Stan faktyczny w sprawie.

W celu sfinansowania zakupu autobusów, Zakład zawarł z bankiem umowę kredytową.

Bank w celu zmniejszenia ryzyka nieściągalności udzielonego kredytu zastosował zabezpieczenie w postaci przewłaszczenia.

Jest to pewnego rodzaju przeniesienie na bank własności autobusów pod warunkiem rozwiązującym t.z., że po spłacie kredytu nastąpi zwrotne przeniesienie własności na posiadacza.

Właścicielem autobusów w momencie podpisania umowy stał się bank, jednakże posiadaczem przewłaszczonych autobusów, uprawnionym do ich wykorzystania pozostaje Zakład.

Ocena prawna stanu faktycznego.

Przewłaszczenie jako sposób zabezpieczenia należności przewidziane jest ustawą z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe /Dz. U. z 2002r. Nr 72, poz. 665 ze zm./.

Stosownie do postanowień art. 101 cyt. ustawy zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane w drodze przeniesienia na bank przez dłużnika lub osobę trzecią, do czasu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją prawa własności rzeczy ruchomej lub papierów wartościowych.

Dla przewłaszczenia charakterystyczne jest to, że przeniesienie na bank własności rzeczy następuje warunkowo – może to być warunek rozwiązujący bądź też warunek zawieszający.

W przedmiotowym przypadku, mamy do czynienia z przewłaszczeniem pod warunkiem zawieszającym bowiem zgodnie z umową, przeniesienie własności rzeczy na rzecz banku następuje w momencie niespłacenia długu.

Zawarcie umowy przewłaszczenia nie pociąga za sobą fizycznego wydania rzeczy, którą użytkuje kredytobiorca, lecz tylko przejście na kredytodawcę prawa własności.

Z chwilą spłaty całości zaciągniętego kredytu (w tym odsetek i prowizji) spełniony jest warunek rozwiązujący przeniesienie prawa własności, które powraca do użytkownika. Przeniesienie takie następuje na mocy postanowień samej umowy kredytu, bądź na mocy odrębnego protokółu.

Stosownie do postanowień art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług /Dz. U. Nr 54, poz. 535/ przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Jako zasadę przyjęto, że za dostawę towarów uznaje się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jako właściciel, przy czym musi mieć ona charakter odpłatny. Akcent sformułowanej definicji położony został głównie na podkreślenie przeniesienia ekonomicznego władztwa nad rzeczą wskazując, że istotny jest przede wszystkim ekonomiczny, a nie prawny aspekt transakcji.

Kredytodawca w wyniku przeniesienia na niego prawa własności nie jest uprawniony do korzystania z rzeczy (jej posiadania, używania, pobierania pożytków, zużycia itp.) oraz rozporządzania nią w formie prawa do wyzbycia się własności rzeczy ( przeniesienie własności, zrzeczenie się własności, rozporządzenie na wypadek śmierci) oraz obciążenia rzeczy (ustanowienia na rzeczy prawa rzeczowego czy też oddanie rzeczy w dzierżawę lub najem).

Uregulowania prawne w zakresie odliczenia podatku ustawodawca zawarł w Dziale IX – Odliczenie i zwrot podatku. Odliczenie częściowe – Rozdział 1 – Odliczenie i zwrot podatku - ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług /Dz. U. Nr 54, poz. 535/.

Stosownie do postanowień art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i ust. 19 oraz art. 124.

Istotną zasadą dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego jest istnienie związku tegoż podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi.

Zatem odliczyć można w całości podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika, których następstwem jest określenie podatku należnego /powstanie zobowiązania podatkowego/.

Zgodnie z powyżej cytowanym uregulowaniem prawnym jeżeli Zakład rozporządza towarem jak właściciel oraz towar jest wykorzystywany do wykonywania czynności opodatkowanych to przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia autobusów.

Stosownie do postanowień art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a cyt. ustawy kwotę podatku naliczonego stanowi, z zastrzeżeniem ust. 3-7 suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

W myśl postanowień art. 86 ust 10 pkt 1 ustawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny, z zastrzeżeniem pkt 2-4 oraz ust. 11, 12. 16 i 18.

Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 86 ust. 11 ustawy jeżeli podatnik nie dokona obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych w ust. 10, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za następny okres rozliczeniowy.