INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 29 lutego 2012 r. (data wpływu do tut. Biura - 05 czerwca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia podatku w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujący dzieci - jest nieprawidłowe

UZASADNIENIE

W dniu 05 czerwca 2012 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia podatku w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujący dzieci.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni pozostaje w związku małżeńskim. W dniu 26 kwietnia 2008 r. Wnioskodawczyni była zmuszona wyprowadzić się z dotychczasowego miejsca zamieszkania, ze względu na obawy o własne bezpieczeństwo, a także w trosce o zdrowie psychiczne i właściwy rozwój małoletnich dzieci, w obecności których mąż Wnioskodawczyni zgłaszał wobec niej irracjonalne zarzuty oraz groźby (w tym groźbę pozbawienia życia). Od czerwca 2008 r. w Sądzie Okręgowym w (…) toczy się sprawa z pozwu Wnioskodawczyni o rozwiązanie przez rozwód małżeństwa zawartego przez Wnioskodawczynię i jej męża.

Strony posiadają dwójkę uczących się dzieci w wieku 18 i 11 lat. Ich wychowaniem i utrzymaniem zajmuje się wyłącznie Wnioskodawczyni. Małżonek Wnioskodawczyni nie współfinansuje kosztów utrzymania dzieci, nie płaci alimentów ani też nie interesuje się ich rozwojem, postępami w nauce, zajęciami pozaszkolnymi, zdrowiem dzieci, czy też innymi kwestiami związanymi z wychowywaniem dzieci.

Jak to już wyżej zaznaczono, w dniu 26 kwietnia 2008 r. Wnioskodawczyni wyprowadziła się wraz z dziećmi z dotychczasowego miejsca zamieszkania i zorganizowała sobie oraz dzieciom nowy dom, bez męża. Od tego czasu stan taki trwa nieprzerwanie do dnia dzisiejszego i nic nie wskazuje na to - wobec trwającej sprawy rozwodowej - aby miał ulec zmianie, tzn. aby Wnioskodawczyni i jej mąż mieli prowadzić w przyszłości wspólne gospodarstwo domowe, albo też aby wspólnie mieli się zajmować wychowywaniem dzieci.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przedstawionym wyżej stanie faktycznym Wnioskodawczyni zajmująca się samotnie wychowywaniem dwójki dzieci (jednego małoletniego oraz drugiego w wieku poniżej 25 lat i uczącego się w szkole średniej) jest uprawniona do złożenia rocznego rozliczenia podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych, według zasad określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci, które spełniają kryteria określone w punktach 1 i 3 tego ustępu...

Wnioskodawczyni wskazała, że według zasad określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci małoletnie lub w wieku do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej - podatek może być określany, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Stan cywilny Wnioskodawczyni od strony formalnej co prawda nie odpowiada kryteriom określonym w powyższym przepisie, albowiem Wnioskodawczyni nie jest rozwódką ani osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Małżonek Wnioskodawczyni nie został także pozbawiony praw rodzicielskich, chociaż jak to wyżej przedstawiono, z praw tych w ogóle nie korzysta, nie kontaktując się z dziećmi i nie interesując się ich wychowaniem. Nie zachodzą także inne okoliczności wymienione w pierwszej części przepisu art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, definiujące stan cywilny podatnika, jednakże pomimo tego Wnioskodawczyni faktycznie jest osobą samotnie wychowująca dwójkę dzieci i stan taki trwa w sposób nieprzerwany od kwietnia 2008 r.

Biorąc powyższe pod uwagę, zdaniem Wnioskodawczyni powinna ona móc skorzystać z uprzywilejowanego opodatkowania, przewidzianego w wyżej powołanym przepisie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dla osób samotnie wychowujących dzieci w roku podatkowym.

Zwrócić należy bowiem uwagę na fakt, iż w dotychczasowym orzecznictwie sądowym, dotyczącym tej kwestii Sądy zwracały przede wszystkim uwagę na okoliczności faktyczne, to znaczy, czy podatnik faktycznie samotnie zajmował się wychowywaniem dzieci. Przykładowo w wyroku NSA z dnia 31 maja 2011 r., II FSK 30/10 (LEX nr 844681) Sąd stwierdził, iż osobą samotnie wychowującą dziecko jest niewątpliwie jeden z rodziców lub opiekun prawny, z którym dziecko faktycznie mieszka, który troszczy się o jego codzienny byt, o jego stan zdrowia, który osobiście lub przy pomocy zaufanej osoby towarzyszy dziecku do i ze szkoły, który interesuje się postępami dziecka w nauce (uczestniczy w wywiadówkach szkolnych), rozwojem fizycznym i intelektualnym dziecka (koła sportowe, lekcje muzyki itp.).

W orzecznictwie sądowym podkreśla się ponadto, iż osoba samotnie wychowująca dziecko, to osoba, która w określonej sytuacji i określonym czasie zupełnie sama (tj. bez udziału innych osób) zajmuje się wychowywaniem dziecka. Wychowywanie zaś polega na zapewnieniu dziecku stałej opieki prowadzącej do pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Wychowywanie jest związane z codziennym uczestnictwem w życiu dziecka oraz troską o jego zdrowie i bezpieczeństwo.

Wszystkie powyższe okoliczności, dotyczące samotnego wychowywania dzieci zachodzą w przypadku Wnioskodawczyni, natomiast okoliczność, iż dotychczas pomiędzy Wnioskodawczynią i jej mężem nie orzeczono rozwodu, wynika wyłącznie z przewlekłości procedur sądowych, na co Wnioskodawczyni nie ma żadnego wpływu. Natomiast poza wszelkimi wątpliwościami pozostaje fakt, iż Wnioskodawczyni od kwietnia 2008 r. nie mieszka z mężem i wyłącznie ona łoży na utrzymanie dzieci.

Przepis art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych został wprowadzony do sytemu podatkowego w tym celu, aby ulżyć osobom samotnie wychowującym dzieci w ponoszeniu ciężarów z tym związanych. Powyższy cel powinien mieć pierwszeństwo przed względami formalnymi, takimi np. jak przewlekłość postępowania sądowego w sprawie o rozwód. Dlatego też względy formalne, odwlekające jedynie w czasie kwestię orzeczenia o rozwiązaniu związku małżeńskiego Wnioskodawczyni i jej męża nie powinny stać na przeszkodzie temu, aby Wnioskodawczyni od lat samotnie wychowująca dzieci, mogła rozliczyć się z podatku dochodowego przy uwzględnieniu powołanego wyżej przepisu art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

W myśl art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1. małoletnie,
2. bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3. do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej

• podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.
  
  

Zgodnie z art. 6 ust. 8 i 9 powołanej ustawy sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy do osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (za wyjątkiem odnoszącym się do przychodów dotyczących tzw. najmu prywatnego) lub ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.

Ponadto art. 6 ust. 10 ww. ustawy określa, że sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4, nie ma zastosowania do podatników, którzy wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym, określony w ust. 4, złożą po terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1, tj. po dniu 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

• posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko, ściśle w ustawie określonej,
• wychowywania samotnie w roku podatkowym dzieci (dziecka),
• nie uzyskiwania przez pełnoletnie dzieci (dziecko) dochodów (z wyjątkiem przewidzianych ustawą),
• wyrażenia wniosku o rozliczenie na preferencyjnych warunkach w rocznym zeznaniu podatkowym, złożonym w ustawowym terminie przewidzianym do jego składania.
  
  

Cytowane przepisy wprowadzają wyjątek od zasady dokonywania indywidualnego rozliczenia zobowiązania podatkowego podatników poprzez ustalenie preferencyjnego sposobu rozliczenia. W konsekwencji, aby móc rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko należy spełniać wszystkie warunki określone w stosownych przepisach.

Należy zauważyć, że zgodnie z definicją słownikową „wychowywać” to „ zapewnić osobie niedorosłej osiągnięcie rozwoju fizycznego i psychicznego, zapewnić opiekę istocie niedorosłej i doprowadzić ją do samodzielności” (Słownik Języka Polskiego PWN 1992 r.). Natomiast z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama zajmuje się wychowywaniem dziecka.

Powołany powyżej art. 6 ust. 4. ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do stanu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jednocześnie, w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim, o samotnym wychowywaniu dziecka przesądza orzeczenie sądowe o sprawowaniu władzy rodzicielskiej przez jedno z rodziców, orzeczenie o separacji lub odbywanie kary pozbawienia wolności.

Rozpatrując wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe należy jednoznacznie podkreślić, że nie stanowią one standardu prawnego, lecz są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, wynikającej z art 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), stanowiącego, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Co więcej, zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stąd też, korzystanie z każdej preferencji podatkowej, wymaga spełnienia warunków określonych w przepisach je konstytuujących. Tak więc, przepisy regulujące prawo do ulgi winny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni jest mężatką. W dniu 26 kwietnia 2008 r. Wnioskodawczyni była zmuszona wyprowadzić się z dotychczasowego miejsca zamieszkania, ze względu na obawy o własne bezpieczeństwo, a także w trosce o zdrowie psychiczne i właściwy rozwój małoletnich dzieci, w obecności których mąż Wnioskodawczyni zgłaszał wobec niej irracjonalne zarzuty oraz groźby (w tym groźbę pozbawienia życia). Od czerwca 2008 r. w Sądzie Okręgowym w (…) toczy się sprawa z pozwu Wnioskodawczyni o rozwiązanie przez rozwód małżeństwa zawartego przez Wnioskodawczynię i jej męża. Strony posiadają dwójkę uczących się dzieci w wieku 18 i 11 lat. Ich wychowaniem i utrzymaniem zajmuje się wyłącznie Wnioskodawczyni. Małżonek Wnioskodawczyni nie współfinansuje kosztów utrzymania dzieci, nie płaci alimentów ani też nie interesuje się ich rozwojem, postępami w nauce, zajęciami pozaszkolnymi, zdrowiem dzieci, czy też innymi kwestiami związanymi z wychowywaniem dzieci.

W świetle powyższego, mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz przytoczone przepisy prawa, stwierdzić należy, iż Wnioskodawczyni nie przysługuje prawo do preferencyjnego sposobu rozliczenia się w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, o którym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazać bowiem należy, iż na gruncie przedmiotowej sprawy nie została spełniona przesłanka pozwalająca na uznanie Wnioskodawczyni za osobę samotnie wychowującą dziecko, tj. Wnioskodawczyni nie należy do jednej z kategorii osób wymienionych w powołanym powyżej przepisie (nie jest panną, wdową, rozwódką albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności), stanowiącym zamknięty katalog osób uznanych przez ustawodawcę za osobę samotnie wychowującą dziecko. Zatem mimo – jak wynika z wniosku – faktycznego sprawowania samotnie opieki nad dziećmi, Wnioskodawczyni nie spełnia kryterium statusu cywilnego wskazanego w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym nie może skorzystać z preferencyjnego sposobu rozliczenia podatku przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dziecko. Omawiany przepis jednoznacznie wskazuje, w jakiej sytuacji osoba, która samotnie wychowuje dziecko może z preferencji podatkowej skorzystać.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do wskazanego przez Wnioskodawczynię wyroku NSA stwierdza się, iż orzeczenia Sądu nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i są wiążące jedynie w sprawach, w których zapadły. Zgodnie bowiem z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm.) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.

Niemniej wskazać należy, iż w przywołanym orzecznictwie Sąd kładł nacisk na rzeczywiście samotne wychowanie dziecka w innym stanie faktycznym niż przez Wnioskodawczynię przedstawionym.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.