Podatnik prowadzący pozarolniczą działalnośc gospodarczą zwrócił się do tutejszego organu podatkowego z zapytaniem w sprawie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość należności. W miesiącu styczniu i lutym 2004 roku podatnik sprzedał mąkę osobie prowadzącej zakład piekarniczo-cukierniczy. Kwotę netto podatnik wykazał jako należny przychód w prowadzonych księgach. Do dnia 9 lutego 2005 roku podatnik nie uzyskał zapłaty za sprzedany towar. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wobec dłużnika prowadzone było postępowanie przez Prokuraturę Rejonową, ale ze względu na brak możliwości ustalenia miejsca pobytu śledztwo zostało zawieszone.

Działając na podstawi art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60), Naczelnik Urzędu Skarbowego w Łęczycy informuje, że: Przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) zostały tak skonstruowane, że niezależnie od tego, czy kontrahent zapłacił podatnikowi za wykonane świadczenie, jego wartość podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zgodnie bowiem z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane.

Za datę powstania przychodu uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym:1) wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe, lub2) wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę, jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi wynikający z umowy lub odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub3) otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia – w pozostałych przypadkach.

Wymienione wyżej sytuacje cechuje to, że w żadnej z nich nie wymienia się momentu powstania przychodu dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, faktycznego jego otrzymania przez podatnika. Jeżeli więc kontrahent opóźnia się ze spełnieniem zobowiązania lub z powodu niewypłacalności nie wywiązuje się z niego w ogóle, to u podatnika powstaje przychód i w konsekwencji obowiązek zapłacenia podatku dochodowego. W określonych sytuacjach podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu równowartość zaewidencjonowanego wcześniej przychodu.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 21 cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do kosztów uzyskania przychodu zalicza się odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 14 ust. 1 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie przepisów ust. 3.Nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, w szczególności gdy:1) dłużnik został wykreślony w ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację jego majątku, albo2) zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo3) wierzytelność została zasądzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo4) wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.

Ustawodawca w art. 23 ust. 3 cyt. ustawy wymienił tylko niektóre, typowe sytuacje uprawdopodobniające nieściągalność wierzytelności. Uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności w innych sytuacjach jest zatem możliwe, z tym, że podatnik musi przedstawić takie dowody, które pozwolą wyciągnąć wniosek, że istnieje duże prawdopodobieństwo nieściągalności.

Zdaniem tutejszego organu podatkowego podjęte przez wierzyciela działania, to jest wniesienie pozwu do Prokuratury Rejonowej i otrzymanie postanowienia o zawieszeniu śledztwa z uwagi na niemożność ustalenia miejsca pobytu pozwanego nie stanowią dokumentów wystarczających do dokonania odpisu aktualizacyjnego wartość należności i zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu kwoty uprzednio zarachowanej jako przychód należny ze sprzedaży.