Stan faktyczny:

Spółka o. o. w danym okresie sprawozdawczym dokonała w oparciu o przepisy ustawy o rachunkowości odpisów aktualizujących wartość wyrobów gotowych będących na stanie magazynowym w związku z brakiem popytu na te wyroby i obniżeniem się ich wartości użytkowej. W następnym okresie sprawozdawczym dokonano sprzedaży tychże wyrobów po obniżonej cenie.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Obowiązek aktualizacji wartości aktywów i pasywów wynika z zasady ostrożnej wyceny określonej w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 Nr 76, poz. 694 z późn. zm.) stanowiącym, iż poszczególne składniki aktywów i pasywów, wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty) z zachowaniem zasady ostrożności. W szczególności należy w tym celu w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, uwzględnić zmniejszenia ich wartości użytkowej lub handlowej składników majątku.

Oznacza to, że m.in. przy utracie wymaganych dla aktywów cech użytkowych bądź braku popytu na wytworzone rzeczowe składniki majątku, konieczne jest dokonanie odpowiedniego odpisu aktualizującego. Ma to na celu doprowadzenia wartości bilansowej zapasów wyrobów gotowych do cen sprzedaży netto możliwych do uzyskania, o czym stanowi art. 34 ust. 5 tej ustawy, a dokonane z tego tytułu odpisy aktualizujące zaliczane są do pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów wytworzenia sprzedanych wyrobów lub kosztów sprzedaży.

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów aktualizujących, z tym że kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie ust. 2a pkt 1.

Z literalnego brzmienia tego przepisu wynika, iż ma on zastosowanie wyłącznie do odpisów aktualizacyjnych wartość należności. Stąd też, odpisy aktualizujące wartość zapasów wyrobów gotowych - dla celów podatkowych - nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

W myśl art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Pojęcie „przychodów należnych” oznacza kwoty należne, których podatnik może zażądać, bez względu na to czy płatność zostanie otrzymana, jak też nie ma znaczenia czy płatność zostanie odroczona. Zatem uzyskanym przychodem będzie wartość sprzedanych składników wyrażona w cenie sprzedaży, o ile cena ta odpowiadać będzie wartości rynkowej, o której mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. Zaś z chwilą sprzedaży tych wyrobów, do kosztów uzyskania przychodów będzie można zaliczyć wartość wyrobów według rzeczywistych kosztów wytworzenia.

W powyższej kwestii wyraziło swoje stanowisko również Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 15.03.1996r., Nr PO 3-IP- 722-91/96 wyjaśniając, że ” przepisy o rachunkowości nie są podatkotwórcze (...). Powyższe oznacza, że nie wszystkie przychody czy zyski nadzwyczajne ujęte w księgach rachunkowych stanowią przychody w rozumieniu przepisów podatkowych i nie wszystkie koszty czy straty nadzwyczajne - koszty uzyskania przychodów. Do takich nie uznawanych pozycji należą m.in. dodatnie bądź ujemne skutki wyceny bilansowej składników majątkowych.

W konkretnej sytuacji faktyczny wynik dla celów podatkowych powstanie dopiero w chwili sprzedaży wyprodukowanych wyrobów. Będzie to bowiem różnica między wartością uzyskaną ze sprzedaży w cenie sprzedaży (jako przychód) a wartością tych wyrobów w rzeczywistym koszcie ich wytworzenia (jako koszcie uzyskania przychodu). Natomiast różnica ostrożnej wyceny będzie jedynie stratą nadzwyczajną mającą wpływ na ustalenie wyniku ekonomicznego Spółki.”

Reasumując, sporządzona zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości wycena bilansowa składników majątku obrotowego lub ich przecena, w przypadku częściowej utraty ich wartości - jest jedynie bilansowym wyliczeniem i nie stanowi kosztów uzyskania przychodów dla celów podatkowych. Dla uzyskania wyniku podatkowego koszty uzyskania przychodów wystąpią z chwilą sprzedaży tych wyrobów w cenie sprzedaży.