Działając na podstawie art. 14a ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), Naczelnik Podkarpackiego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie, w załatwieniu wniosku z dnia 9.11.2004 r. (znak: FG/1030/2004, data wpływu do tut. Urzędu 17.11.2004 r.) o udzielenie pisemnej informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego w sprawie skutków podatkowych umorzenia odsetek za opóźnienie w zapłacie zobowiązań przez podmiot posiadający udziały w kapitale spółki korzystającej z umorzenia, wyjaśnia:

Spółka podaje, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej polegającej na dystrybucji (zakupie i sprzedaży) ciepła, gazu i energii elektrycznej jest obciążana przez dostawców a także sama - zgodnie z art. 481 k.c. oraz przepisów ustawy z dnia 12.06.2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. Nr 139, poz. 1323 ze zm.) nalicza odbiorcom odsetki za opóźnienie w zapłacie faktur. W celu poprawy ściągalności należności głównych, rozładowania istniejących zatorów płatniczych i uniknięcia w niektórych przypadkach płynności finansowej przez partnerów handlowych spółka praktykuje zawieranie porozumień dotyczących częściowego lub całkowitego umorzenia odsetek, najczęściej pod warunkiem rozwiązującym w postaci zapłaty w uzgodnionym terminie innych należności. W przedstawionym powyżej stanie faktycznym spółka prosi o odpowiedź na następujące pytanie cyt. „czy i jakie skutki podatkowe powoduje umorzenie odsetek przez podmiot posiadający udziały w kapitale spółki korzystającej z umorzenia, w szczególności zaś czy umowa o warunkowe (pod warunkiem spłaty części odsetek w zakreślonym terminie) umorzenie odsetek zawarta między powiązanymi kapitałowo podmiotami (gdy umarzający posiada ponad 5 % udziałów „beneficjenta” umorzenia) jest podstawą ustalenia dochodu zgodnie z art. 11 ust. 1 - 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.” Spółka uważa, że umorzenie odsetek jest w obrocie handlowym, w szczególności w sektorach, gdzie występują duże zaległości w płatnościach, normalnym, powszechnie stosowanym sposobem ułatwiania dłużnikom spłaty zobowiązań i utrzymania rynku odbiorców. Spółka uzyskiwała i uzyskuje tego rodzaju pomoc zarówno od dostawców powiązanych, jak i niepowiązanych kapitałowo, a także sama stosuje tego rodzaju zachęty wobec dłużników. Wielkość umorzenia zależy od wielkości zadłużenia, terminu przedawnienia, możliwości finansowych stron. Zdaniem spółki, umorzenie odsetek między partnerami handlowymi jest obojętne podatkowo, nie powoduje powstania przychodu u stron tej czynności i nie stanowi podstawy zastosowania art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych również w przedstawionym wyżej stanie faktycznym. Stanowisko swoje spółka opiera na wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów z dnia 13.01.1999 r. (znak: PB3/5912-722-604/HS/98).

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) do przychodów nie zalicza się naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, natomiast stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 11 tej ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań. W świetle powyższego odsetki od należności naliczone, lecz nieotrzymane nie stanowią u wierzyciela przychodów. Odsetki takie są przychodami w dacie ich faktycznego otrzymania i odpowiednio w tej samej dacie zapłacone przez dłużnika są jego kosztami uzyskania przychodów. Oznacza to, że podjęte przez strony umowy decyzje odnośnie odsetek niezapłaconych o ich umorzeniu, odroczeniu terminów płatności odsetek, obniżeniu oprocentowania, całkowitym lub częściowym zaniechaniu naliczenia odsetek zarówno u wierzyciela, jak i dłużnika są podatkowo obojętne, z zastrzeżeniem, że nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Bowiem przepisy powołanej ustawy, obok wskazanych wyżej reguł w art. 11 zawierają unormowania szczególne, odnoszące się do przypadków zawierania transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Powyższe wyjaśnienia zgodne są z przywołaną przez spółkę interpretacją Ministerstwa Finansów, która jest aktualna, jednakże nierozstrzygająca kwestii podatkowych skutków umarzania odsetek przez podmioty powiązane, wręcz zawierają zastrzeżenie, że nie dotyczą sytuacji, gdy zachodzą okoliczności określone w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Regulacja prawna zawarta w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi odstępstwo od ogólnych zasad ustalania podstawy opodatkowania. Ma zastosowanie w sytuacji, gdy łącznie wystąpią następujące okoliczności:

1. między podmiotami istnieją wskazane w tym przepisie powiązania,
2. w wyniku tych powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą podmioty niezależne,
3. wskutek tego dojdzie do konkretnych nadużyć podatkowych, tj. podmiot nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać w warunkach wolnego rynku, gdyby powiązania między podmiotami nie istniały.

Wyjątkowy charakter przepisu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych powoduje, że musi być stosowany ściśle. Oznacza to, że sam fakt istnienia powiązań między podmiotami nie rodzi dla nich negatywnych skutków podatkowych, jest natomiast jedną z przesłanek określenia dochodu, który przez podmiot nie został wykazany, a nawet osiągnięty. Właściwe zastosowanie tego przepisu wymaga dokonania właściwej analizy treści umów zawieranych przez podmioty powiązane, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych, które miały wpływ na ich treść.

Ze stanu faktycznego przedstawionego przez spółkę wynika, że w omawianym przypadku zachodzą powiązania kapitałowe, została spełniona zatem jedna z przesłanek zastosowania przepisów art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Niemniej jednak nie jest to warunek wystarczający do stwierdzenia, w szczególności w trybie art. 14a ustawy - Ordynacja podatkowa, czy w spółce powstanie dochód do opodatkowania. Może to nastąpić dopiero po wnikliwej analizie porównawczej dokonanych przez spółkę transakcji, zawartych umów i szczegółowej weryfikacji dokumentów dotyczących ustalania zasad i procedur umarzania odsetek za opóźnienia w spłatach należności i ich stosowania w stosunku do wszystkich partnerów handlowych. Prawidłowa ocena stanu faktycznego i prawnego w tym przedmiocie, może mieć miejsce jedynie w trakcie postępowania podatkowego lub kontrolnego, kiedy to można stwierdzić, czy podatnik zastosował w stosunku do podmiotu powiązanego odmienne warunki od tych, jakie stosuje wobec innych kontrahentów i czy w związku z tym nastąpiło naruszenie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż w przedstawionym stanie faktycznym stanowisko spółki w kwestii uznania braku podstawy do zastosowania przepisów art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest nieprawidłowe.

Informacji niniejszej udzielono w oparciu o aktualny stan prawny oraz stan faktyczny przedstawiony w zapytaniu.