Podatek od towarów i usług jest podatkiem o charakterze terytorialnym. Opodatkowaniu w danym państwie podlegają tylko te czynności, które zostały wykonane w danym państwie a ściślej te czynności, które zostały uznane za wykonane w danym miejscu. W tym wypadku określenie miejsca świadczenia determinuje miejsce opodatkowania. Określenie miejsca świadczenia jest szczególnie istotne w przypadku usług, których świadczenie odbywa się pomiędzy podmiotami z różnych państw. Miejsca świadczenia w takiej sytuacji wskazuje jednocześnie państwo, w którym dana czynność winna zostać opodatkowana. Co do zasady dana czynność powinna być opodatkowana w jednym miejscu. W celu uniknięcia podwójnego opodatkowaniu jak i niezamierzonego braku opodatkowania VI Dyrektywa Rady – w ramach wspólnego systemu unijnego – określa miejsca świadczenia poszczególnych czynności (art. 8 i 9 VI Dyrektywy). W oparciu o regulacje wskazanego art. 9 VI Dyrektywy ustawodawca polski określił miejsce świadczenia usług w ustawie z dnia 8 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535) - art. 27 ustawy.
Stosownie do przedstawionego stanu faktycznego wątpliwości podatnika dotyczą miejsca opodatkowania nabywanych od kontrahenta niemieckiego usług finansowo-księgowych, usług doradztwa podatkowego i gospodarczego oraz usług prawniczych.
Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 27 ust. 1 wskazanej ustawy w przypadku świadczenia usług miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi – miejsce, gdzie świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności; w przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności – miejsce stałego zamieszkania, z zastrzeżeniem ust. 2-6 i art. 28. Szczególne zasady ustalania miejsca świadczenia dotyczą między innymi niektórych wymienionych w ustawie usług niematerialnych. W pkt 3 ust. 4 art. 27 ustawy wymieniono usługi prawnicze, rachunkowo-księgowe, badania rynków i opinii publicznej, doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (PKWiU 74.1); przetwarzania danych i dostarczania informacji, achitektoniczne i inżynierskie (PKWiU 74.2) – z zastrzeżeniem ust. 2 pkt 1; tłumaczeń. W przypadku, gdy wymienione usługi są świadczone na rzecz:

1) osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego lub
2) podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty, ale w kraju innym niż kraj świadczącego usługę
- miejscem świadczenia tych usług jest miejsce, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona, a w przypadku braku stałego miejsca prowadzenia działalności, stały adres lub miejsce zamieszkania (art. 27 ust. 3 ustawy).

Cytowany powyżej przepis art. 27 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje kilka alternatywnych miejsc związanych z nabywcą, które mogą zostać uznane za miejsce świadczenia:

- miejsce siedziby,
- stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona,
- w przypadku braku stałego miejsca prowadzenia działalności miejsce gdzie nabywca ma stały adres (dla podmiotów zbiorowych) lub miejsce zamieszkania (dla osób fizycznych).

Miejsce siedziby określa się na podstawie odpowiednich rejestrów (np. Krajowy Rejestr Sądowy). Natomiast ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje, co należy uznać za stałe miejsce prowadzenia działalności. Nie definiuje tego także VI Dyrektywa. Europejski Trybunał Sprawiedliwości w orzecznictwie wskazuje, iż warunkiem niezbędnym istnienia stałego miejsca działalności jest przede wszystkim posiadanie stałego miejsca w sensie fizycznym (np. biura), które zapewnia obsługę czy wsparcie techniczno-administracyjne, oraz istnienie osób za pomocą których działalność owa jest prowadzona. Zgodnie z definicją słownika języka polskiego „stały” to pozostający w tym samym miejscu i położeniu, trwale związany z jakimś miejscem, nieprzenośny, nie ulegający zmianom, wahaniom. Zatem stałe miejsce prowadzenia działalności charakteryzować się winno pewnym określonym stopniem zaangażowania, które pozwala na uznanie, że działalność prowadzona jest w tym miejscu nie w sposób przemijający czy okresowy. Zaangażowanie, o którym mowa, winno również mieć wymiar osobowo - rzeczowy tzn. konieczne jest istnienie w tym miejscu infrastruktury technicznej (jeżeli jest konieczna do wykonania usług) oraz personelu ludzkiego.
Jak wskazuje podatnik – pismo z dnia 30 sierpnia 2004 r. - Spółka posiada biuro w Niemczech. Biuro to Spółka posiada na podstawie umowy użyczenia zawartej z niemieckim podmiotem gospodarczym, w ramach której jest on zobowiązany do użyczenia adresu i podstawowego serwisu biurowego, przez który rozumie się obsługę sekretariatu (przyjmowanie i wysyłanie korespondencji, tłumaczenia korespondencji itp.) oraz udostępnianie w razie potrzeb sprzętu biurowego, sali konferencyjnej, serwis kawowy itd. Pracownicy Spółki nie rezydują w biurze w sposób ciągły, często natomiast prowadzą tam negocjacje i odbywają wszelkiego rodzaju spotkania służbowe. Oprócz biura w Düsseldorfie każda budowa prowadzona przez firmę w Niemczech posiada własne biuro zlokalizowane na tereniu gdzie aktualnie prowadzone są roboty. Biura te wyposażone są w sprzęt biurowy (faksy, telefony, komputery itp.) będący własnością Spółki i stale rezydują w nich pracownicy podatnika. Ponadto w każdym kontrakcie załoga ma do dyspozycji sprzęt należący do Spółki taki jak wiertarki górnicze, elektronarzędzia, rusztowania, pomosty robocze, szalunki, ruchome wyposażenie warsztatów oraz drobniejsze narzędzia ręczne.
Jak wskazano powyżej „stałe miejsce prowadzenia działalności” winno być stale związane z danym miejscem, nieprzenośnie, niezmienne. W miejscu tym podmiot winien posiadać infrastrukturę techniczną oraz personel ludzki.
Biura firmy zlokalizowane w miejscach (na terenie kopalni), gdzie Spółka w danym czasie wykonuje usługi budowlane mają, zdaniem organu, charakter tymczasowy. Biura takie funkcjonują tylko w okresie realizacji konkretnego kontraktu. Natomiast wskazane przez Spółkę adres w Niemczech stanowi, zdaniem tutejszego organu, miejsce gdzie nabywca ma stały adres. Nie jest to miejsce, w którym podatnik prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu działalności podstawowej przedsiębiorstwa polegającej na wykonywaniu czynności, które są przedmiotem komercyjnej działalności podatnika. „Miejsce prowadzenia działalności” w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług ma jednak odmienny i szerszy zakres. Odnosi się bowiem bardziej do miejsca poprzez, które podatnik prowadzi działalność tj. jego zidentyfikowany na potrzeby działalności adres, siedzibę władz podatnika lub miejsca poprzez, które można się z podatnikiem skontaktować. Ma to szczególne znaczenie w przypadku, kiedy miejsca faktycznie prowadzonej działalności są różne i zmienne. Dlatego w omawianym przypadku stałym miejscem prowadzenia działalności jest biuro w Düsseldrfie.
Reasumując, w przedstawionej przez Spółkę sytuacji miejscem świadczenia nabywanych przez podatnika usług niematerialnych wymienionych w punkcie 3 ust. 4 art. 27 ustawy o podatku od towarów i usług, jest biuro w Düsseldorfie. W związku z powyższym, zgodnie z zasadą terytorialności, usługi te winny podlegać opodatkowaniu w Niemczech.
Jednocześnie tut. organ zauważą, iż organy podatkowe obowiązane są udzielać informacji o zakresie stosowania polskiego prawa podatkowego. W związku z czym tut. organ nie może dokonać oceny zasadności opodatkowania przedmiotowych usług przez firmy niemieckie. Należy zauważyć również, iż przy określeniu miejsca świadczenia niektórych kategorii usług niematerialnych ustawodawca posiłkuje się klasyfikacją statystyczną dla ograniczenia zakresu stosowania tej regulacji. Obowiązek prawidłowego zakwalifikowania usług ciąży na podatniku. W przypadku wątpliwości dotyczących właściwego zakwalifikowania usług podatnik może się zwrócić o pomoc do Urzędu Statystycznego.