Pan X w dniu 14.07.2005 r. złożył do tut. organu podatkowego wniosek w sprawie udzielenia interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług w przypadku wykonywania czynności przez niego jako biegłego sądowego na zlecenie sądu. Ponieważ wniosek ten był niekompletny, Naczelnik tut. Urzędu w dniu 27.07.2005 r. wezwał wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Pismo w sprawie uzupełnienia wniosku wpłynęło do tut. Urzędu w dniu 16.08.2005 r.

Stan faktyczny przedstawiony we wniosku przez Stronę jest następujący:

Jako biegły sądowy Pan X ma obowiązek podjęcia się funkcji biegłego i wydania opinii - art. 195 kpk, Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 08.06.1987 r. Termin jej wydania jak i inne czynności zakreślany jest przez zlecający organ procesowy - dział V rozdział 22 kpk (zależność prawna co do warunków wykonywania czynności). Wynagrodzenie za wydanie opinii precyzuje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18.12.1975 r. W chwili podjęcia się wydania opinii Pan X nie jest w stanie ustalić należności za jej wykonanie. Wypłata należności następuje na podstawie postanowienia organu zlecającego. Wystawiony przez Pana X rachunek może zostać skorygowany (odjęcie roboczogodzin, obniżenie stawki) przez zlecający organ procesowy (zależność prawna co do wynagrodzenia). Zgodnie z art. 7 kpk organ procesowy ma możliwość swobodnej oceny dowodów. Opinia Pana X jako biegłego sądowego jest jednym z dowodów. W przypadku wydania błędnej decyzji konsekwencją dla Pana X może być sankcja karna (gdyby organ procesowy udowodnił celowe i świadome wydanie błędnej opinii), lub pozbawienie funkcji biegłego sądowego (zależność prawna co do odpowiedzialności wobec zlecającego wykonanie tych czynności).

Pan X jest biegłym sądowym z zakresu klasycznych badań dokumentów. Z tytułu wykonywania na rzecz sądu czynności biegłego (sporządzania ekspertyz pismoznawczych) osiąga przychody, które w podatku dochodowym od osób fizycznych kwalifikowane są jako przychody z działalności wykonywanej osobiście na zlecenie organów władzy i administracji - art. 13 pkt 6 updof. Płatnikiem podatku z tytułu osiągania tych przychodów jest sąd, który po zakończeniu roku wystawia mu z tego tytułu deklarację PIT-8B. Przychody te Pan X uznawał za niepodlegające podatkowi od towarów i usług, dlatego też nie rozliczał dotychczas tego podatku. W związku z rozporządzeniem Ministra Finansów z dn. 25 maja 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT, w którym znalazł się par. 3 ust. 2 odnoszący się do momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT dla usług biegłych świadczonych na rzecz sądów i prokuratury, Pan X zwrócił się z zapytaniem:
1) Czy świadczone przez niego usługi są objęte podatkiem od towarów i usług, a jeśli tak, to jaka stosowana jest stawka VAT?
2) Od jakiego momentu ona obowiązuje?
3) Jaki jest moment powstania obowiązku podatkowego dla wykonywanych usług?

Przychody za w/w czynności wykonywane na zlecenie sądu Pan X uznawał za niepodlegające podatkowi od towarów i usług i w dalszym ciągu tak uważa.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego stwierdza, że przedstawione powyżej stanowisko Pana X jest nieprawidłowe.

Ad. 1)
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 tej ustawy, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, co wynika z brzmienia art. 8 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem sam fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy, np. sądu nie jest kryterium do uznania, że świadczenie nie jest wykonywane w sposób samodzielny.

W świetle art. 15 ust. 1 i 2 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Natomiast w świetle art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Zatem oceny zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w odniesieniu do czynności wykonywanych na zlecenie sądu przez biegłych sądowych należy dokonywać w świetle uregulowań zawartych w art. 15 ust. 3 pkt 3 tej ustawy, pod kątem kryterium decydującym o uznaniu tych osób za podatników podatku od towarów i usług.

Opinia wydana przez biegłego jest dowodem w postępowaniu sądowym, a nie usługą, której bezpośrednim odbiorcą jest uczestnik postępowania. Nie można zatem mówić, że sąd bierze odpowiedzialność za opinię biegłego, w rozumieniu art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że czynności wykonywane na zlecenie sądu przez biegłych sądowych nie korzystają z wyłączenia z zakresu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, gdyż nie jest spełniony jeden z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnośnie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę. Tym samym czynności te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych i są opodatkowane stawką podstawową, tj. 22% - zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz.535 ze zm.).

Ad. 2)
Dnia 30 kwietnia 2004 r. zwolnienie przedmiotowe z VAT w stosunku do w/w usług utraciło moc. A zatem pozostało biegłym jedynie zwolnienie podmiotowe, określone w art. 113 ust. 1 cyt. ustawy o VAT, zgodnie z którym zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Jak wynika z powyższego przepisu kwoty osiągane ze sprzedaży usług polegających na wydawaniu opinii na zlecenie sądu podlegają zwolnieniu podmiotowemu do momentu przekroczenia progu podatkowego w zakresie podatku VAT (w 2005 r. próg ten wynosi 43.800 zł., natomiast w 2004 r. - 45.700 zł.). W przypadku podatnika rozpoczynającego wykonywanie czynności określonych w art. 5 ustawy o VAT w trakcie roku podatkowego jest on zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży wartości progu podatkowego - art. 113 ust. 9 ustawy o VAT.

Tak więc musi Pan prześledzić swoją działalność począwszy od 1 stycznia 2003 r. I tak:
- jeśli biegły przekroczył limit 45.700 zł. w 2003 r. - to stał się czynnym podatnikiem VAT z dniem 1 maja 2004 r.;
- jeśli przekroczył limit 45.700 zł. pomiędzy 1 stycznia a 30 kwietnia 2004 r. - to stał się czynnym podatnikiem z dniem 1 maja 2004 r.;
- jeśli przekroczył limit 45.700 zł. w 2004 r. pomiędzy 1 maja a 31 grudnia - to stał się czynnym podatnikiem VAT z dniem przekroczenia limitu;
- jeśli nie przekroczył w 2004 r. limitu 45.700 zł., jednak jego sprzedaż w 2004 r. przekroczyła 43.800 zł. - to stał się czynnym podatnikiem z dniem 1 stycznia 2005 r.;
- jeśli biegły nie przekroczył w 2004 r. limitu 43.800 zł. - wówczas nie uzyskał w 2005 r. statusu podatnika czynnego i zobligowany jest do śledzenia swoich przychodów w 2005 r. do momentu ewentualnego przekroczenia limitu 43.800 zł.

Ad. 3)
Zgodnie z treścią § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27.04.2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm.) od dnia 01.06.2005 r. w przypadku świadczenia usług na rzecz sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, którym sądy te lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zleciły wykonanie określonych czynności związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

Natomiast w okresie od 01.05.2004 r. do 31.05.2005 r. obowiązek podatkowy w stosunku do czynności wykonywanych na zlecenie sądu przez biegłych sądowych (jako czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług) powstawał zgodnie z art. 19 ust. 1 w/w ustawy o podatku VAT, tj. z chwilą wykonania usługi (uprawomocnienia się orzeczenia przyznającego wynagrodzenie). Jeżeli wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstawał z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wykonania usługi (art. 19 ust. 4 cyt. ustawy o podatku VAT).

Powyższa interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia, traci swoją moc z chwilą zmiany przepisów jej dotyczących. Nie jest wiążąca dla podatnika, wiąże natomiast właściwe dla wnioskodawcy organy podatkowe i organy kontroli skarbowej.