Podatnik wnioskiem z dnia 20.03.2005r. na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pile o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych w następującym stanie faktycznym:

Decyzją z dnia 10.12.1989 r. Nr G.IV.8226/16/132/A/89 Kierownik Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Miejskiego zezwolił Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Rolno-Przemysłowemu (WPRP „PZZ) na przekazanie nieruchomości na rzecz podatnika.

W dniu 11.12.1998 r. podatnik protokołem zdawczo-odbiorczym przejął w zarząd w/w nieruchomość. Poza tym podatnik jako przejmujący i WPRP „PZZ” jako przekazujący zawarły w dniu 11.12.1989 r. umowę przekazania nieruchomości, w której wartość przedmiotu przekazania ustalono na kwotę 231.600.000 starych złotych (po denominacji 23.160 zł).

Następnie Wojewoda decyzją z dnia 26.06.1991 r. Nr G.IV.7222/26-V/91 stwierdził, że z dniem 05.12.1990 r. podatnik z mocy prawa nabył prawo użytkowania wieczystego gruntu i prawo własności zlokalizowanych na tym gruncie budynków.

W Sądzie Rejonowym została założona księga wieczysta na rzecz podatnika o numerze 4807.

Po kilkuletnim okresie użytkowania przez podatnika w/w nieruchomości i ponoszeniu na ten cel nakładów Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa decyzją z dnia 28.02.1994 r. Nr PO3-053-R-1455/93 stwierdził nieważność z mocy prawa decyzji Wojewody Nr G.IV.7222/26-V/91 z dnia 26.06.1991 r. przyznającej podatnikowi prawo wieczystego użytkowania gruntów i prawo własności zlokalizowanych tam budynków.

Skarga złożona przez podatnika na w/w decyzję do NSA została wyrokiem tego Sądu z dnia 06.06.1995 r. oddalona.

Po rozstrzygnięciu NSA Wojewoda decyzją Nr G.IV.7222-26/V/91-95 z dnia 18.12.1995 r. stwierdził nieważność decyzji Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Urzędu Miejskiego z dnia 10.12.1989 r. zezwalającej na przekazanie podatnikowi nieruchomości.

Postępowanie administracyjne w tej sprawie toczyło się aż do kwietnia 1997 r., kiedy to Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast w Warszawie decyzją ORZ.4.053-O-87/97 z dnia 11.04.1997 r. utrzymał w mocy decyzję Wojewody z dnia 18.12.1995 r. stwierdzającą nieważność decyzji Kierownika Wydziału Geodezji Urzędu Miejskiego.

W dniu 17.08.1997 r. protokołem zdawczo-odbiorczym podatnik oddał w/w nieruchomość następcy prawnemu WPRP „PZZ” Polskim Zakładom Zbożowym Spółce z o.o.

W związku z ostatecznym zakończeniem postępowań administracyjnych stwierdzających nieważność z mocy prawa wydanych decyzji podatnik wystąpił w dniu 31.07.1997 r. do Prezesa Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast w Warszawie o przyznanie jej odszkodowania z tytułu rzeczywistej szkody, jaką poniósł w oparciu o decyzje, które uznane zostały za nieważne.

Decyzją z dnia 17.08.1998 r. Nr ORZ.M-87/97 Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast odmówił podatnikowi odszkodowania, w związku z czym wystąpił on na drogę sądową.

Ostatecznie Sąd Apelacyjny zasądził dla podatnika kwotę 309.620 zł wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od 13.11.2002 r

Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zasądzoną kwotę podatnik wyłączył z przychodów, do których stosuje się przepisy tej ustawy. Natomiast podstawę opodatkowania tym podatkiem zwiększył o zasądzone i otrzymane odsetki.
Podatnik zwrócił się o potwierdzenie prawidłowości postępowania w powyższym zakresie.

W dniu 28.06.2005 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Pile wydał postanowienie PD423-6/05, w którym uznał stanowisko podatnika przedstawione w zapytaniu za nieprawidłowe w części dotyczącej wyłączenia z przychodów zwaloryzowanej kwoty otrzymanej na skutek unieważnienia przekazania w użytkowanie wieczyste gruntów i prawa własności zlokalizowanych na tym gruncie budynków, uznał natomiast za prawidłowe stanowisko podatnika wyrażone odnośnie otrzymanych odsetek.

Uzasadniając swoje stanowisko organ podatkowy stwierdził, że w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca zawarł regulacje wyłączenia podatkowego przychodów wnikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. W prawie podatkowym brak jest definicji takich pojęć jak „prawnie skuteczna umowa” czy „przedmiot takiej umowy”, bądź też „czynności, z których wnikają takie przychody”. W tej sytuacji należy skorzystać z uregulowania zawartego w art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy. Z kolei z treści art. 58 § 2 w/w ustawy wynika, że nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Uznając nieważność umowy nie wskazano, że przyczyną jej nieważności jest zachowanie sprzeczne z normami bezwzględnie obowiązującymi, zasadami współżycia społecznego oraz prawami przyrody.
Z tego względu organ podatkowy uznał, że stwierdzenie nieważności decyzji o nabyciu przez podatnika prawa użytkowania gruntów i własności budynków nie powoduje, że otrzymana w następstwie zasądzenia kwota jest przychodem z czynności nie mogących być przedmiotem prawnie skutecznych umów, o którym stanowi wyżej cytowany art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Biorąc powyższe pod uwagę stanowisko podatnika w tej części jest nieprawidłowe. Jako prawidłowe organ podatkowy uznał natomiast stanowisko podatnika co do zasadzonych i otrzymanych odsetek.

Na powyższe postanowienie w dniu 22.07.2005 r. podatnik w terminie złożył zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu.
W zażaleniu podatnik twierdzi, że stanowisko Naczelnika Urzędu Skarbowego w Pile zawarte w postanowieniu Nr PD423-6/05 z dnia 28.06.2005 r. jest dla niego krzywdzące, ponieważ w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 30.04.2003 r. zawarte jest stwierdzenie, że nieważność decyzji administracyjnych, zarówno Wojewody Nr G.IV.7222/26-V/91 z dnia 26.06.1991 r. jak i Kierownika Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Urzędu Miejskiego z dnia 10.12.1989 r., wynikła z mocy prawa. Obydwie decyzje wydane zostały przez organy administracyjne z rażącym naruszeniem przepisów administracyjnych tj. ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości. Tak więc wyłączenie z przychodów zwróconej kwoty wynika z niezgodności z obowiązującym prawem decyzji administracyjnych i tym samym umowy z dnia 11.12.1989 r. o przekazaniu nieruchomości w celu prowadzenia działalności, co zgodne jest w cytowanym przez Naczelnika Urzędu Skarbowego art. 58 Kodeksu cywilnego.
Wobec powyższego Spółka uważa, że słusznie zastosowała przepis art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i wyłączyła zasądzoną kwotę z przychodów podlegających przepisom tej ustawy.

Po rozpatrzeniu zażalenia Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdził, że nie zasługuje ono na uwzględnienie.

Art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. Nr 54 z 2000 r., poz. 654 z późn.zm.) stanowi, iż przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów wnikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Jak z powyższego wynika powołany zapis wprowadza ograniczenie w zakresie przedmiotowym obowiązywania wyżej wymienionej ustawy. Ograniczenie to ustawodawca zrealizował poprzez zastosowanie instytucji wyłączenia spod działania ustawy ściśle określonej kategorii przychodów.

Prawo podatkowe nie zawiera własnych definicji użytych w wyżej powołanym przepisie pojęć takich jak prawnie skuteczna umowa oraz jej przedmiot, a także czynności, z których wynikają przychody. W tej sytuacji należy odwołać się do rozwiązań zawartych w prawie cywilnym.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) reguluje zakres dopuszczalnej treści czynności prawnej wprowadzając pewne ograniczenia podyktowane prawami przyrody (art. 387), normami bezwzględnie obowiązującymi i zakazem podejmowania czynności celem obejścia ustawy (art. 58 § 1) oraz zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2).

W oparciu o powyższe należy stwierdzić, że przedmiotem prawnie skutecznej umowy, w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie mogą być zachowania, które ze swej istoty są sprzeczne z prawami przyrody, ustawą lub zasadami współżycia społecznego, i w konsekwencji w ogóle nie mogą być określone w treści ważnej i wywołującej zamierzone skutki umowy. Chodzi tu o czynności, które w żadnych okolicznościach i warunkach, jakie przepisy prawa przewidują dla zawarcia wolnej od wad umowy, nie mogą być przedmiotem stosunku cywilnoprawnego, nawet hipotetycznie. Tylko przychody wynikające z zachowań, które w żadnych okolicznościach nie mogą być zaakceptowane przez obowiązujący porządek prawny zostały wyłączone przez ustawodawcę spod działania ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3. Przykładem mogą tu być m.in. przychody z prostytucji czy też zachowań o znamionach czynu zabronionego określonych w kodeksie karnym np. z kradzieży.

W zakresie tym nie mieszczą się natomiast osiągnięte przez podatnika przychody w związku z zasądzeniem na jego rzecz zwaloryzowanej kwoty w następstwie stwierdzenia nieważności opisanych wyżej decyzji.
Zasądzona przez Sąd na rzecz podatnika kwota jest przychodem uzyskanym w następstwie stwierdzenia nieważności decyzji o przekazaniu nieruchomości, nie jest natomiast przychodem wynikającym bezpośrednio z nieważnej decyzji. Tytułem prawnym do jej otrzymania jest wyrok Sądu Apelacyjnego, a nie nieważna decyzja, na mocy której podatnik nabył prawo użytkowania wieczystego gruntu i prawo własności zlokalizowanych na tym gruncie budynków.

W związku z powyższym organ podatkowy I instancji słusznie uznał, iż unieważnienie zezwolenia na przekazanie nieruchomości podatnikowi, które spowodowało zwrot nieruchomości nie powoduje, że zasądzona na jego rzecz kwota, której dochodził w związku ze stwierdzeniem nieważności umowy z 12.12.1989 r. jest przychodem z czynności nie mogących być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, o którym mowa w wyżej powołanym art. 2 ust.1 pkt 3 ustawy podatkowej.
Niniejsza interpretacja prawa podatkowego została wydana w oparciu o przedstawiony przez wnioskodawcę stan faktyczny oraz obowiązujący w dniu jej wydania stan prawny.