INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni, przedstawione we wniosku z dnia 28 stycznia 2012 r. (data wpływu do tut. Biura – 13 lutego 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania wraz z odsetkami:

• w części dotyczącej zwolnienia z opodatkowania przyznanego na podstawie wyroku sądowego odszkodowania - jest prawidłowe,
• w części dotyczącej zwolnienia z opodatkowania ustawowych odsetek naliczonych od ww. odszkodowania - jest nieprawidłowe,
• w części dotyczącej proporcjonalnego zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu naliczonych odsetek ustawowych - jest prawidłowe.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 13 lutego 2012 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania przyznanego na podstawie wyroku sądowego odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W 2008 r. Wnioskodawczyni uległa jako pasażerka samochodu osobowego wypadkowi komunikacyjnemu. W drodze powrotnej z pracy, z winy kierowcy pojazdu jadącego z przeciwnego kierunku, doszło do czołowego zderzenia, w wyniku którego Wnioskodawczyni doznała licznych obrażeń, była hospitalizowana jak również przez pewien okres czasu była niezdolna do pracy.

Z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku Wnioskodawczyni ubiegała się o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznane krzywdy i obrażenia Ponieważ przyznana kwota i określony procent uszczerbku na zdrowiu był zaniżony Wnioskodawczyni zwróciła się do kancelarii prawnej o pomoc w tej sprawie. Następnie sprawa trafiła do sądu. W 2011 r. zapadł wyrok sądu o zasądzeniu na rzecz Wnioskodawczyni kwoty odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami. Przed sądem Wnioskodawczynię reprezentowała kancelaria prawna.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kwoty te są zwolnione z podatku...

W przypadku gdy przyznana kwota wynikająca z ustawowych odsetek nie byłaby zwolniona z podatku, to czy zgodnie z umową jaką Wnioskodawczyni zawarła z reprezentującą ją kancelarią prawną i otrzymanym rozliczeniem może od tej kwoty odliczyć (proporcjonalnie) koszty uzyskania przychodu...

Zdaniem Wnioskodawczyni, z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, iż „kwoty” zwolnione są z podatku, a zatem również odsetki ustawowe.

W przypadku jednak interpretacji o konieczności zapłaty podatku od kwoty ustawowych odsetek, Wnioskodawczyni uważa, że może odliczyć koszty uzyskania przychodu, wynikające z umowy zawartej z kancelarią prawną, zgodnie z którą kancelarii przysługuje wynagrodzenie w wysokości 25% pełnej wartości przypadającego świadczenia, tj. należności głównej wraz z odsetkami, powiększone o podatek VAT.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w treści art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Wyrazem jej praktycznej realizacji jest art. 11 ust. 1 ww. ustawy, z którego treści wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Wskazany przez ustawodawcę w art. 20 ust. 1 ww. ustawy katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, zawiera on jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do innych źródeł. Zgodnie z powołanymi przepisami opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega uzyskany w roku podatkowym dochód stanowiący dla podatnika przysporzenie majątkowe.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Oznacza to, że na mocy tego przepisu wolne od podatku są odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami w nim wymienionymi.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje odszkodowania - otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej - za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty; nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje bowiem inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i inaczej odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jest bowiem wyłączone z zakresu zwolnienia, na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15.
   
   

Zgodnie z art. 24 ust. 15 ww. ustawy dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w 2008 r. Wnioskodawczyni uległa jako pasażerka samochodu osobowego wypadkowi komunikacyjnemu. Z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku Wnioskodawczyni ubiegała się o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznane krzywdy i obrażenia. Ponieważ przyznana kwota i określony procent uszczerbku na zdrowiu był zaniżony Wnioskodawczyni zwróciła się do kancelarii prawnej o pomoc w tej sprawie. Następnie sprawa trafiła do sądu. W 2011 r. zapadł wyrok sądu o zasądzeniu na rzecz Wnioskodawczyni kwoty odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami. Przed sądem Wnioskodawczynię reprezentowała kancelaria prawna.

Mając na uwadze powyższe uregulowania prawne, należy stwierdzić, iż przyznane wyrokiem sądu odszkodowanie (jego kwota główna) spełnia przesłanki do zwolnienia i jako takie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W tym też zakresie stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Przechodząc do oceny stanowiska odnoszącego się do opodatkowania odsetek należy wskazać, iż instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Zgodnie z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne. W związku z powyższym odsetki za zwłokę (opóźnienie) stanowią świadczenie uboczne, niezależne od tego, czy i w jakim rozmiarze podatnik poniósł szkodę (krzywdę), a co za tym idzie odsetek za zwłokę nie można utożsamiać z naprawieniem szkody lub krzywdy.

W świetle powyższego nie można przyjąć, iż odsetki są odszkodowaniem sensu stricte i jako takie objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych przewidzianym dla odszkodowań. Okoliczność, że odsetki stanowią swoistą rekompensatę wynikającą z czasokresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą odszkodowania a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek na tej samej podstawie prawnej co należności głównej. Wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, iż wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od ww świadczenia – zwalnia od opodatkowania jedynie odszkodowania, tj. świadczenia polegające na naprawieniu szkody na rzecz poszkodowanego.

Mając na uwadze powyższe, wypłacone odsetki zgodnie z dyspozycją art. 9 ust. 1 w związku z art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowią przychód podlegający opodatkowaniu, który zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 cytowanej ustawy należy wykazać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym nastąpiła wypłata odsetek.

Zatem stanowisko Wnioskodawczyni dotyczące zwolnienia z opodatkowania przedmiotowych odsetek należało uznać za nieprawidłowe.

Jak powyżej wskazano odsetki są jedynie świadczeniem ubocznym do zasądzonej należności głównej. Zostają one zatem wypłacone jako pochodna świadczenia, o wypłatę którego Wnioskodawczyni wystąpił z roszczeniem, ponosząc w tym celu koszty reprezentacji przed sądem. Zatem to w celu otrzymania wyłącznie tego świadczenia (odszkodowania łącznie z odsetkami) zostały poniesione wskazane koszty.

W myśl art. 22 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli podatnik ponosi koszty uzyskania przychodów ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu, oraz koszty związane z przychodami z innych źródeł, a nie jest możliwe ustalenie kosztów uzyskania przypadających na poszczególne źródła, koszty te ustala się w takim stosunku, w jakim pozostają przychody z tych źródeł w ogólnej kwocie przychodów.

Zgodnie z art. 22 ust. 3a ww. ustawy zasadę, o której mowa w ust. 3, stosuje się również w przypadku, gdy część dochodów z tego samego źródła przychodów podlega opodatkowaniu, a część jest wolna od opodatkowania, z wyłączeniem źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2.

Jak wyżej wykazano, świadczenie - odszkodowanie obejmujące należność główną korzysta ze zwolnienia z opodatkowania, co oznacza, że poniesione w celu jego uzyskania wydatki nie mogą - stosownie do treści art. 22 ust. 3a w związku z ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje natomiast zwolnienia z opodatkowania odsetek od ww. świadczenia odszkodowawczego.

Skoro zatem przedmiotowe odszkodowanie stanowić będzie przychód zwolniony z opodatkowania, to stosownie do cytowanego art. 22 ust. 3 i 3a ww. ustawy, poniesione i udokumentowane przez Wnioskodawczynię koszty postępowania sądowego stanowiące koszty uzyskania przychodu ustalić należy w takim stosunku, w jakim pozostają przychody opodatkowane w ogólnej kwocie przychodów. Zatem do kosztów uzyskania przychodu można zaliczyć jedynie część wydatków, w wysokości odpowiadającej proporcji uzyskanych odsetek w ogólnej kwocie świadczenia otrzymanego na podstawie wyroku sądu. Pozostała część poniesionych przez Wnioskodawczynię kosztów jako wydatki poniesione w celu uzyskania przychodu zwolnionego nie stanowi kosztów uzyskania przychodu.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni należało w tej części uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.