Pan X w dniu 14.06.2005 r. złożył do tut. organu podatkowego wniosek w sprawie udzielenia interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług w przypadku wykonywania czynności na zlecenie sądu przez niego jako biegłego sądowego. Ponieważ wniosek ten był niekompletny, Naczelnik tut. Urzędu w dniu 20.06.2005 r. wezwał wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Pismo w sprawie uzupełnienia zostało złożone w dniu 29.06.2005 r. oraz dodatkowo uzupełnione pismem z dnia 25.07.2005 r.

Stan faktyczny przedstawiony we wniosku przez Stronę jest następujący:

Pan X jest biegłym sądowym z zakresu klasycznych badań dokumentów. Z tytułu wykonywania na rzecz sądu czynności biegłego (sporządzania ekspertyz) osiąga przychody, które w podatku dochodowym od osób fizycznych kwalifikowane są jako przychody z działalności wykonywanej osobiście na zlecenie organów władzy i administracji - art. 13 pkt 6 updof. Płatnikiem podatku z tytułu osiągania tych przychodów jest sąd, który po zakończeniu roku wystawia mu z tego tytułu deklarację PIT- 8B. Przychody te Pan X uznawał za niepodlegające podatkowi od towarów i usług, dlatego też nie rozliczał dotychczas tego podatku. W związku z rozporządzeniem Ministra Finansów z dn. 25 maja 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT, w którym znalazł się par. 3 ust. 2 odnoszący się do momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT dla usług biegłych świadczonych na rzecz sądów i prokuratury, Pan X zwrócił się z zapytaniem:
1) Czy świadczone przeze niego usługi są objęte podatkiem od towarów i usług, a jeśli tak czy stosowana jest tu stawka podstawowa, czy też obniżona?
2) Czy w okresie od 1 maja 2004 r. do 31 maja 2005 r. usługi te również były objęte VAT, a jeśli tak, to jaki był wówczas moment powstania obowiązku podatkowego dla tych usług?
3) Czy z tytułu świadczenia tych usług podlegał w 2004 r. i podlega w 2005 r. zwolnieniu podmiotowemu z VAT, a jeśli tak, to do jakiej kwoty?
4) Czy do wynagrodzenia z tytułu wykonywania czynności biegłego wlicza się kwoty uzyskane za udział w rozprawach (koszty uczestnictwa i dojazdu)?

Jako biegły sądowy Pan X ma obowiązek podjęcia się funkcji biegłego i wydania opinii - art. 195 kpk, Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 08.06.1987r. Termin jej wydania jak i inne czynności zakreślany jest przez zlecający organ procesowy - dział V rozdział 22 kpk (zależność prawna co do warunków wykonywania czynności). Wynagrodzenie za wydanie opinii precyzuje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18.12.1975r. W chwili podjęcia się wydania opinii Pan X nie jest w stanie ustalić należności za jej wykonanie. Wypłata należności następuje na podstawie postanowienia organu zlecającego. Wystawiony przez Pana X rachunek może zostać skorygowany (odjęcie roboczogodzin, obniżenie stawki) przez zlecający organ procesowy (zależność prawna co do wynagrodzenia). Zgodnie z art. 7 kpk organ procesowy ma możliwość swobodnej oceny dowodów. Opinia Pana X jako biegłego sądowego jest jednym z dowodów. W przypadku wydania błędnej decyzji konsekwencją dla Pana X może być sankcja karna (gdyby organ procesowy udowodnił celowe i świadome wydanie błędnej opinii), lub pozbawienie funkcji biegłego sądowego (zależność prawna co do odpowiedzialności wobec zlecającego wykonanie tych czynności).

Przychody za w/w czynności wykonywane na zlecenie sądu Pan X uznawał za niepodlegające podatkowi od towarów i usług i w dalszym ciągu tak uważa.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego stwierdza, że przedstawione powyżej stanowisko Pana X jest nieprawidłowe.

Ad. 1)Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz.535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 tej ustawy, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, co wynika z brzmienia art. 8 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem sam fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy, np. sądu nie jest kryterium do uznania, że świadczenie nie jest wykonywane w sposób samodzielny.

W świetle art. 15 ust. 1 i 2 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Natomiast w świetle art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Zatem oceny zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w odniesieniu do czynności wykonywanych na zlecenie sądu przez biegłych sądowych należy dokonywać w świetle uregulowań zawartych w art. 15 ust. 3 pkt 3 tej ustawy, pod kątem kryterium decydującym o uznaniu tych osób za podatników podatku od towarów i usług.

Opinia wydana przez biegłego jest dowodem w postępowaniu sądowym, a nie usługą, której bezpośrednim odbiorcą jest uczestnik postępowania. Nie można zatem mówić, że sąd bierze odpowiedzialność za opinię biegłego, w rozumieniu art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że czynności wykonywane na zlecenie sądu przez biegłych sądowych nie korzystają z wyłączenia z zakresu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, gdyż nie jest spełniony jeden z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnośnie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę. Tym samym czynności te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych i są opodatkowane stawką podstawową, tj. 22% - zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz.535 ze zm.).

Ad. 2)Zgodnie z treścią § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27.04.2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm.) od dnia 01.06.2005 r. w przypadku świadczenia usług na rzecz sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, którym sądy te lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zleciły wykonanie określonych czynności związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.”

Natomiast w okresie od 01.05.2004 r. do 31.05.2005 r. obowiązek podatkowy w stosunku do czynności wykonywanych na zlecenie sądu przez biegłych sądowych (jako czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług) powstawał zgodnie z art. 19 ust. 1 w/w ustawy o podatku VAT, tj. z chwilą wykonania usługi (uprawomocnienia się orzeczenia przyznającego wynagrodzenie). Jeżeli wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstawał z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wykonania usługi (art. 19 ust. 4 cyt. ustawy o podatku VAT).

Ad. 3) Stosownie do art. 113 ust. 1 cyt. ustawy o VAT zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Jak wynika z powyższego przepisu kwoty osiągane ze sprzedaży usług polegających na wydawaniu opinii na zlecenie sądu podlegają zwolnieniu podmiotowemu do momentu przekroczenia progu podatkowego w zakresie podatku VAT (w 2005 r. próg ten wynosi 43.800 zł, natomiast w 2004 r. 45.700 zł). W przypadku podatnika rozpoczynającego wykonywanie czynności określonych w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2005 r. o podatku od towarów i usług w trakcie roku podatkowego jest on zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży wartości progu podatkowego – art. 113 ust. 9 cytowanej ustawy o VAT.

Ad.4) Biorąc pod uwagę fakt, iż Pan Piotr Olejniczak w ramach wykonywania czynności biegłego sądowego na zlecenie organu procesowego wydaje zarówno opinię w formie pisemnej, jak i w formie ustnej do ustalenia wartości sprzedaży, o której mowa w art. 113 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy o podatku VAT, należy wziąć pod uwagę wynagrodzenie biegłego otrzymywane za wydanie opinii zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej. Natomiast wszelkie koszty ponoszone w związku z dojazdem na rozprawę, które są zwracane przez organ procesowy nie stanowią kwot wliczanych do wartości sprzedaży opodatkowanej, przytoczonej w przepisie art. 113 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług.

Powyższa interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia, traci swoją moc z chwilą zmiany przepisów jej dotyczących. Nie jest wiążąca dla podatnika, wiąże natomiast właściwe dla wnioskodawcy organy podatkowe i organy kontroli skarbowej.