W odpowiedzi na zapytanie: "jak rozliczać na kasie fiskalnej obrót butelkami zwrotnymi kaucjonowanymi", zawarte w piśmie z dnia 28.09.2004 r., Naczelnik Urzędu Skarbowego w Nowym Sączu stosownie do art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) uprzejmie informuje:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:
1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2) eksport towarów;
3) import towarów;
4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W art. 111 ust. 1 w/w ustawy określono, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w formie indywidualnych gospodarstw rolnych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Zgodnie z art. 2 pkt 22 w/w ustawy ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sprzedaży – rozumie się przez to odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 w/w ustawy podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2–22, art. 30–32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług.

W art. 19 ust. 1 w/w ustawy określono, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2–21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

W myśl § 22 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 971) jeżeli podatnik, który sprzedał towar w opakowaniu zwrotnym, pobierając lub określając w umowie za to opakowanie kaucję, wartości opakowania nie uwzględnia się w treści faktury dokumentującej sprzedaż. Fakturę dokumentującą kwotę należności z tytułu niezwrócenia przez odbiorcę opakowań wystawia się nie później niż siódmego dnia po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowań. Jeżeli w umowie nie określono daty zwrotu opakowań, fakturę wystawia się nie później niż 60 dnia od dnia wydania towaru.

Kaucja - według „Słownika języka polskiego” (PWN, Warszawa, 1996 r.) - jest to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania. W świetle powyższej definicji należy stwierdzić, iż wydanie opakowania zwrotnego w zamian za kaucję nie stanowi odpłatnej dostawy towarów w rozumieniu art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług. Kaucja nie jest formą odpłatności, nie są to otrzymane pieniądze, choć rzeczywiście wpłynęły one do kasy lub na konto podatnika. Kaucja nie jest jednak własnością u otrzymującego, gdyż w przypadku wypełnienia zobowiązania podlega zwrotowi.

Skoro więc opakowania zwrotne nie są sprzedawane w rozumieniu art. 2 pkt 22 ustawy o podatku od towarów i usług, ale następuje ich wydanie w zamian za kaucję, zatem czynność taka nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Jeżeli transakcja dokonywana jest pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą, np. producent napojów, hurtownia, handel detaliczny, to w związku z zawartymi umowami obowiązek podatkowy przy sprzedaży opakowań zwrotnych powstanie zgodnie z w/w § 22 rozporządzenia.

Jednak w przypadku transakcji pomiędzy sprzedawcą – placówką handlową a kupującym – konsumentem, dokonując sprzedaży towaru w opakowaniu zwrotnym nie sporządza się umowy, o której mowa w § 22 rozporządzenia. Zatem obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży opakowań zwrotnych powstaje na zasadach ogólnych – zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Konsument nie zobowiązuje się do zwrotu opakowania, a faktura wystawiana jest tylko na jego żądanie. Konsument może oddać opakowania zwrotne w tej samej lub w innej placówce handlowej, lub też wykorzystywać je przy ponownych zakupach na wymianę. W takiej sytuacji trudno stwierdzić, że dane opakowanie zwrotne zostało sprzedane z kaucją.

Dlatego placówka handlowa przy sprzedaży towarów w opakowaniach zwrotnych winna osobno ewidencjonować na kasie fiskalnej obrót towarów i opakowań wielokrotnego użytku (zwrotnych) na zasadach ogólnych. W przypadku zwrotu opakowania zwrotnego przez konsumenta w placówce handlowej, w której dokonał zakupu towaru (okazanie paragonu), dokonany zwrot będzie zmniejszał obrót o wartość zwróconego opakowania (art. 29 ust. 4 w/w ustawy). Natomiast w przypadku zwrotu opakowania zwrotnego w placówce handlowej innej, niż dokonano zakupu – będzie to dla tej jednostki zakup opakowania zwrotnego.