INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 lipca 2012 r. (data wpływu 25 lipca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia wierzytelności – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 25 lipca 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przeniesienia wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Pan R. D. miał dług z tytułu niezapłaconych alimentów względem swojej córki I. S. oraz funduszu alimentacyjnego, a ponadto kosztów postępowania egzekucyjnego w łącznej wysokości xxx zł. Egzekucja tej należności była prowadzona przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym.

Powyższa wierzytelność została spłacona przez Wnioskodawcę, który wpłacił na konto komornika kwotę xxx zł. Wnioskodawca działa za zgodą dłużnika – R. D., z zamiarem wejścia w prawa zaspokojonego wierzyciela na podstawie art. 518 § 1 pkt 3 K.c.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy czynność wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela alimentacyjnego podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych ...

Zdaniem Wnioskodawcy, przeniesienie wierzytelności córki R. D. na Wnioskodawcę, zgodnie z art. 518 Kodeksu cywilnego (wstawienie w prawa wierzyciela), nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 518 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1963 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.), osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej spłaty:

1. jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;
2. jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;
3. jeżeli działa za zgodą dłużnika, w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie;
4. jeżeli to przewidują przepisy szczególne.
   
   

W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją przedstawioną w pkt 3. Wstąpienie w prawa wierzyciela, na podstawie art. 518 K.c., stanowi szczególny sposób przeniesienia wierzytelności, w którym osoba trzecia nabywa określoną wierzytelność od wierzyciela, wstępując w prawa zaspokojonego wierzyciela. Oznacza to zamianę jednego długu na inny, który jest mniej uciążliwy dla dłużnika. Zgodnie z art. 518 § 1 K.c., wstąpienie osoby trzeciej w miejsce wierzyciela następuje wskutek zapłaty zobowiązania i tylko do jego wysokości.

Natomiast stosownie do postanowień art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

• umowy pożyczki,

• umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

• umowy dożywocia,

• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

• ustanowienie hipoteki,

• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

• umowy depozytu nieprawidłowego,

• umowy spółki.
  
  

Powyższy przepis ma charakter katalogu zamkniętego i nie wymienia czynności cywilnoprawnej takiej jak przejęcie wierzytelności, czyli wstąpienia osoby trzeciej w miejsce wierzyciela, w związku z tym, taka czynność nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

W opinii Wnioskodawcy, dokonanie czynności, o której mowa w art. 518 K.c., nie nosi znamion żadnej z umów wymienionych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przejęcie wierzytelności przez nowego wierzyciela na podstawie porozumienia o wstąpieniu w prawa wierzyciela, zgodnie z art. 518 K.c., nie może zostać uznane za czynność sprzedaży lub zamiany prawa majątkowego, w przeciwieństwie do cesji wierzytelności.

Cesja przewidziana w art. 509-510 K.c. następuje na mocy porozumienia pomiędzy starym, a nowym wierzycielem (bez zgody dłużnika), może więc stanowić czynność sprzedaży lub zamiany prawa majątkowego, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (w takim przypadku podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych).

Zatem, czynność osoby spełniającej świadczenie nie podlegała obowiązkowi w podatku od czynności cywilnoprawnych, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż pomiędzy Wnioskodawcą, a I. S. nie doszło do zawarcia żadnej ze wskazanych tam umów.

W opinii Wnioskodawcy, w opisanej sytuacji nie mamy również do czynienia z umową pożyczki. Wynika to z faktu, iż zgodnie Kodeksem cywilnym (art. 720 K.c.), istotą umowy pożyczki jest zobowiązanie pożyczkodawcy do przeniesienia własności określonej ilości pieniędzy, albo rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu tej samej ilości pieniędzy. Natomiast w opisanej sytuacji, wstąpienia w prawa wierzyciela, zgodnie z art. 518 K. c., do umowy zobowiązującej do przeniesienia na rzecz dłużnika własności określonej ilości pieniędzy nie dochodzi. Osoba wstępująca w prawa wierzyciela nie zobowiązuje się, bowiem do przeniesienia własności pieniędzy, ani też jej nie przenosi. Nowy wierzyciel wstępuje w miejsce starego wierzyciela z mocy prawa, na podstawie przepisów o wstąpieniu w prawa zaspokojonego wierzyciela (subrogacja ustawowa).

Spełnienie świadczenia wraz z wejściem w miejsce zaspokojonego wierzyciela, nie jest umową darowizny. W majątku dłużnika nie doszło do żadnej zmiany. Nadal musi on spełnić to samo świadczenie z tą różnicą, że na rzecz innej osoby. Po stronie Wnioskodawcy nie można mówić o uszczupleniu majątku, ponieważ stała się ona wierzycielką dłużnika w takim zakresie, w jakim spłaciła pierwotnego wierzyciela. O darowiźnie można by mówić w sytuacji, gdyby Wnioskodawca spełnił świadczenie wstępując w miejsce zaspokojonego wierzyciela, a następnie umorzył dług.

Reasumując, należy stwierdzić, iż umowy nienazwane, których nie można zakwalifikować o którejkolwiek z umów wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Jeżeli subrogacja nie nosi znamion żadnej z umów wymienionych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, wówczas czynność taka nie będzie opodatkowana powyższym podatkiem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.), podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają:

1. następujące czynności cywilnoprawne:
   1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
   2. umowy pożyczki,
   3. (uchylona),
   4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
   5. umowy dożywocia,
   6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
   7. (uchylona),
   8. ustanowienie hipoteki,
   9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
   10. umowy depozytu nieprawidłowego,
   11. umowy spółki ;
2. zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;
3. orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.
   
   

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Instytucję przeniesienia (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przeniesienie wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy przeniesienia wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że samo przeniesienie nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jego realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności. Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę przeniesienia może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

Podkreślić należy, że umowa przeniesienia wierzytelności, jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie np. umowy sprzedaży lub umowy zamiany.

Zgodnie z art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego, osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty:

1. jeżeli płci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;
2. jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;
3. jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod rygorem nieważności wyrażona na piśmie;
4. jeżeli to przewidują przepisy szczególne.
   
   

Z treści wniosku wynika, że R. D. miał dług z tytułu niezapłaconych alimentów względem swojej córki I. S., funduszu alimentacyjnego i kosztów postępowania egzekucyjnego, w łącznej wysokości xxx zł. Powyższa wierzytelność została spłacona przez Wnioskodawcę, który wpłacił na konto komornika kwotę xxx zł. Wnioskodawca działa za zgodą dłużnika (R. D.), z zamiarem wejścia w prawa zaspokojonego wierzyciela na podstawie art. 518 § 1 pkt 3 K.c.

W związku z tym, jeżeli opisane we wniosku przeniesienie wierzytelności, zgodnie z art. 518 Kodeksu cywilnego, zawierać będzie tylko elementy umowy nienazwanej, której nie można zaklasyfikować do którejkolwiek z umów wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, wówczas umowa ta nie będzie podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowo należy wskazać, że postępowanie interpretacyjne jest postępowaniem autonomicznym, do którego przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749) stosuje się jedynie odpowiednio. Celem tego postępowania jest natomiast ocena stanu faktycznego i proponowanego we wniosku rozstrzygnięcia, a nie rozstrzyganie sytuacji prawnopodatkowej strony składającej wniosek.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej składający wniosek o wydanie interpretacji jest obowiązany do wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego, zaś rola organu ogranicza się jedynie do oceny stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny, a w przypadku stanowiska negatywnego wskazaniem prawidłowego stanowiska (art. 14c § 1 i 2). Organ interpretacyjny nie jest uprawniony więc do dokonywania samodzielnych ustaleń faktycznych ponad to, co podała strona chyba, że informacje wnioskodawcy nie są wystarczające do zajęcia stanowiska. Z tego też względu w przedmiotowej interpretacji nie rozstrzygnięto, czy opisana we wniosku czynność, której stroną jest Wnioskodawca stanowi inną niż wskazano umowę o podobnym charakterze, rodzącą skutki podatkowe.

Ponadto zauważyć należy, że ustalenie, czy dokonana przez strony czynność cywilnoprawna mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu jest z kolei prawem i obowiązkiem organów podatkowych rozstrzygających konkretną sprawę. Może to być dokonane jedynie na podstawie całokształtu okoliczności dotyczących danej czynności, zbadanych w toku postępowania podatkowego. Ustalenie takie, mając na uwadze treść przepisu art. 14b Ordynacji podatkowej, nie mogło mieć miejsca przedmiotowej sprawie, gdyż tut. organ wydając interpretację prawa podatkowego nie jest uprawniony do przeprowadzenia postępowania dowodowego, które wskazałoby, na rzeczywisty charakter dokonanych czynności w celu oceny czy podlegają lub nie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Do postępowania w sprawie wydania pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego nie mają bowiem zastosowania przepisy o postępowaniu podatkowym, a postępowanie dowodowe jest częścią postępowania podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania niniejszej interpretacji.

Jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.