Stan faktyczny:

Spółka z o.o. zajmuje się między innymi produkcją i handlem urządzeniami metalowymi, w tym eksportem tych urządzeń do Niemiec. Równocześnie od kontrahenta niemieckiego, który zakupuje te urządzenia Spółka kupuje i importuje do Polski elementy metalowe do produkcji. Pomiędzy Spółką a kontrahentem niemieckim po wstaj ą wzajemne należności i zobowiązania, które podlegają wzajemnej kompensacie.

Ocena prawna stanu faktycznego:

W myśl art. 498 Kodeksu cywilnego wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie (kompensatę) wierzytelności następuje wówczas, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, a jedna z nich zamiast spełnić swoje świadczenie, umarza je przez zaliczenie świadczenia drugiej strony na poczet swojej należności.

W wyniku tych czynności żaden z wierzycieli nie otrzymuje w ten sposób rzeczywistego (efektywnego) świadczenia dłużnika, ale za to każdy zostaje zwolniony ze swego zobowiązania do wysokości wartości mniejszej, natomiast pozostała część należności pozostaje do uregulowania. W powyższym rozumieniu kompensaty w przypadku, gdy potrącenie dotyczy umarzania zobowiązań pieniężnych, względnie zobowiązań, z których wynikają świadczenia pieniężne w rzeczywistości nie dochodzi do obiegu pieniądza.

Natomiast zgodnie z art. 15 ust. l ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000r. Nr 54, póz. 654, z późn. zm.) różnice kursowe występują w takim stanie faktycznym, gdy między dniem zarachowania kosztu i dniem zapłaty występują różne kursy walut. Wówczas dopiero koszty te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu sprzedaży walut z dnia zapłaty, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał ponoszący koszt, oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez NBP z dnia zarachowania kosztów.

Wobec niezdefiniowania w przepisach ustawy z dnia 15 lutego 1992r. pojęcia „zapłaty", właściwa w tym przypadku wykładnia językowa tego pojęcia nakazuje przyjąć, że chodzi tu o „uiszczenie należności za coś, zapłacenie" - wg Słownika Języka Polskiego PWN pod redakcją Mieczysława Szymczaka.

Wobec tego w myśl tego przepisu różnice kursowe (dodatnie albo ujemne) mogą powstać tylko wtedy, gdy kursy waluty obcej między dniem zarachowania kosztu a dniem zapłaty różnią się i wówczas dopiero koszty odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu sprzedaży walut z dnia zapłaty oraz z zastosowania kursu średniego NBP z dnia zarachowania kosztów.

Zatem sytuacja taka występuje tylko w przypadku regulowania zobowiązań w pieniądzu a nie w sytuacji, gdy w wyniku wzajemnego potrącenia należności - tak jak w opisanym stanie faktycznym w zapytaniu - nie dochodzi w ogóle do obiegu pieniądza a należności są umarzane przez strony bez pośrednictwa banku.

W przedstawionym stanie prawnym przy opisanych w zapytaniu zasadach kompensaty wzajemnych zobowiązań i należności, nie powstają różnice kursowe, które podlegałyby uwzględnieniu w kosztach uzyskania przychodów, w myśl powołanego art. 15 ust. l ustawy z dnia 15 lutego 1992r.