Wnioskiem z dnia 7 stycznia 2005r., Spółka wystąpiła do Naczelnika Łódzkiego Urzędu Skarbowego w trybie art. 14a ustawy - Ordynacja podatkowa, o dokonanie interpretacji przepisu art. 16 ust. 1 pkt 26a w powiązaniu z ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992r. w odniesieniu do dokonanego odpisu aktualizującego należność za towary wyłudzone, przedstawiając następujący stan faktyczny sprawy.

W dniu 28.05.2004r. w siedzibie firmy dokonano sprzedaży 2 ton blachy udokumentowanej fakturą VAT o wartości brutto zł 36.306,47, a w dniu 31.05.2004r. w biurze handlowym w Sosnowcu sprzedano 3 tony blachy wystawiając fakturę VAT na kwotę brutto 52.861,62 zł. Obie transakcje były poprzedzone wcześniejszymi zamówieniami, a wydanie towaru miało nastąpić po dokonaniu uprzedniej zapłaty na rachunek bankowy. W dniu odbioru towaru i wystawienia faktur sprzedaży przedstawiciele zamawiających firm okazali dokumenty tych firm oraz kopie złożonych w swoich bankach przelewów dokumentujących fakt dokonania zapłaty.Po stwierdzeniu braku wpływu należności na rachunek bankowy i braku możliwości skontaktowania się z kupującymi, Spółka powzięła podejrzenie o dokonaniu przestępstwa.Powiadomiono właściwe organy ścigania (Komenda Miejska Policji w Sosnowcu i w Skierniewicach), które przeprowadziły stosowne postępowanie.Po uzyskaniu postanowienia wydanego przez Prokuraturę Rejonową w Sosnowcu jak i w Skierniewicach o umorzeniu dochodzenia z powodu niewykrycia sprawców przestępstwa, Spółka dokonała odpisu aktualizującego należności wynikające z dokumentów sprzedaży za wyłudzony towar na wartość netto poszczególnych faktur w kwocie 29.759,40 zł i 43.329,20 zł.

Spółka prezentuje stanowisko, iż w świetle przepisów art. 16 ust. 1 pkt 26a w powiązaniu z ust. 2a tego artykułu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nieściągalność przedmiotowych wierzytelności została należycie uprawdopodobniona i w konsekwencji odpisy te podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów.

Postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2005r. Nr ŁUS-II-423/3/05/JB Naczelnik Łódzkiego Urzędu Skarbowego uznał za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku z 7.01.2005r.

Pismem z dnia 16 kwietnia 2005r. Strona wniosła zażalenie na ww. postanowienie podtrzymując swoje stanowisko, iż w sytuacji dokonania odpisu aktualizującego wierzytelność, co do której brak jest jakichkolwiek możliwości jej ściągnięcia (z powodu braku dłużnika), postanowienie organu dochodzeniowego o umorzeniu postępowania jest dostatecznym argumentem w ocenie uprawdopodobnienia nieściągalności tej wierzytelności, o którym stanowi art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy podatkowej.

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi po przeanalizowaniu całości materiału zgromadzonego w sprawie, uznał za prawidłowe stanowisko zawarte w postanowieniu z następującym uzasadnieniem.Należy zauważyć, iż zasadą określoną w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (w art. 16 ust. 1 pkt 26a) jest, iż odpisy aktualizujące nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Wyjątkiem od tej zasady są natomiast odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona w sposób określony w art. 16 ust. 2a pkt 1 powołanej ustawy.

Skoro zatem jest to wyjątek, to nie można go stosować bez względu na obiektywnie występujące w danej sprawie okoliczności, lecz jedynie do przypadków, w których te dwie przesłanki zostały zrealizowane.Jakkolwiek Strona twierdzi, iż w momencie wystawiania faktury dokumentującej sprzedaż towaru należność netto została zaliczona do przychodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, to kwestią sporną jest wypełnienie drugiej przesłanki do zaliczenia przedmiotowych odpisów do kosztów uzyskania przychodów, a mianowicie uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności.

Zgodnie z art. 16 ust. 2a ustawy podatkowej nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną w szczególności wtedy, gdy dłużnik został postawiony w stan likwidacji lub ogłoszona została jego upadłość, albo na wniosek dłużnika wszczęte zostało postępowanie ugodowe lub układowe, albo wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.Jakkolwiek – co jest okolicznością bezsporną – żadna z tych przesłanek nie wystąpiła w rozpatrywanej sprawie to nie oznacza – wbrew stanowisku Spółki – iż otwarty katalog przesłanek uprawdopodabniających nieściągalność poprzez ustawowy zwrot „w szczególności” obejmuje wszystkie inne nie wymienione w ustawie okoliczności.Zwrot „w szczególności” użyty w wyżej cytowanym przepisie art. 16 ust. 2a, należy tak rozumieć, aby inne przesłanki takiego uprawdopodobnienia miały charakter przesłanek o znaczeniu prawnym równorzędnym w stosunku do wskazanych w przepisie. Stanowisko takie wynika z licznego orzecznictwa NSA np.: z wyroku z 20 maja 1998r. sygn. akt I SA/Sz 1434/97, czy z 1 kwietnia 2004r. sygn. akt I SA/Łd 147/03.

Z przedstawionego przez Stronę stanu faktycznego wynika, iż Spółka posiada jedynie postanowienie Prokuratury Rejonowej w Sosnowcu i Skierniewicach o umorzeniu postępowania z powodu niewykrycia sprawców, co ewentualnie może potwierdzać zaistniałe zdarzenie oraz stratę jaką Spółka poniosła.

Nie może natomiast stanowić udokumentowania nieściągalności wierzytelności w sposób przewidziany prawem, tj. w myśl art. 16 ust. 2a ustawy. Brak dłużnika oraz jakichkolwiek informacji o jego stanie majątkowym uniemożliwia obciążenie kosztów uzyskania przychodów odpisem aktualizującym należność za wyłudzone mienie. Sam podatnik w zażaleniu dostrzega taką prawidłowość wskazując, iż wierzyciel może dokonać odpisu aktualizującego „...także w przypadku, gdy posiada jedynie dostatecznie przekonywujące informacje o stanie majątkowym dłużnika i nieściągalności swej wierzytelności....”.

Jednakże w żaden sposób nie można uznać, iż posiadana przez Spółkę „wiedza udokumentowana postanowieniem o umorzeniu dochodzeń...” spełnia powyższe warunki. W świetle wyżej wskazanych przepisów, brak jest podstaw do uznania, iż okolicznością taką jest sam brak dłużnika.Nieściągalność wierzytelności zatem dotyczy tylko sytuacji związanych z osobą dłużnika bądź z kwestionowaniem przez niego długu na drodze sądowej.

Niewykrycie sprawców przestępstwa stanowiące podstawę umorzenia dochodzenia w sprawie wyłudzenia towaru na szkodę Spółki nie uzasadnia - jak słusznie wskazał organ pierwszej instancji w zaskarżonym postanowieniu - uznania, iż uprawdopodobniono nieściągalność wierzytelności.Nie uzasadnia też „premiowania” przez budżet państwa efektu braku dostatecznej staranności przy dokonywaniu przedmiotowych transakcji.Jak bowiem wynika z przedstawionego przez Spółkę stanu faktycznego, transakcji wyłudzenia nie dokonano jednorazowo – co można byłoby uznać za okoliczność wyjątkową – lecz dwukrotnie (28.05. i 31.05.2004r.) w dwóch różnych oddziałach Spółki przez różnych „kontrahentów” (na co wskazuje liczba mnoga użyta w pismach Spółki).