P O S T A N O W I E N I E

Na podstawie :- art. 14a§1, 3 i 4 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa ( T. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 )

Naczelnik Urzędu Skarbowego Poznań-Jeżyce uznaje za nieprawidłowe stanowisko Podatnika przedstawione we wniosku z dnia 18.01.2005 r. ( data wpływu do tut. Urzędu 19.01.2005 r. ) , wyrażające się w twierdzeniu , iż syndyk masy upadłości w zakresie czynności wykonywanych na podstawie władczych orzeczeń sądu upadłościowego nie jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą, tym samym wynagrodzenie uzyskane przez syndyka z tego tytułu nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

U Z A S A D N I E N I E

W dniu 19.01.2005 r. podmiot wykonujący czynności syndyka masy upadłości złożył w tut. Urzędzie wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów w zakresie podatku od towarów i usług czynności wykonywanych przez syndyka masy upadłości na zlecenie sądu upadłościowego. Ze stanu faktycznego przedstawionego w przedmiotowym wniosku wynika, iż Pytający nie prowadzi obecnie zarejestrowanej działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług lecz pełni funkcję syndyka masy upadłości z nakazu sądu upadłościowego.Zdaniem Wnioskującego wykonywane przez niego czynności jako syndyka masy upadłości nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż ich wykonywanie nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 19.11.1999 prawo działalności gospodarczej oraz ustawy z dnia 02.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, a także w rozumieniu ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług. Argumentując swoje stanowisko Wnioskujący stwierdza, iż syndyk masy upadłości jest podmiotem prawa prywatnego, który na mocy wyznaczenia na to stanowisko postanowieniem sądu lub postanowieniem sędziego komisarza, pełni w postępowaniu upadłościowym funkcję organu postępowania o charakterze publicznoprawnym. Syndyk nie jest więc uczestnikiem ani reprezentantem uczestników postępowania. Jest on natomiast organem postępowania upadłościowego, który działa samodzielnie, w granicach zakreślonych przepisami prawa. Syndyk nie działa na zlecenie upadłego ani na zlecenie wierzycieli, gdyż podmioty te nie mają wpływu zarówno na jego powołanie jak i wykonywane przez niego czynności , które nie zawsze są zgodne z interesem tych stron.Wnioskujący wskazuje jednocześnie, iż powołanie syndyka orzeczeniem sądu lub sędziego komisarza nie oznacza zawarcia umowy o pracę, przy tym brak jest jakiejkolwiek podległości służbowej czy też zależności poza ustawowo określonymi kompetencjami sądu lub sędziego komisarza. Do czynności syndyka nie można więc stosować przepisów o umowie zlecenia i umowie o dzieło. Pytający twierdzi, iż wynagrodzenie syndyka jest wynagrodzeniem za pełnienie funkcji procesowej, a więc jest wynagrodzeniem procesowym. Na procesowy charakter otrzymywanego przez syndyka wynagrodzenia wskazuje ścisły związek prawa do tego wynagrodzenia z danym postępowaniem upadłościowym. Powołując się na art. 164 ust. 3 Prawa upadłościowego i naprawczego Wnioskujący wskazuje, iż syndyk traci prawo do wynagrodzenia i do zwrotu wydatków, jeżeli nie zażąda ich przed upływem określonego terminu. A zatem procesowy charakter wynagrodzenia syndyka oraz wskazanie ostatecznego terminu, przed upływem którego syndyk może złożyć wniosek o przyznanie wynagrodzenia, zdaniem Pytającego, świadczy jednoznacznie o tym, iż uzyskiwane przez syndyka wynagrodzenie nie jest należnością za świadczenie usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskujący podnosi jednocześnie, iż wykonanie czynności przez syndyka w sposób całkowicie zgodny z postanowieniem sędziego komisarza lub wykonanie czynności nakazanej przez sędziego komisarza zwalnia syndyka z odpowiedzialności w zakresie tych czynności.

Ustosunkowując się do stanowiska Pytającego wynikającego z przedstawionego stanu faktycznego, tut. organ podatkowy stwierdza, co następuje :

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług ( Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm. ) jest odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.Przez dostawę towarów, o której mowa wyżej, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel ( art. 7 ust. 1 ww. ustawy o VAT ). Świadczeniem usług natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1, jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. Podatnikami podatku od towarów i usług, zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy o VAT, są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności. Jednakże za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się m.in. czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( T. jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm. ), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności ( art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT ). Przychody uzyskiwane przez syndyka, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, są kwalifikowane jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 6 ww. ustawy, zgodnie z którym przychodami takimi są m.in. przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów zlecił wykonanie określonych czynności. Jednakże pomimo uzyskiwania przez syndyka przychodów , o których mowa wyżej dokonywane przez niego czynności uznać należy za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, gdyż nie zachodzi przesłanka określona w przepisie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o ptu , tj. pomiędzy zlecającym wykonanie i wykonującym zlecane czynności nie istnieje stosunek prawny co do warunków wykonywania , wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego w zakresie ich wykonania. Zgodnie natomiast z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Zamiar wykonywania działalności gospodarczej przez syndyka w sposób częstotliwy wynika chociażby z faktu posiadania odpowiedniej licencji uprawniającej do wykonywania powierzonej funkcji czy też ( poprzez figurowanie na liście podmiotów uprawnionych do pełnienia funkcji syndyka masy upadłości ) stałej gotowości do podjęcia czynności w tym zakresie.

Zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, wyznaczenie syndyka następuje w postanowieniu sądu o ogłoszeniu upadłości. Stosownym postanowieniem sąd powierza syndykowi pełnienie określonych funkcji w postępowaniu upadłościowym, których zakres precyzuje ustawa. Wysokość wynagrodzenia za czynności syndyka odpowiadające wykonywanej pracy określona jest w art. 162 ww. ustawy z dnia 28.02.2003 r. O wynagrodzeniu i zwrocie poniesionych wydatków orzeka sąd na wniosek zainteresowanego. Wynagrodzenie pokrywane jest z masy upadłości. Wydając stosowne postanowienia w powyższym zakresie sąd działa jako organ władzy. Wobec działalności syndyka nie mogą mieć również zastosowania postanowienia zawarte w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT , w zakresie odpowiedzialności za powierzone mu funkcje. W myśl art. 160 ust. 1 ustawy z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, w sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności na rachunek upadłego, lecz w imieniu własnym. Ryzyko gospodarcze wszelkich czynności prawnych, w tym także czynności zobowiązaniowych syndyka ponosi zawsze masa upadłości.Syndyk nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości ( art. 160 ust. 2 ww. ustawy ). Odpowiedzialności za ww. czynności nie ponosi również sąd, który nie odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonania obowiązków przez syndyka. Jak wynika z art. 160 ust. 3 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, za ww. szkodę odpowiada bezpośrednio syndyk masy upadłościowej.Przyznać niewątpliwie należy , że przy wykonywaniu swojej funkcji syndyk podlega ustawie i najważniejsze decyzje musi konsultować z sędzią komisarzem i radą wierzycieli, jednakże w podstawowym i zasadniczym zakresie wykonywania swoich obowiązków jest w pełni samodzielny. Poza tym nawet w takich przypadkach czynności wykonywane są na rachunek upadłego.Sąd nie jest zatem związany z syndykiem więzami tworzącymi stosunek prawny jaki istnieje pomiędzy zlecającym a zleceniobiorcą w zakresie wynagrodzenia, warunków pracy oraz odpowiedzialności zleceniodawcy, o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11. 03.2004 r. o podatku od towarów i usług. W świetle powyższego czynności syndyka wykonującego powierzone mu funkcje w postępowaniu upadłościowym na podstawie postanowienia sądu upadłościowego, wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 oraz art. 15 ust. 1 ustawy o VAT i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według zasad ogólnych.

Jednocześnie wskazać należy, iż w postępowaniu upadłościowym syndyk w sensie materialnoprawnym działa w interesie upadłego, ale także w interesie każdego wierzyciela, gdyż na podstawie art. 2 P.u.n. ma obowiązek prowadzić postępowanie upadłościowe tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu. Wierzyciele są przy tym skonkretyzowani, gdyż są nimi ci, których wierzytelności zostały zamieszczone na liście wierzytelności. Bez znaczenia przy tym jest, że wierzyciele oraz upadły nie zlecają syndykowi dokonania jakichkolwiek czynności oraz nie mają wpływu na jego powołanie.Stosownie bowiem do art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT świadczenie usług w tym przypadku odbywa się wobec tych osób na podstawie nakazu sądu, co wskazuje, że usługa w tym rozumieniu musi być świadczona jedynie w oparciu o dobrowolny stosunek prawny, gdyż ustawodawca uznał, że podstawą świadczenia usługi może być również nakaz organu władzy publicznej, a więc i orzeczenie sądu. Zatem skoro syndyk wykonuje w ramach postępowania upadłościowego i naprawczego czynności, w wyniku których skonkretyzowani wierzyciele oraz upadły uzyskują korzyści majątkowe ( chociażby potencjalne ) są oni beneficjentami usługi świadczonej na ich rzecz przez syndyka. Jednakże zarówno wierzyciele jak i upadły nie mają wpływu na wynagrodzenie syndyka. Wynagrodzenie za czynności wykonywane przez syndyka mocą wydanego przez siebie postanowienia określa sąd. W postanowieniu określającym wynagrodzenie syndyka będącego podatnikiem podatku od towarów i usług sąd powinien uwzględnić konieczność obciążenia tego wynagrodzenia podatkiem od towarów i usług. Natomiast w oparciu o przyznane wynagrodzenie syndyk - podatnik VAT wystawia fakturę VAT masie upadłości, gdyż stosownie do art. 231 ust. 1 P.u.n. koszty postępowania upadłościowego pokrywane są z masy upadłości. Wobec powyższego syndyk masy upadłości , niekorzystający ze zwolnienia podmiotowego na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, obowiązany jest złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, o którym mowa w art. 96 ust. 1 ustawy o VAT, a jako zarejestrowany podatnik podatku VAT jest on zobowiązany do wystawiania odbiorcy swojej usługi, tj. upadłemu, faktur stwierdzających w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy ( art. 106 ust. 1 ustawy o VAT ).Jednakże w przypadku wpłacanych zaliczek przez wierzycieli syndyk masy upadłości wystawia faktury VAT w imieniu upadłego, tym samym zaliczki te nie zwiększają uzyskanego przez syndyka obrotu.

Syndyk masy upadłości, jako podatnik podatku od towarów i usług obowiązany jest składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe na zasadach określonych w przepisie art. 99 ustawy o VAT. Natomiast w celu prawidłowego sporządzenia deklaracji, o których mowa wyżej jest on zobowiązany do prowadzenia ewidencji zawierającej : kwoty określone w art. 90, czyli kwoty, które podatnik obowiązany jest ewidencjonować do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego, kwotę podatkpodlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej ( art. 109 ust. 3 ustawy o VAT ). Podatnik może prowadzić jedną ewidencję, o której mowa wyżej , dla potrzeb wszystkich czynności wykonywanych w ramach prowadzonej działalności. Tym samym syndyk masy upadłości , będący podatnikiem podatku VAT, może prowadzić jedną ewidencję dla usług świadczonych przez Kancelarię Radcy Prawnego i czynności wykonywanych jako syndyk masy upadłości. Jednakże podatnik ten nie jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji zakupów dla celów podatku VAT w przypadku , gdy nie zamierza skorzystać z prawa wynikającego z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT , tj. z prawa do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od zakupów towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania czynności opodatkowania podatkiem VAT.

Wobec powyższego postanowiono jak w sentencji.

Na niniejsze postanowienie służy zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, za pośrednictwem Naczelnika tut. Urzędu, w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia ( art. 14a§4 ustawy Ordynacja podatkowa ). Przedmiotowa interpretacja co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez podatnika we wniosku z dnia 18.01.2005 r. i stanu prawnego obowiązującego na dzień jej wydania, a traci ważność w przypadku jej zmiany albo uchylenia przez organ odwoławczy lub z dniem zmiany przepisów w tym zakresie. Jednocześnie powyższa interpretacja wiąże właściwe organy podatkowe i organy kontroli skarbowej do czasu jej zmiany lub uchylenia, nie jest natomiast wiążąca dla Podatnika ( art. 14b§1 i 2 ww. ustawy Ordynacja podatkowa ).