Obowiązek wystawienia faktury jest związany z momentem powstania obowiązku podatkowego. Ustawodawca nie wskazał żadnego szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego dla świadczonych przez podatnika usług. Zatem zastosowanie znajdzie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), zgodnie z którym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, a jeżeli wydanie towaru lub wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje w chwilą jej wystawienia, nie później niż w 7 dni, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi - o czym stanowi art. 19 ust. 4 cytowanej wyżej ustawy.
Jednocześnie zgodnie z § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97 poz. 971), fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem § 17 i § 18 cytowanego rozporządzenia. Usługa jest wykonana, gdy usługodawca zrealizował wszystkie czynności składające się na określony rodzaj usługi. Jednakże dla określenia momentu wykonania usługi jak i powstania obowiązku podatkowego istotne znaczenie ma treść umowy zawartej między cedentem a cesjonariuszem. To z umowy powinien wynikać zakres przedmiotowy świadczonych przez podatnika usług jak i sposób rozliczeń miedzy podatnikiem a cedentem, czyli elementy, które maja wpływ na wskazanie momentu wykonania usługi i co się z tym wiąże momentu powstania obowiązku podatkowego.
W myśl art. 19 ust. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje w chwilą jej wykonania w tej części. Ze wskazanego wyżej przepisu wynika, iż każdego rodzaju płatność przez wydaniem towaru lub wykonaniem usługi rodzi obowiązek podatkowy lecz tylko w części zapłaconej. W przypadku zaistnienia powyższej sytuacji fakturę, zgodnie z § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy.
Jednocześnie należy wskazać, iż jeżeli faktura wystawiona zgodnie ze wskazanymi wyżej przepisami nie obejmuje całej kwoty brutto, to w myśl § 17 ust. 4 cytowanego wyżej rozporządzenia, sprzedawca po wydaniu towaru lub wykonaniu usługi wystawia fakturę na zasadach ogólnych, z tym że sumę wartości towarów lub usług pomniejsza się o wartość otrzymanych części należności, a kwotę podatku pomniejsza się o sumę kwot podatku wskazanego w fakturach dokumentujących pobrane części należności; taka faktura powinna zawierać również numery faktur wystawionych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi.
Odpowiadając na pytanie podatnika, czy w związku z podpisaniem ugody z dłużnikiem, w której podatnik rezygnuje z części należności, spółka ma obowiązek wystawienia faktury VAT na różnicę pomiędzy kwotą przekazaną dla cedenta a kwotą należną przed podpisaniem ugody, czy też na różnicę pomiędzy kwotą przekazaną dla cedenta a kwotą uzyskaną z ugody, wskazuje się, iż podstawę opodatkowania z tytułu świadczonych przez podatnika usług stanowi zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonanie usługi, pomniejszona o kwotę podatku. W przedmiotowej sprawie podstawę opodatkowania stanowi określony w umowie procent wierzytelności. W związku z powyższym wykonawca usługi – podatnik zobowiązany jest wystawić zleceniobiorcy bądź cedentowi fakturę obejmującą kwotę prowizji lub innych postaci wynagrodzenia należnego za wykonaną usługę. Również w tym przypadku umowa zawarta między cedentem a cesjonariuszem powinna określać, co stanowi i jaka jest wysokość wynagrodzenia (prowizji) za wykonaną przez podatnika usługę.
Odnosząc się do kwestii opodatkowania podatkiem od towarów i usług odsetek naliczanych dłużnikom za przekroczenie terminu płatności, wskazuje się, iż wierzytelność obejmuje wszystkie uprawnienia, które mogą przysługiwać stronie uprawnionej od dłużnika. Wyróżnia się uprawnienia główne, które zmierzają do uzyskania świadczenia oraz uboczne mające charakter uzupełniający, ułatwiające realizacje tych pierwszych. Świadczenia uboczne obejmują odsetki za zwłokę, koszty poniesione przez wierzyciela w celu przeprowadzenia egzekucji. Podstawę opodatkowania z tytułu świadczonych przez podatnika usług stanowi zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonanie usługi, pomniejszona o kwotę podatku. W związku z faktem, iż na wierzytelność składa się nie tylko należność główna ale i odsetki i koszty postępowania egzekucyjnego, przyjąć należy, iż wszystkie wskazane wyżej elementy składają się na usługę pośrednictwa finansowego obrotu wierzytelnościami. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega bowiem świadczona przez podatnika usługa a nie poszczególne jej elementy.
Podsumowując wskazuje się, iż podatnik powinien wystawić fakturę nie później niż 7 dnia od dnia wykonania usługi, bądź w terminie 7 dni od dnia, w którym podatnik otrzymał od nabywcy część należności za świadczoną usługę. Jednakże stwierdzenie, czy podatnik powinien wystawić fakturę w miesiącu odzyskania całości długu, czy w miesiącu odzyskania każdej raty długu, czy też w momencie zatrzymania przez podatnika kwoty prowizji od długu, uzależnione jest od treści umowy, na podstawie której podatnik świadczy usługi na rzecz cedenta, z uwzględnieniem przepisów określających moment powstania obowiązku podatkowego dla przedmiotowych usług. Natomiast odsetki naliczane dłużnikom za przekroczenie terminu płatności wchodzą w podstawę opodatkowania i stanowią element składowy świadczonej przez podatnika usługi.