Stan faktyczny:

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą (dealer samochodowy), opodatkowaną na zasadach ogólnych z obowiązkiem prowadzenia ksiąg rachunkowych. W ramach tejże działalności odbył podróż służbową, ponosząc wydatki pozostające w związku z uzyskiwanymi przychodami. Do rozliczenia kosztów podróży podatnik przedstawił rachunek za wypożyczenie pojazdu, wystawiony na podatnika jako osobę fizyczną (wystawca rachunku nie wyraził zgody na wystawienie faktury zgodnie z rejestracją przedsiębiorstwa).

Ponadto podatnik otrzymał notę odsetkową, którą uregulował nie poprzez zapłatę, lecz w ramach kompensaty należności i zobowiązań.

Ocena prawna stanu faktycznego:

AD.1.

Ustawodawca w art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.) ustanowił generalną zasadę, iż kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Treść powyższego przepisu w sposób jednoznaczny wskazuje, że kosztami uzyskania przychodów są wydatki, które łącznie spełniają następujące warunki:

• pozostają w związku przyczynowo-skutkowym ze źródłem przychodów (zostały poniesione w celu jego osiągnięcia),
• nie zostały wymienione w treści art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r.,
• ich poniesienie udokumentowane jest w sposób nie budzący wątpliwości.

Należy przy tym zaznaczyć, że w myśl art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursów średnich ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski (...). Stosownie zaś do treści art. 9 oraz art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.) księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim i w walucie polskiej. Wyrażone w euro wielkości przelicza się na walutę polską po średnim kursie, ustalonym przez Narodowy Bank Polski, na dzień bilansowy, z zastrzeżeniem ust. 3.

Dowód księgowy natomiast – w myśl art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994r. - powinien zawierać co najmniej:

1. określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego,
2. określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,
3. opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach naturalnych,
4. datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą - także datę sporządzenia dowodu,
5. podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów,
6. stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania.

Można zaniechać zamieszczania na dowodzie danych, o których mowa w ust. 1 pkt 5 i 6, jeżeli wynikają one z techniki dokumentowania zapisów księgowych (art. 21 ust. 1a ustawy z dnia 29 września 1994r.).

W przedmiotowym przypadku rachunek wystawiony podatnikowi w walucie obcej spełnia wymogi wskazane w treści art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994r. Biorąc zatem pod uwagę przytoczone regulacje prawne oraz stan faktyczny przedstawiony w zapytaniu należy stwierdzić, że udokumentowany tym rachunkiem wydatek (przeliczony na walutę polską) stanowi koszt uzyskania przychodów, o ile podatnik bezsprzecznie wykaże, że wydatek ten pozostaje w związku przyczynowo–skutkowym z przychodami z prowadzonej działalności gospodarczej.

AD.2.

Kwestię kompensaty wzajemnych roszczeń i należności reguluje w prawie cywilnym art. 498 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn.zm.). Zgodnie z tym przepisem gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Zatem w świetle przepisów Kodeksu cywilnego czynność potrącenia stanowi formę zapłaty w przypadku, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, a przy tym przedmioty ich przeciwnych wierzytelności są jednorodzajowe. Efektem potracenia jest zniesienie się wierzytelności o wielkość zobowiązania. Istotą potracenia jest wzajemność, zaś warunkiem skutecznego potrącenia jest równoczesne istnienie dwóch wierzytelności wymagalnych.

Ponieważ kompensata wzajemnych wierzytelności jest jedną z form zapłaty, uregulowanie wzajemnych wymagalnych należności i zobowiązań (związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą) - w ramach ich kompensaty wskazaną w zapytaniu notą odsetkową - stanowi koszt uzyskania przychodów.