POSTANOWIENIE

Naczelnik Pomorskiego Urzędu Skarbowego w Gdańsku na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005r. Nr 8, poz. 60) po rozpatrzeniu wniosku Podatnika, o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w sprawie określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług w przypadku wydania lokalu nabywcy przed zawarciem umowy przyrzeczonej w formie aktu notarialnego

stwierdza, że:

stanowisko przedstawione w tym wniosku jest prawidłowe w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego

Uzasadnienie

Podatnik prowadzi działalność w zakresie budowy i sprzedaży lokali mieszkalnych i użytkowych. Z przyszłymi nabywcami są zawierane umowy przedwstępne, na podstawie których nabywcy wnoszą zaliczki na poczet ceny. Po wydaniu lokalu następuje jego wydanie na rzecz nabywcy, a następnie zawierana jest umowa sprzedaży w formie aktu notarialnego.

Podatnik zwraca się z zapytaniem czy wydanie lokalu wybudowanego przez dewelopera na rzecz nabywcy, z którym deweloper uprzednio zawarł umowę przedwstępną zobowiązującą do zawarcia umowy ustanowienia odrębnej własności i sprzedaży lokalu, dokonane przed zawarciem umowy przyrzeczonej w formie aktu notarialnego stanowi moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług.

Zdaniem Podatnika wydanie lokalu, jako czynność faktyczna udokumentowana protokołem wydania powoduje powstanie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru. Natomiast zgodnie z ust. 10 tegoż artykułu w przypadku dostawy lokalu obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od daty wydania.

Ustawa o VAT nie definiuje czynności wydania, a zatem – w opinii Podatnika – przez wydanie należy rozumieć czynność faktyczną polegającą na przeniesieniu posiadania.

Podatnik zauważa, iż odnośnie momentu powstania obowiązku podatkowego ustawodawca nie różnicuje ruchomości i rzeczy nieruchomych. A zatem w opinii Podatnika, niedopuszczalna jest rozszerzająca interpretacja przepisów uznająca jako moment wydania zawarcie umowy przeniesienia własności w formie aktu notarialnego, skoro żaden przepis nie różnicuje w tym zakresie rzeczy ruchomych i nieruchomych.

Podatnik stwierdza, iż czynność sprzedaży ma charakter konsensualny tzn. dochodzi do skutku w chwili zawarcia umowy przeniesienia własności. Oznacza to, że również wydanie rzeczy ruchomej przed zawarciem umowy sprzedaży nie powoduje zmiany właściciela. Skoro zatem ustawodawca posługuje się pojęciem wydania zarówno w odniesieniu do lokalu, jak i rzeczy ruchomych – brak jest podstaw do przyjęcia, że wyjątkowo w odniesieniu do nieruchomości do powstania obowiązku podatkowego wymagane jest zawarcie umowy przenoszącej własność nieruchomości.

Po przeanalizowaniu wniosku Podatnika, mając na uwadze obowiązujące przepisy prawa tut. Organ podatkowy stwierdza, co następuje:

Zakres czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług został określony w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, zgodnie z którym opodatkowaniu tym podatkiem podlega m. in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy).

Natomiast pojęcie dostawy towarów zostało zdefiniowane w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

A zatem w stosunku do przepisów ustawy z dnia 8 stycznia 1993r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 z późn.zm.) zakres opodatkowania podatkiem VAT został poszerzony. W wyżej wymienionej ustawie, obowiązującej do końca kwietnia 2004r., ustawodawca posługiwał się pojęciem sprzedaży, a nie dostawy.

Istotą umowy sprzedaży jest zobowiązanie sprzedawcy do przeniesienia własności rzeczy oraz wydania jej kupującemu, któremu odpowiada zobowiązanie kupującego do odebrania rzeczy i zapłaty ceny. Użycie pojęcia sprzedaż oznaczałoby zatem zawężenie definicji dostawy towarów wyłącznie do jednej kategorii czynności cywilno-prawnych.

W ustawie z dnia 11 marca 2004r. ustawodawca posłużył się terminem „przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”. Definicja ta odwołuje się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą, a zatem zwraca uwagę na ekonomiczną istotę transakcji, a nie wyłącznie jej charakter prawny.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż pojęcie „prawo do rozporządzania towarami jak właściciel”, należy interpretować znacznie szerzej, gdyż obejmuje ono rzeczywiste władztwo nad rzeczą, nawet jeżeli nabywca nie jest właścicielem rzeczy.

Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, lecz przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Mowa jest o takim rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nią jak właściciel. Należy przy tym uznać, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym.

Zgodnie z generalną zasadą zawartą w art. 19 ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1. Natomiast w myśl art. 19 ust. 10 ustawy o VAT w przypadku dostawy towarów, której przedmiotem są lokale i budynki, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia od dnia wydania, z zastrzeżeniem ust. 13 pkt 10 i 11.

Zwrócić jednak należy uwagę na fakt, że sprzedaż nieruchomości wiąże się z przeniesieniem prawa własności na nabywcę.

Zgodnie z art. 158 Kodeksu cywilnego ( Dz.U. z 1964r. Nr 16, poz.93 z późn. zm.) umowa o przeniesienie prawa do własności lokalu, musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Niesporządzenie aktu notarialnego, stosownie do przepisu art. 73 § 2 Kodeksu cywilnego, powoduje nieważność umowy. Mimo nieważności tej umowy powstaje jednak obowiązek podatkowy, ponieważ art. 5 ust. 2 ustawy o VAT określa, że czynności wymienione w ust. 1 tegoż przepisu, podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa (między innymi również przepisami Kodeksu cywilnego).

Z tych też względów, niezależnie od daty podpisania aktu notarialnego, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia od dnia wydania lokalu.

Data sporządzenia aktu notarialnego nie stanowi bowiem o dostawie towaru, a tym samym nie determinuje momentu powstania obowiązku podatkowego, który w analizowanej sytuacji uzależniony jest od otrzymania całości lub części zapłaty oraz od momentu faktycznego wydania lokalu.

Ponadto odnosząc się do stanowiska Podatnika, tut. Organ zauważa, iż moment powstania obowiązku podatkowego nie powstanie w dniu wydania lokalu (za wyjątkiem, gdy termin ten zbiegnie się z otrzymaniem całości lub części zapłaty), lecz w dniu otrzymania całości lub części zapłaty, a dzień wydania lokalu będzie jedynie punktem odniesienia rozpoczynającym bieg 30-dniowego terminu, z upływem którego w przypadku nieotrzymania całości lub części zapłaty powstanie obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług. Jednakże mając na uwadze zawarcie przez Podatnika w uzasadnieniu swojego stanowiska przepisu art. 19 ust. 10 ustawy o VAT, tut. Organ przyjmuje, iż znane mu są konsekwencje z niego wynikające.

Jednocześnie tut. Organ podatkowy zauważa, iż zgodnie z art. 19 ust. 11 ustawy o VAT, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.