Ad.1) Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), zwalnia się od podatku czynności wykonywane na rzecz członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali mieszkalnych, członków spółdzielni będących właścicielami lokali mieszkalnych lub na rzecz właścicieli lokali mieszkalnych niebędących członkami spółdzielni, za które są pobierane opłaty, zgodnie z art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.). Ze stanu faktycznego przedstawionego w piśmie wynika, iż Spółdzielnia wykonuje czynności wymienione w tym artykule, za które pobiera określone opłaty, zgodnie z art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Zatem dokonywanie tych czynności korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. Czynności te powinny być odpowiednio udokumentowane, w sposób zapewniający prawidłowe wykazanie miesięcznego obrotu z tego tytułu. W odniesieniu do dokumentowania transakcji dokonanych z osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, żaden z przepisów ustawy o podatku VAT oraz rozporządzeń wykonawczych nie zabrania dokumentowania i ujmowania w ewidencjach sprzedaży VAT, na podstawie dokumentu księgowego wewnętrznego, który jest zestawieniem zbiorczym pobieranych w danym miesiącu opłat, umożliwiającym jednocześnie na wyszczególnienie tytułów tych opłat, w rozbiciu na osiedla czy budynki. Pamiętać jednakże należy, że zgodnie z art. z art. 20 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591) zbiorcze dowody dowody księgowe służą do dokonania łącznych zapisów zbioru dowodów źródłowych (np.: faktur VAT, rachunków, dokumentów KP), które to muszą być w dowodzie zbiorczym pojedynczo wymienione. Istotnym jest, aby udokumentowane w ten sposób rozliczenie, precyzyjnie określało w danym miesiącu wysokość obrotu zwolnionego z tego tytułu.

Na podstawie art. 106 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnicy nie mają obowiązku wystawiania faktur VAT, osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób podatnicy są zobowiązani do wystawienia faktury. Zatem w przypadku, gdy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, zażąda od podatnika potwierdzenia wykonania ww. usługi fakturą VAT, Spółdzielnia jest zobligowana do jej wystawienia.

Wykonywane przez Spółdzielnię usługi mogą więc być ujęte w rejestrach sprzedaży VAT na podstawie wewnętrznego dokumentu księgowego, będącego jednocześnie zestawieniem zbiorczym pobieranych w danym miesiącu opłat, a w przypadku wystawienia faktury na żądanie osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej – na podstawie tej faktury.

Ad.2) Analogiczna sytuacja wystąpi również w przypadku zasiedlenia lokali przez osoby wykluczone z grona członków Spółdzielni, zajmujące te lokale wyłącznie w celach mieszkalnych. Załącznik Nr 4 poz. 4 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwalnia od tego podatku usługi w zakresie wynajmowania lub dzierżawienia nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek, z wyłączeniem wynajmu lokali w budynkach mieszkalnych na cele inne niż mieszkaniowe (PKWiU ex 70.20.11.).

Dlatego Spółdzielnia pobierając opłaty z tytułu wynajmu ww. lokali, może również ująć je w rejestrach sprzedaży na podstawie wewnętrznego dokumentu księgowego, będącego jednocześnie zestawieniem zbiorczym pobieranych w danym miesiącu opłat, w rozbiciu na poszczególne tytuły tych opłat.

Ad.3) Odnośnie sytuacji opisanej w punkcie 3, zgodnie z art. 8 ust. 1 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Zatem pobierane przez spółdzielnie opłaty z tytułu, np.: wydania statutu Spółdzielni, czy jednorazowej opłaty za dzierżawę terenu za każdy dzień, będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednakże dla celów określenia prawidłowej stawki podatku albo zwolnienia niezbędne jest określenie właściwego grupowania statystycznego według stanu obowiązującego do 30 kwietnia 2004 r., z uwagi na brzmienie art. 41 ust. 14, w związku z art. 176 cyt. ustawy o VAT. Opinii w zakresie klasyfikowania wyrobów i usług dla potrzeb statystyki dokonuje właściwy urząd statystyczny. W przypadku, gdy dany towar lub usługa nie zostały wymienione w klasyfikacjach, wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, podlegają opodatkowaniu stawką 22%, z wyjątkiem tych, dla których w ustawie lub przepisach wykonawczych określono inną stawkę (art. 41 ust. 13 cyt. ustawy).

Przedstawione w piśmie stanowisko Spółdzielni w sprawie udokumentowania dla potrzeb podatku VAT wyżej opisanych czynności poprzez wystawienie faktury wewnętrznej jest nieprawidłowe. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług wymieniają bowiem czynności, które dokumentowane są fakturami wewnętrznymi(art. 106 ust. 7 ustawy).

Fakturami wewnętrznymi dokumentuje się:

1. czynności wymienione w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, czyli:
a. przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, a w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników,
- wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny;
b. nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników oraz wszelkie inne świadczenie usług,

- jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami;

2. wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów;
3. dostawy towarów, dla których podatnikiem jest ich nabywca;
4. import usług;
5. zwrócenie kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze.

Dlatego Spółdzielnia pobierając ww. opłaty, może również ująć je w rejestrach sprzedaży na podstawie wewnętrznego dokumentu księgowego, będącego jednocześnie zestawieniem zbiorczym pobieranych w danym miesiącu opłat, w rozbiciu na poszczególne tytuły tych opłat.

Ad.4) W przypadku pobierania przez Spółdzielnię opłat eksploatacyjnych z tytułu eksploatacji lokali użytkowych, np. garaży, opłaty te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 22%, w myśl art. 41 ust. 1 ustawy o VAT. W celu udokumentowania powyższych czynności, Spółdzielnia na podstawie art. 106 ust. 1-3 ustawy o VAT dla podmiotów prowadzących działalność winna wystawiać faktury VAT. Natomiast w myśl art. 106 ust. 4 cyt. ustawy Spółdzielnia nie ma obowiązku wystawiania faktur VAT osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób Spółdzielnia jest obowiązana do wystawienia faktury. W pozostałych przypadkach dokumentowanie wykonanych czynności winno się odbywać na podstawie not księgowych lub innych dowodów księgowych wewnętrznych w rozumieniu ustawy o rachunkowości, natomiast nie na podstawie faktur wewnętrznych.

Przedstawione w piśmie stanowisko Spółdzielni w sprawie udokumentowania dla potrzeb podatku VAT wyżej opisanych czynności poprzez wystawienie faktury wewnętrznej jest nieprawidłowe. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług wymieniają bowiem czynności, które dokumentowane są fakturami wewnętrznymi, w art. 106 ust. 7 ustawy o podatku od towarów i usług, które wymieniono w pkt 3 niniejszej odpowiedzi.