Stan faktyczny:

Podatniczka prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą (aptekę) w formie spółki jawnej, opodatkowaną na zasadach ogólnych. W wyniku napadu rabunkowego w 2004r. z kasy apteki skradziono gotówkę stanowiącą przychód ze sprzedaży towarów. Przychód ten został zaewidencjonowany w podatkowej księdze przychodów i rozchodów spółki. Fakt dokonania kradzieży został zgłoszony policji. Z tytułu tejże kradzieży zakład ubezpieczeń wypłacił spółce odszkodowanie.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Ad. 1

Stosownie do treści art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) przychodem z działalności gospodarczej są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

W myśl art. 5a pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. ilekroć w ustawie jest mowa o składnikach majątkowych - oznacza to aktywa w rozumieniu ustawy o rachunkowości pomniejszone o przejęte długi funkcjonalnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą zbywcy, o ile długi te nie zostały uwzględnione w cenie nabycia, o której mowa w art. 22g ust. 3.

Jak wynika zaś z treści art. 3 ust. 24 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.) przez aktywa finansowe rozumie się między innymi aktywa pieniężne, a z art. 3 ust. 25 tej ustawy wynika z kolei, że aktywa pieniężne to przede wszystkim krajowe środki pieniężne, waluty obce i dewizy.

Zatem pieniądze znajdujące się fizycznie zarówno w pomieszczeniu kasowym, jak i przechowywane w kasie, kasetce, sejfie - zaliczają się do składników majątku.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego i prawnego kwota otrzymanego przez spółkę odszkodowania za poniesioną stratę w środkach obrotowych - stanowi przychód z działalności gospodarczej.

Ad. 2

Według obecnie obowiązujących uregulowań prawnych stratę poniesioną w środkach obrotowych w ramach działalności gospodarczej - można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów na ogólnych zasadach w pełnej wysokości.

Zgodnie z treścią art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Wśród wymienionych w art. 23 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, nie ma strat w środkach obrotowych (art. 23 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. odnosi się jedynie do strat w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych). Z kolei poniesienie przez podatnika wydatków na nabycie środków obrotowych (np. materiałów, towarów etc.), co do zasady, ma na celu osiągnięcie przychodów. Jednakże nie może to prowadzić do wniosków, że w każdym przypadku strata w środkach obrotowych może być kosztem uzyskania przychodów. W praktyce - ze względu na różnorodność występujących sytuacji - zaliczenie strat w środkach obrotowych do kosztów uzyskania przychodów powinno być każdorazowo oceniane indywidualnie, w aspekcie zarówno:

• całokształtu działalności prowadzonej przez podatnika,
• konkretnej sytuacji, w której straty te powstały (np. ubytki naturalne, zdarzenie losowe, klęski żywiołowe), jak i
• formy udokumentowania strat (np. protokół opisujący zdarzenie, jego datę, przyczynę, dokładne obliczenie wielkości straty, uzupełniony o protokół policji w przypadku kradzieży, bądź zgłoszenie szkody do instytucji ubezpieczeniowej).

Powstała zatem z winy podatnika strata nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu, bowiem nie można zaliczyć do kosztów straty będącej wynikiem braku staranności bądź nieracjonalnego działania podatnika. Takie stanowisko potwierdza również orzecznictwo sądowe, wskazujące, iż kradzież jest zdarzeniem losowym, które może mieć wpływ na podstawę opodatkowania, tylko wtedy, gdy podatnik dołożył należytej staranności w celu jej uniknięcia.

Przy okazji należy zauważyć, że w dacie straty nie obciąża się kosztów po raz drugi, lecz dokonuje przekwalifikowania kosztu (przeniesienie kwoty straty z kosztów zakupu towarów do kolumny pozostałych kosztów, z uwagi na odmienny charakter tychże kosztów).

Reasumując, jeśli poniesiona przez spółkę strata w środkach obrotowych, związana z kradzieżą gotówki z kasy:

• powstała w trakcie normalnego, racjonalnego działania podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w celu osiągnięcia przychodów, oraz
• została prawidłowo udokumentowana

- wówczas może zostać uznana za koszt uzyskania przychodu.