Na gruncie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) wspólnicy spółki jawnej są opodatkowani w stosunku do udziału w dochodzie. Stosownie, bowiem do art. 8 ww. ustawy, przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użyłkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.
W myśl art. 8 ust. 1a ww. ustawy, przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, osiąganych przez podatników opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30c, nie łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.
W rezultacie, co wynika z powyższego, gdy działalność prowadzona jest przez wspólników spółki jawnej, każdy z nich staje się odrębnym podatnikiem podatku dochodowego.
Jednocześnie tut. organ podatkowy wyjaśnia, że ustawodawca wyznaczył następujące warunki likwidacji w tym także działalności prowadzonej w formie spółki jawnej:
1. zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji – za datę likwidacji działalności gospodarczej uważa się datę określoną w zawiadomieniu (art. 24 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.),
2. sporządzić spis z natury na dzień likwidacji – zgodnie z § 27 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 ze zm.) w przypadku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów bądź w przypadku prowadzenia ksiąg handlowych sporządzić inwentaryzację drogą spisu z natury - zgodnie z art. 26 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U z 2002 r. Nr 76 poz. 649 ze zm.) oraz dokonać wyceny majątku objętego spisem z natury,
3. ustalić dochód– zgodnie z art. 24 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
4. zgłosić i opodatkować dochód z likwidacji – zgłoszenie i opodatkowanie dochodu z likwidacji, dokonuje się według następujących zasad:
• ujawnić dochód z likwidacji w deklaracji za miesiąc jej zgłoszenia (PIT–5 lub PIT 5L), a w przypadku likwidacji dokonanej w grudniu w zeznaniu rocznym za dany rok podatkowy (art. 45 ust. 3 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych),
• opodatkować dochód z likwidacji, według stawki 10% (art. 44 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Podatek jest płatny w terminie płatności zaliczki za ostatni miesiąc prowadzenia działalności, tj. do 20 dnia następnego miesiąca. W przypadku wystąpienia dochodu z remanentu likwidacyjnego, do deklaracji PIT-5 lub PIT 5L złożonej za miesiąc, w którym nastąpiła likwidacja, należy dołączyć sporządzony i wyceniony spis z natury oraz załącznik PIT-5X.
Jak wynika z przepisów podatkowych, w przypadku likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki jawnej –wspólnik, który nie podjął innej, nowej działalności gospodarczej samodzielnie ani w innej spółce niemającej osobowości prawnej – jest zobowiązany ustalić przypadający na niego dochód stanowiący podstawę obliczenia zryczałtowanego podatku dochodowego. Natomiast wspólnik, który będzie nadal kontynuował działalność nie ustala dochodu na dzień likwidacji, skutkiem czego nie zapłaci 10% zryczałtowanego podatku od dochodu z remanentu likwidacyjnego.
Reasumując, osoby fizyczne, które zamierzają zlikwidować prowadzenie działalności w formie spółki jawnej a następnie kontynuować działalność samodzielnie są zobowiązane do sporządzenia remanentu likwidacyjnego. Nie ustalają jednak dochodu na dzień likwidacji, co wynika z zapisu zawartego w art. 24 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym nie ustala się dochodu na dzień likwidacji, jeżeli w wyniku zmiany formy prawnej lub połączenia przedsiębiorstw składniki majątku objęte remanentem zostały wniesione w formie wkładu lub aportu do nowo powstałego lub istniejącego przedsiębiorcy. Ponadto w takim przypadku nie powstaje obowiązek zapłaty 10% zryczałtowanego podatku dochodowego od dochodu z remanentu likwidacyjnego.