W odpowiedzi na pismo z dnia 05.11.2004 r. w sprawie konsekwencji w podatku dochodowym i podatku VAT związanych ze spisaniem umowy spółki cywilnej między małżonkami w celu wykonywania działalności gospodarczej, Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach w zakresie stosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych informuje, co następuje.

W piśmie podatnicy (małżeństwo), powołując się na przepis ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, nakazujący małżonkom uzyskanie oddzielnych wpisów do ewidencji działalności gospodarczej i podanie informacji o umowie spółki cywilnej pomiędzy małżonkami wyjaśniają, że nie posiadają takiej umowy i pytają się, jakie konsekwencje podatkowe w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o VAT wystąpią z chwilą zawarcia takiej umowy.

Obowiązek dokonania zmiany wpisów do ewidencji działalności gospodarczej dla małżonków, którzy dotychczas byli wpisani pod wspólnym numerem ewidencyjnym wynika z art. 68 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1808). W myśl tego przepisu, małżonkowie wpisani do ewidencji działalności gospodarczej pod wspólnym numerem winni złożyć wniosek o zmianę wspólnego wpisu. We wniosku należy wskazać, który z małżonków będzie wpisany do ewidencji pod dotychczasowym numerem. Organ ewidencyjny dokonuje wpisu drugiego z małżonków pod nowym numerem ewidencyjnym a z wpisu pierwotnego usuwa się dane drugiego z małżonków. Składając wniosek o zmianę wpisu należy podać informację o umowie spółki cywilnej między małżonkami w celu wykonywania działalności gospodarczej, o ile taka została zawarta.

Z dokumentacji podatkowej będącej w posiadaniu tut. Urzędu wynika, że prowadzicie Państwo działalność gospodarczą, dla której zgłosiliście opodatkowanie na zasadach ogólnych i wybraliście podatkową księgę przychodów i rozchodów. W składanych deklaracjach na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy na druku PIT-5 wykazujecie przychody, koszty uzyskania przychodu, dochód (stratę), każdy wg 50% udziału w pozarolniczej działalności gospodarczej.

Sposób rozliczania osiągniętych przez małżonków dochodów z prowadzonej wspólnie działalności gospodarczej określać, więc będą przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) a sposób ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 ze zm.).

Z zapisu art. 24a ust. 1 w/w ustawy i § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia wynika, że spółki cywilne osób fizycznych są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów według wzoru i w sposób określony w rozporządzeniu, tj. zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy.

Z treści art. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiągniętych przez nich dochodów. Zapis art. 8 ust. 1 tejże ustawy wyjaśnia, że przychody z udziału w spółce nie będącej osobą prawną, ze wspólnego przedsięwzięcia, u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku. W przypadku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału są równe. Przychody te z wyjątkiem przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej 19–procentowym podatkiem liniowym, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej.

Przy spełnieniu warunków wynikających z zapisu art. 6 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych małżonkowie mogą być na wniosek wyrażony we wspólnym zeznaniu rocznym opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów na zasadach określonych w tymże artykule.

Zawiązanie spółki cywilnej między małżonkami, którzy prowadzą działalność gospodarczą na imię obojga małżonków będzie równoznaczne z likwidacją działalności prowadzonej samodzielnie i tym samym powstanie obowiązek sporządzenia spisu z natury wynikający z przepisu zawartego w § 27 ust. 1 wymienionego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów. Natomiast zgodnie z art. 24 ust. 3 pkt 1 i pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wystąpi obowiązek ustalenia dochodu na dzień likwidacji, jeżeli:
- w wyniku zmiany formy prawnej lub połączenia przedsiębiorstw składniki majątku objęte remanentem zostały wniesione w formie wkładu lub aportu do nowo powstałego lub istniejącego przedsiębiorcy,
- osoba fizyczna wniosła w formie wkładu lub aportu do spółki cywilnej albo spółki handlowej składniki majątku objęte remanentem.

W związku z powyższym, jeżeli małżonkowie w celu prowadzenia działalności gospodarczej zawiążą spółkę cywilną i wykonają jedną z wyżej wymienionych dyspozycji nie wystąpi u nich obowiązek ustalenia dochodu na dzień likwidacji i tym samym nie wystąpi obowiązek zapłaty podatku od remanentu likwidacyjnego.

Po spisaniu umowy spółki cywilnej będziecie Państwo ewidencjonować zdarzenia gospodarcze w jednej „księdze” a przychody, koszty uzyskania przychodu, dochód bądź stratę rozliczać w deklaracjach PIT-5 i zeznaniu rocznym każdy proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku wynikającego z umowy.

Zawarcie umowy spółki cywilnej rodzi również określone konsekwencje związane obowiązkami ewidencyjnymi wynikające z ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. Nr 142, poz. 702 ze zm.).

Zgodnie z art. 5 tej ustawy przy zgłoszeniu działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej należy złożyć następujące formularze:
- zgłoszenie identyfikacyjne (zgłoszenie aktualizacyjne) osoby prawnej, lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, będącej podatnikiem lub płatnikiem – NIP-2,
- informację o wspólnikach spółki cywilnej, jawnej, komandytowej lub o spółkach wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej – NIP-D,
- w przypadku rejestracji do podatku od towarów i usług VAT - zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług VAT-R + opłata rejestracyjna 152 zł na konto Urzędu Miasta,
- w przypadku posiadania więcej niż trzech miejsc prowadzenia działalności należy złożyć również informację o miejscach prowadzenia działalności – NIPC,
- w przypadku posiadania więcej niż trzech rachunków bankowych należy złożyć również informację o rachunkach bankowych – NIP-B,
- każdy z przedsiębiorców prowadzących działalność w formie spółki cywilnej winien złożyć w Urzędzie Skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania oświadczenie o wyborze formy opodatkowania i rodzaju prowadzonych ksiąg w bieżącym roku podatkowym.

Ponadto do w/w formularzy dołączyć należy kserokopię następujących dokumentów:
- umowy Spółki Cywilnej,
- zaświadczenia o nadaniu numeru REGON,
- zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, na poszczególnych wspólników,
- umowy najmu lokalu, w którym prowadzona będzie działalność gospodarcza.

Z chwilą zarejestrowania w Urzędzie Skarbowym wspólnicy spółki cywilnej będą działać jako jeden podmiot gospodarczy, pod jednym numerem identyfikacji podatkowej NIP właściwym dla spółki cywilnej. Dla celów podatku dochodowego będą się natomiast rozliczać tak jak dotychczas składając deklaracje PIT-5 i zeznanie PIT-36, wykazując przychody, koszty, dochód (stratę) proporcjonalnie do posiadanych udziałów.

W zakresie podatku VAT Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach informuje, że jeśli nastąpi zaprzestanie działalności gospodarczej prowadzonej przez Pana jako osobę fizyczną, to zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) opodatkowaniu podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy.

Zgodnie z art. 14 ust. 5 wspomnianej ustawy podatnik winien sporządzić spis z natury w terminie 14 dni, licząc od dnia zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, a następnie w terminie 7 dni zawiadomić Naczelnika Urzędu Skarbowego o dokonanym spisie oraz dokonać rozliczenia podatku należnego od remanentu w deklaracji VAT-7.