

W przypadku nabycia prawa do patentu przez przedsiębiorcę poprzez przyjęcie od twórcy, w określonym terminie wynalazku do korzystania, mamy do czynienia z umownym przeniesieniem tej własności, tyle tylko, że specyficznym pod względem podmiotowym i na szczególnych warunkach finansowych. Twórca projektu otrzymuje bowiem w takim przypadku nie ,,zapłatę”, jak w pierwszym z omówionych przypadków, lecz ,,wynagrodzenie”, w myśl art. 98a ust. 1 ustawy o wynalazczości. Jednak w każdym z dwóch wymienionych w art. 98 ust. 1 ustawy o wynalazczości przypadków, następuje skutek w postaci przeniesienia własności projektu wynalazczego na przedsiębiorcę. Uznać należy zatem, że treść art. 22 ust. 9 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma zastosowanie do obydwu omówionych przypadków, gdyż twórca projektu (wynalazku), któremu przysługuje pierwotne prawo własności wynalazku, czyli ,,pierwszy właściciel”, przenosi prawo do patentu za uzgodnioną zapłatą na rzecz przedsiębiorcy lub przekazuje wynalazek do korzystania przez tego przedsiębiorcę, w myśl art. 98 ustawy o wynalazczości.
Należy jednak zaznaczyć, że wynagrodzenie za korzystanie z wynalazku przez przedsiębiorcę przysługuje również twórcy, który nie posiada prawa do patentu, gdyż prawo to na mocy art. 20 ust. 2 ustawy o wynalazczości, przysługuje przedsiębiorcy tj. w sytuacji gdy wynalazek dokonany został w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy albo realizacji innej umowy. Nie można jednak uznać, że do przychodów uzyskanych z tego tytułu ma zastosowanie norma 50 % kosztów uzyskania przychodu, gdyż wynagrodzenie nie dotyczy przeniesienia prawa własności do wynalazku (projektu racjonalizatorskiego).

A zatem mając na uwadze powołane wcześniej przepisy oraz przedstawiony w piśmie stan faktyczny, z którego wynika że:
- projekt racjonalizatorski powstał poza zakresem wykonywania obowiązków ze stosunku pracy lub realizacji innej umowy z przedsiębiorcą,
- zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o wynalazczości, prawo do patentu przysługiwało podatnikowi jako współautorowi,
- nastąpiło przeniesienie praw własności do projektu racjonalizatorskiego na przedsiębiorcę poprzez przyjęcie tego wynalazku do stosowania w 1994 roku,
należy uznać, że w odniesieniu do przychodu uzyskanego z tytułu wynagrodzenia za korzystanie przez przedsiębiorcę z tego projektu racjonalizatorskiego przysługują 50 % koszty uzyskania przychodu.