Dyrektor Izby Skarbowej w Rzeszowie, działając na podstawie art. 14b § 2 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 31.12.2004 r., po zapoznaniu się z treścią udzielonej przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Stalowej Woli, pismem z dnia 29.12.2004 r. (znak: US-I/415/3/52/2004) informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego, stwierdza, iż udzielona informacja dotycząca opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, wymaga zmiany w następujący sposób:

Pytanie dotyczy opodatkowania wypłat udziałów występujących ze spółki jawnej wspólników, obliczonych według zasad określonych w art. 65 kodeksu spółek handlowych (na podstawie bilansu uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki), które realizowane będą ratalnie na podstawie porozumienia stron. W zajętym stanowisku podatnik podaje, iż porozumienie wspólników w zakresie ratalnej spłaty udziałów traktuje jako umowę użyczenia niepodlegającą podatkowi od czynności cywilnoprawnych, ponieważ nie jest zawarta w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k ustawy z dnia 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 959 ze zm.) podatkowi podlegają umowy spółki (akty założycielskie). Przepisy powołanej ustawy wiążą również powstanie obowiązku podatkowego ze zmianą umowy spółki, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania (art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy) i pojęcie tej zmiany definiują w art. 1 ust. 3 ustawy. Zgodnie z tymi uregulowaniami za zmianę umowy spółki osobowej uważa się wniesienie lub podwyższenie wniesionego do spółki wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika lub akcjonariusza, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika lub akcjonariusza, oraz dopłaty oraz oddanie przez wspólnika lub akcjonariusza spółce rzeczy lub praw do nieodpłatnego używania.

Według art. 65 § 3 ustawy z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się rzeczy wniesione do spółki do używania oraz wypłaca w pieniądzu udział kapitałowy uwzględniający wartość zbywczą majątku spółki oznaczony na podstawie osobnego bilansu sporządzonego – w przypadku wypowiedzenia – na ostatni dzień roku obrotowego, w którym upłynął termin wypowiedzenia.

Czynności określone w dyspozycji przytoczonych wyżej przepisów, dokonywane są w przypadku wystąpienia wspólnika z nadal funkcjonującej spółki jawnej, nie powodują przy tym zmiany umowy skutkującej podwyższeniem podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wobec powyższego, rozliczenie dokonywane z występującym wspólnikiem (również dokonywane w formie ratalnej spłaty na podstawie porozumienia wspólników), jako rodzaj zdarzenia niewymienionego w katalogu czynności cywilnoprawnych zawartym w wyżej powołanej ustawie, nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Końcowo należy wyjaśnić, że błędny jest pogląd dotyczący traktowania ratalnej spłaty udziału kapitałowego występującemu wspólnikowi jako umowy użyczenia, gdyż pieniądze, jako środek płatniczy, nie mogą być przedmiotem umowy użyczenia w rozumieniu art. 710 k.c.