INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 16 stycznia 2012r. (data wpływu do tut. Biura 19 stycznia 2012r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ustalenia momentu uzyskania przychodu z tytułu zadatku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 stycznia 2012r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ustalenia momentu uzyskania przychodu z tytułu zadatku.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca zaznaczył, iż przedstawiony w niniejszym wniosku stan faktyczny pozostaje w ścisłym powiązaniu ze stanem faktycznym, dla którego została wydana przez tut. Dyrektora Izby Skarbowej interpretacja indywidualna z dnia 16 maja 2011r., Znak: IBPB II/2/415-223/11/JG. Wnioskodawca przypomniał, że w dniu 03 listopada 2010r. jako sprzedający zawarł przedwstępną umowę sprzedaży 456 udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (o wartości nominalnej 228.000 zł), dalej spółka. Zgodnie z § 2 pkt 1 tej umowy przyrzeczona umowa sprzedaży-kupna udziałów miała być zrealizowana do 31 grudnia 2011r. pod warunkiem (§ 2 pkt 2 umowy), że ustalona cena łączna w wysokości 2.500.000 zł zostanie uiszczona przez kupującego do dnia 31 grudnia 2011r. Stronami kupującymi są dwie osoby fizyczne, które jednocześnie są członkami zarządu spółki, której udziały wnioskodawca zobowiązał się zbyć. W § 2 pkt 3 ww. umowy ustalono, że kupujący wpłacił sprzedającemu tytułem zadatku kwotę 634.363,40 zł na podstawie umowy cesji z dnia 03 listopada 2010r. Na podstawie umowy cesji z dnia 03 listopada 2010r. spółka, której udziały były przedmiotem umowy przedwstępnej, przeniosła na rzecz wnioskodawcy przypadającą jej wierzytelność wobec podmiotu trzeciego do kwoty 634.363,40 zł, za którą to wierzytelność zobowiązał się zapłacić kupujący. Dokonane na rzecz wnioskodawcy przeniesienie wierzytelności, za które zobowiązał się zapłacić kupujący potraktowane zostało jako wniesienie zadatku.

Na tle tak przestawionego stanu faktycznego organ podatkowy w ww. interpretacji uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy stwierdzając, że w przedstawionym stanie faktycznym otrzymany przez wnioskodawcę zadatek w kwocie 634.363,40 zł na poczet zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży udziałów w spółce, która winna być zrealizowana do 31 grudnia 2011r. nie wywołuje po stronie wnioskodawcy skutków podatkowych w postaci powstania przychodu w momencie przyjęcia zadatku. Natomiast jeżeli w przedmiotowej sprawie nie doszłoby do zawarcia do 31 grudnia 2011r. przyrzeczonej umowy sprzedaży, a więc nie nastąpiłoby przeniesienie własności udziałów ze sprzedającego na kupującego, wówczas przychód z tytułu otrzymania zadatku powstanie w momencie zachowania tego zadatku przez sprzedającego.

Do zawarcia przyrzeczonej umowy nie doszło w ustalonym terminie, tj. do 31 grudnia 2011r., a wnioskodawca zachował otrzymany zadatek.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy mając na uwadze, że nie doszło do zawarcia do 31 grudnia 2011r. przyrzeczonej umowy sprzedaży udziałów, a wnioskodawca nie zwrócił otrzymanego zadatku, to należy przyjąć, iż do zatrzymania zadatku doszło w dniu 1 stycznia 2012r. i w tym dniu u wnioskodawcy powstał przychód z tytułu zatrzymania zadatku...

Zdaniem wnioskodawcy, składając niniejsze zapytanie wnioskodawca chciał się upewnić, czy dobrze odczytał stanowisko zaprezentowane w interpretacji indywidualnej z dnia 16 maja 2011r., Znak: IBPB II/2/415-223/11/JG, że jeżeli nie doszło do zawarcia do 31 grudnia 2011r. przyrzeczonej umowy sprzedaży, a więc nie nastąpiło przeniesienie własności udziałów z wnioskodawcy na kupującego, to w takiej sytuacji dniem zachowania zadatku przez wnioskodawcę jest dzień 01 stycznia 2012r., który to dzień należy wskazać jako dzień, w którym wnioskodawca osiągnął podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychód z tytułu zatrzymania zadatku.

Zdaniem wnioskodawcy, zatrzymany zadatek należy zaliczyć do innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych a do momentu powstania przychodu ma zastosowanie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012r. poz. 361 ze zm.) – wyrażającym zasadę powszechności opodatkowania – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zadatek jest instytucją prawa cywilnego związaną z wykonaniem zobowiązań umownych. Uiszczenie zadatku służyć ma zabezpieczeniu wykonania świadczenia umownego. Może również stanowić rodzaj świadczenia odszkodowawczego na wypadek niewykonania zobowiązania. Zastosowanie omawianej instytucji nie ma jednak charakteru obligatoryjnego, lecz zależy od decyzji stron umowy.

Z przepisu art. 394 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) wynika, iż w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Z art. 394 § 2 Kodeksu cywilnego wynika natomiast, że w razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony (art. 394 § 3 ww ustawy).

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż wnioskodawca w dniu 03 listopada 2010r. zawarł przedwstępną umowę sprzedaży 456 udziałów w spółce z o.o., na podstawie której otrzymał zadatek w kwocie 634.363,40 zł. Przyrzeczona umowa sprzedaży miała być zrealizowana do 31 grudnia 2011r. Do zawarcia przyrzeczonej umowy nie doszło w ustalonym terminie tj. do dnia 31 grudnia 2011r. a wnioskodawca zachował otrzymany zadatek.

Jak zostało wskazane w wydanej uprzednio dla wnioskodawcy interpretacji indywidualnej zadatek otrzymany przez wnioskodawcę na poczet zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o., która winna była być zrealizowana do 31 grudnia 2011r. nie wywołał po stronie wnioskodawcy skutków podatkowych w postaci powstania przychodu w momencie jego przyjęcia. Jednakże z uwagi na fakt, iż w przedmiotowej sprawie nie doszło do zawarcia w ustalonym terminie tj. do 31 grudnia 2011r. przyrzeczonej umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o., a więc nie nastąpiło przeniesienie własności udziałów ze sprzedającego na kupującego, wobec czego przychód z tytułu otrzymania zadatku powstał w momencie zachowania tego zadatku przez sprzedającego – wnioskodawcę.

Kwota zachowanego zadatku stanowi dla sprzedającego w tym przypadku dla wnioskodawcy przysporzenie majątkowe. Przysporzenie to jak słusznie zauważa wnioskodawca będzie stanowić przychód, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1, czyli przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie bowiem z art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym, o czym przesądza użycie przez ustawodawcę sformułowania „w szczególności”. Wyliczenie zawarte w art. 20 ust. 1 ww. ustawy jest zatem jedynie wyliczeniem przykładowym.

Tym samym kwota zachowanego zadatku, jako przysporzenie majątkowe, stanowi przychód objęty tym przepisem.

Odnośnie natomiast ustalenia momentu uzyskania przychodu z tytułu zachowania zadatku należy zauważyć, iż momentem uzyskania przez podatnika przychodu z tego tytułu będzie co do zasady dzień, w którym nastąpiło „faktyczne zachowanie” przedmiotowego zadatku. Albowiem to właśnie w tym dniu zadatek staje się przysporzeniem o charakterze trwałym. Zazwyczaj będzie to dzień następujący po upływie terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej. W dniu po upływie terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej strony wiedzą bowiem, że umowa ta nie została zawarta w wyznaczonym terminie a zadatek zostanie przez stronę zachowany. Jednakże może mieć również miejsce sytuacja, gdy jeszcze przed upływem terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej strony np. odstąpią od zawarcia tej umowy bądź np. strona uzyska informację, że do zawarcia przyrzeczonej umowy nie dojdzie. Należy bowiem zauważyć, iż zgodnie z jedną z podstawowych zasad uregulowań zawartych w Kodeksie cywilnym jest zasada swobody umów. Zgodnie z tą zasadą strony mogą zdecydować np. o wcześniejszym rozwiązaniu umowy z prawem do zachowania zadatku, czy też strona może poinformować kontrahenta, że nie zamierza zawrzeć przyrzeczonej umowy, co będzie skutkowało zachowaniem zadatku i co się z tym wiąże powstaniem przychodu przed terminem do zawarcia przyrzeczonej umowy. W takim bowiem przypadku dniem „faktycznego zachowania” zadatku nie będzie z pewnością dzień upływu terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej, a dzień w którym strony odstąpiły od zawarcia tej umowy, czy też dzień, w którym strony otrzymały informację, że do zawarcia przyrzeczonej umowy nie dojdzie. W tym to dniu zadatek stanie się przysporzeniem o charakterze trwałym.

Reasumując należy stwierdzić, iż otrzymany zadatek w momencie jego zachowania przez sprzedającego stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający sumowaniu w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym doszło do jego uzyskania, z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych, zgodnie z art. 27 tejże ustawy.

Stosownie bowiem do przepisu art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochody z innych źródeł podlegają sumowaniu z innymi dochodami. Na mocy przepisu art. 45 ust. 1 powołanej ustawy, podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 7 i 8. Natomiast zgodnie z przepisem 45 ust. 4 ww. ustawy, w tym samym terminie należy wpłacić należny z tego tytułu podatek.

Momentem uzyskania tego przychodu co do zasady będzie dzień faktycznego zachowania zadatku, zwykle dzień następujący po upływie terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego nie wynika aby przed terminem przewidzianym do zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży udziałów sp. z o.o. (tj. przed 31 grudnia 2011r.) zaistniało zdarzenie, które spowodowało, iż wnioskodawca wiedział, że przyrzeczona umowa sprzedaży tych udziałów nie dojdzie do skutku. W związku z powyższym jeżeli rzeczywiście przed 31 grudnia 2011r. wnioskodawca nie wiedział, iż przyrzeczona umowa sprzedaży udziałów sp. z o.o. nie zostanie zawarta w ustalonym terminie, to uznać należy, że do zatrzymania zadatku doszło w dniu 01 stycznia 2012r. i w tym dniu u wnioskodawcy powstał przychód z tytułu zatrzymania zadatku. A tym samym stanowisko wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Jednakże jeżeli w przedmiotowej sprawie jeszcze przed zawarciem definitywnej umowy sprzedaży udziałów zaistniało zdarzenie, w wyniku którego wnioskodawca dowiedział się, że do wykonania przyrzeczonej umowy sprzedaży nie dojdzie, to przychód po jego stronie powstał w dniu zaistnienia tego zdarzenia.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.