INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 06.06.2012 r. (data wpływu 29.06.2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności związanej z bezumownym korzystaniem z nieruchomości – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29.06.2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności związanej z bezumownym korzystaniem z nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka M. Sp. z o. o. nabyła w dniu 27 września 2006 r. nieruchomość położoną w C. gm. G., dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą o nr KW xxx. Poprzedni właściciel nieruchomości oświadczył w umowie sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego, iż przedmiotowa nieruchomość nie jest obciążona żadnymi prawami na rzecz osób trzecich, jak również w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości nie było wpisów wskazujących na jej obciążenie prawami osób trzecich. W roku 2008 r. Spółka M. Sp. z o. o. uzyskała informację, iż przez należącą do niej nieruchomość przebiega linia kablowa w postaci kabli elektroenergetycznych wraz ze światłowodem o długości 880m stanowiąca własność spółki W. Sp. z o.o. z siedzibą w W.

W związku z powyższym, pismem z dnia 08 września 2008r. Spółka M. sp. z o. o. wystąpiła do W. Sp. z o.o. o udzielenie informacji dotyczącej umieszczenia linii kablowej na przedmiotowej nieruchomości oraz o podjęcie negocjacji celem prawnego uregulowania zaistniałej sytuacji. Negocjacje pomiędzy wyżej określonymi podmiotami dotyczące ewentualnego ustanowienia służebności przesyłu lub zawarcia umowy cywilnoprawnej uprawniającej W. do korzystania z gruntu toczyły się do dnia 03 kwietnia 2012 r. kiedy to spółka M. sp. z o.o. wezwała po raz ostatni W. sp. z o.o. do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości.

Spółka M. nigdy nie zawierała ze spółką W. sp. z o.o. żadnej umowy uprawniającej do korzystania z przedmiotowej nieruchomości, nie ustanawiała również na rzecz ww. spółki żadnej służebności dającej prawo do korzystania z gruntu.

Od dnia otrzymania informacji o usytuowaniu na nieruchomości linii kablowej stanowiącej własność spółki W. sp. z o.o., spółka M. wzywa ww. spółkę do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości, pismami z dni: 30 listopada 2011 r., 10 grudnia 2011 r., 19 stycznia 2012 r., 17 lutego 2012 r., 03 kwietnia 2012 r. - ostatnie wezwanie do zapłaty. Jednocześnie spółki prowadziły negocjacje mające na celu prawne uregulowanie zaistniałego pomiędzy nimi stanu faktycznego.

W dniu 27 marca 2012 r. spółka W. sp. z o. o. uiściła na rzecz M. sp. z o.o. częściowo wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości opisując dokonaną zapłatę jako wynagrodzenie za służebność przesyłu. Spółka M. sp. z o.o. ponownie podkreśla, iż służebność taka do chwili składania niniejszego wniosku nie została ustanowiona i nie łączy jej z powyższą spółką żaden stosunek zobowiązaniowy.

Biorąc pod uwagę, iż do dnia składania niniejszego wniosku spółka W. sp. z o.o. nie uiściła żądanego przez M. odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości, spółka M. rozważa konieczność wystąpienia do sądu powszechnego celem dochodzenia zapłaty pozostałej części odszkodowania za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie za bezumowne korzystanie przez spółkę W. sp. z o.o. z nieruchomości należącej do spółki M. Nieruchomości, o zasądzenie którego zamierza wystąpić na drogę sądową spółka M. sp. z o. o., będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT)...

Zdaniem Wnioskodawcy, Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej jako ustawa) podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej; zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji; świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W ocenie spółki M. Nieruchomości, o świadczeniu usług w rozumieniu ustawy można mówić w sytuacji, gdy dochodzi do wykonania określonej czynności (świadczenia), istnieje jej odbiorca oraz w zamian za to świadczenie otrzymywana jest odpłatność. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Wobec powyższego można mówić o świadczeniu usług, które podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jedynie w takiej sytuacji, gdy usługa wykonywana (świadczona) jest w ramach umowy zobowiązaniowej.

Zdaniem spółki M. sp. z o.o. w ustawie o podatku od towarów i usług nie ma definicji bezumownego korzystania, które to pojęcie jest określone w przepisach prawa cywilnego. Bezumowne korzystanie z nieruchomości polega na korzystaniu z cudzej nieruchomości bez istnienia pomiędzy właścicielem nieruchomości, a korzystającym ważnego stosunku zobowiązaniowego lub bez posiadania przez korzystającego innego tytułu prawnego do nieruchomości.

W takiej sytuacji właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy (nieruchomości). Do chwili zaprzestania korzystania z rzeczy bez stosownej umowy, w niniejszym przypadku bez umowy najmu lub dzierżawy lub ustanowienia na rzecz korzystającego stosownej służebności, zachodzi po stronie korzystającego tzw. bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Zapłata w tym przypadku określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela rzeczy szkody z tytułu bezprawnego używania rzeczy. Żądane wynagrodzenie (roszczenie pieniężne) stanowi w takiej sytuacji odszkodowanie. Przepisy prawa przyznają bowiem właścicielowi prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel mógłby uzyskać, gdyby rzecz oddał do korzystania na podstawie określonej umowy np. najmu lub dzierżawy. Utratą korzyści jest w szczególności szkoda polegająca na nie uzyskaniu pożytków (czynszu z najmu, dzierżawy) które rzecz przynosi.

W niniejszej sytuacji pomiędzy ww. spółkami nie istniał żaden umowy stosunek prawny na podstawie którego spółka W. sp. z o.o. mogła korzystać z nieruchomości spółki M. co potwierdza fakt, iż spółka M. wzywała kilkukrotnie spółkę W. sp. z o.o. do prawnego uregulowana istniejącego stanu faktycznego.

W ocenie spółki M. sp. z o.o. w okolicznościach niniejszej sprawy odszkodowanie za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości, które zostanie ewentualnie wypłacone przez spółkę W. sp. z o. o. na podstawie wyroku sądowego, nie będzie płatnością za świadczenie przez M. na rzecz ww. spółki

usług. Wykorzystywanie bowiem przedmiotowej nieruchomości nie było oparte na żadnym tytule prawnym przewidującym obowiązek świadczenia przez spółkę M. usług oraz wysokość wynagrodzenia za ich świadczenie.

Wobec powyższego odszkodowanie uzyskane w wyżej opisanych okolicznościach nie będzie zapłatą za świadczenie usług, ale będzie miało charakter odszkodowawczy, rekompensacyjny za pozbawienie właściciela nieruchomości możliwości swobodnego nią dysponowania i pobierania z tego tytułu wynagrodzenia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r., Nr 177 poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega, odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z ust. 2 ww. artykułu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W art. 7 ust. 1 ustawy o VAT postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nie czynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Aby dana usługa podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów. Przy czym należy zwrócić uwagę w szczególności na przepis art. 8 ust. 1 pkt 2, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Zauważyć należy, iż stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, co do zasady, podlega opodatkowaniu wówczas gdy ma charakter odpłatny. Towarami, w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W przedmiotowej sprawie zagadnieniem wymagającym interpretacji jest ustalenie czy wynagrodzenie otrzymane przez Wnioskodawcę za bezumowne korzystanie ze służebności przesyłu podlega czy też nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ww. ustawy o VAT.

Przepisy podatkowe w zakresie podatku od towarów i usług nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Co do zasady obowiązek pokrycia szkody powstaje z uwagi na dokonanie czynności zabronionej (ex delicto) lub w wyniku niewykonania lub nieprawidłowego wykonania postanowień umowy (ex contracto).

Podkreślając, że decydujące znaczenie dla oceny skutków prawnych umów w stosunkach pomiędzy stronami ma ich treść, a nie nazwa, stwierdzić należy, iż w ocenie tut. Organu, w przedmiotowej sprawie otrzymana kwota pieniężne nie będzie posiadała cech odszkodowania za poniesioną szkodę, gdyż nie zaistniały okoliczności, które w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania. Należy, zatem ustalić czy otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania ze służebności przesyłu spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 i podlega opodatkowaniu.

Instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 3051 – 3054 Kodeksu cywilny. W świetle art. 3051 tej ustawy, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 49 § 1 k.c., urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 3052 § 1 ustawy Kodeks cywilny). Zgodnie z art. 3052 § 2 tej ustawy, jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Służebność przesyłu to rodzaj służebności gruntowej, o czym jednoznacznie przesądza art. 3054 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Z kolei pojęcie służebności gruntowej zdefiniowane zostało w art. 285 § 1 ustawy Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka nabyła w 2006 r. nieruchomość. Poprzedni właściciel nieruchomości oświadczył w umowie sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego, iż przedmiotowa nieruchomość nie jest obciążona żadnymi prawami na rzecz osób trzecich, jak również w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości nie było wpisów wskazujących na jej obciążenie prawami osób trzecich. W roku 2008 r. Spółka uzyskała informację, iż przez należącą do niej nieruchomość przebiega linia kablowa w postaci kabli elektroenergetycznych wraz ze światłowodem o długości 880m stanowiąca własność W. Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie.

W związku z powyższym, pismem z dnia 08 września 2008r. Spółka wystąpiła do W. Sp. z o.o. o udzielenie informacji dotyczącej umieszczenia linii kablowej na przedmiotowej nieruchomości oraz o podjęcie negocjacji celem prawnego uregulowania zaistniałej sytuacji.

Od dnia otrzymania informacji o usytuowaniu na nieruchomości linii kablowej stanowiącej własność W. sp. z o.o., Wnioskodawca wzywa pisemnie ww. spółkę do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości. W dniu 27 marca 2012 r. W. sp. z o. o. uiściła na rzecz Wnioskodawcy częściowo wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości opisując dokonaną zapłatę jako wynagrodzenie za służebność przesyłu. Wnioskodawca rozważa konieczność wystąpienia do sądu powszechnego celem dochodzenia zapłaty pozostałej części odszkodowania za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości.

Odnosząc, zatem przedstawiony stan prawny do przedstawionego zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, iż wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania ze służebności przesyłu przez spółkę W. sp. z o.o. z nieruchomości należącej do spółki M. Nieruchomości, o zasądzenie którego zamierza wystąpić na drogę sądową spółka M. sp. z o. o., będzie stanowić wynagrodzenie z tytułu zobowiązania do tolerowania czynności lub sytuacji. A zatem będzie spełniona przesłanka wynikająca z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy i podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – tj. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.