Stan faktyczny:

Związek zawodowy uzyskuje przychody z tytułu składek wpłacanych przez członków związku lub otrzymywanych darowizn – związek nie prowadzi działalności gospodarczej. Podstawowym zadaniem związku wynikającym ze statutu jest zaspokojenie potrzeb socjalnych, kulturalnych i oświatowych członków związku.

Związek wypłaca ze swoich funduszy jednorazowe zasiłki, zapomogi z tytułu urodzenia dziecka, czy zgonu członka związku lub jego rodziny.

Swoim członkom związek chce wypłacać kwoty w wysokości #189; diety za udział w poczcie sztandarowym w związku z uroczystym pogrzebem członka związku lub jego rodziny.

Członkowie związku ponoszą koszty administracyjne związane z pełnieniem obowiązków służbowych poza siedziba Związku.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r., nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art.21 i 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z pewnymi zastrzeżeniami, suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów.

W świetle zapisu art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. źródłami przychodów są inne źródła, za które uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Wskazany przez ustawodawcę w art. 20 ust. 1 ustawy katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu numerus clausus, zawiera on bowiem jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do innych źródeł.

Świadczenia wypłacane swoim członkom przez związek zawodowy należy kwalifikować do przychodów z innych źródeł w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie w treści art. 21 ustawy z 26.07.1991r. ustawodawca wskazał, że wolne od podatku dochodowego są m.in.:

• jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka, wypłacane z funduszów związków zawodowych (art. 21 ust. 1 pkt 9),
• zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280,00 zł (z pewnymi zastrzeżeniami) (art. 21 ust. 1 pkt 26).

W świetle powyższych przepisów wypłacane przez związek zawodowy jednorazowe zasiłki oraz zapomogi z tytułu urodzenia dziecka, czy zgonu członka związku lub jego rodziny, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wśród przychodów (dochodów) wolnych od podatku dochodowego, o których mowa w art. 21 ustawy z 26.07.1991r. ustawodawca wymienił również:

• diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nie przekraczającej miesięcznie kwoty 2280 zł (art. 21 ust. 1 pkt 17),

oraz

• diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika lub podróży osoby nie będącej pracownikiem - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju – jeżeli otrzymane świadczenia nie zostaly zaliczone do kosztów uzyskania przychodów i zostały poniesione w celu realizacji zadań organizacji i jednostek organizacyjnych działających na podstawie przepisów odrębnych ustaw (art. 21 ust. 1 pkt 16 w związku z art. 21 ust. 13).

W orzecznictwie i doktrynie przyjęto, że o pełnieniu obowiązku obywatelskiego można mówić wtedy, gdy dana osoba uczestniczy w zawiadywaniu sprawami państwowymi jako obywatel, zgodnie z zasadami demokratyzmu instytucji publicznych. Z pełnieniem obowiązków społecznych mamy do czynienia wówczas, gdy dana osoba uczestniczy w pracy instytucji (w szczególności w pracy samorządu terytorialnego lub zawodowego) jako reprezentant pewnej społeczności, biorąc udział w rozwiązywaniu problemów tej społeczności w jej interesie, przy czym tego rodzaju funkcje należy odróżnić od usług świadczonych w celach zarobkowych.

Za pełnienie obowiązków społecznych i obywatelskich należy więc uznać działalność posłów i senatorów, radnych i innych przedstawicieli samorządu terytorialnego, składów komisji wyborczych powołanych do przeprowadzenia wyborów do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, składów inspekcji Państwowej komisji wyborczej i inspekcji wojewódzkich komisarzy wyborczych powołanych do przeprowadzenia wyborów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, sędziów Trybunału Stanu, ławników sądów powszechnych.

W świetle powyższych wyjaśnień udział w poczcie sztandarowym nie może być uważane za pełnienie obowiązków społecznych i obywatelskich. A zatem diety za udział w poczcie sztandarowym nie będą korzystały ze zwolnienia od podatku dochodowego przewidzianego w art. 21 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych korzystają natomiast – na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 ww. ustawy - diety i inne należności za czas podróży służbowej wypłacane członkom w związku z pełnieniem obowiązków służbowych poza siedzibą Związku.

Zgodnie z treścią art. 42a ustawy z 26.07.1991r. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52 i art. 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru (PIT-8C) o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

A ponieważ w myśl postanowień art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 23.05.1991r. związek zawodowy oraz jego jednostki organizacyjne wskazane w statucie nabywają osobowość prawną z dniem zarejestrowania, to dokonujący świadczeń o charakterze pieniężnym i niepieniężnym na rzecz osób nie będących pracownikami tego związku jest On obowiązany do sporządzenia imiennych informacji PIT-8C, o ile dokonane świadczenia lub wypłaty nie zostały wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych.

W przypadku wypłat dokonywanych przez związek zawodowy nie ma zastosowania przepis art. 31 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26.07.1991r., w myśl którego zakład pracy, który dokonuje wypłaty świadczeń rzeczowych i pieniężnych na rzecz pracowników oraz emerytów i rencistów z tytułu łączącego ich uprzednio z zakładem pracy stosunku służbowego, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, pobiera podatek zryczałtowany w wysokości 10 % przychodu.

W przedmiotowej sprawie zapomogi materialne oraz diety i inne należności, jeżeli nie są związane z podróżą służbową, wypłacane są z funduszu związku zawodowego, a nie z funduszy zakładu pracy. Biorąc powyższe pod uwagę wypłacając zapomogi materialne (ponad kwotę wolną od opodatkowania), diety i inne należności nie związane z podróżą służbową, nadwyżkę ponad kwotę wolną od opodatkowania powinien wykazać w imiennej informacji PIT-8C - stosownie do treści art. 42a ustawy z dnia 26.07.1991r.

Z kolei Podatnicy uzyskujący dochody określone w powyższej informacji (PIT-8C) zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, są zobowiązani ująć je w zeznaniu podatkowym za rok, w którym wypłacono lub postawiono do dyspozycji przedmiotowe świadczenia.