Stan faktyczny:

Podatnik – bank świadczy usługi, które jak sam ocenia, w świetle ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) mogą stanowić faktoring, który wyłączony został z kategorii usług zwolnionych od podatku VAT na podstawie załącznika nr 4 poz. 3 do w/w ustawy.

Bank z reguły kupuje od wierzyciela wierzytelność niewymagalną, której termin płatności jeszcze nie upłynął, za cenę niższą od jej wartości nominalnej (tzw. dyskonto). W zależności od przedmiotu umowy dyskonto może dotyczyć należności głównej lub odsetek, jak również obu tych składników wierzytelności.

Bank płacąc za wierzytelność umówioną cenę udziela niejako kredytu zbywcy wierzytelności, który zostanie spłacony przez dłużnika w terminie jej wymagalności.

Bank może również nabyć wierzytelność w wysokości jej wartości nominalnej, a następnie naliczać dłużnikowi wierzytelności odsetki od dnia jej wymagalności. W takim przypadku w ogóle nie wystąpi różnica między wartością nominalną wierzytelności, a ceną zapłaconą za wierzytelność przez bank.

W przypadku usługi faktoringu wykonywanej przez bank, od zbywcy wierzytelności pobierana jest stosowna prowizja wyrażona w stosunku procentowym do wartości wierzytelności oraz ewentualnie inne opłaty zgodnie z obowiązującą w banku tabelą opłat i prowizji.

W zakresie usług świadczonych przez bank mieści się również dyskonto weksli – bank skupuje weksle z dyskontem za cenę niższą od sumy wekslowej.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Ad 1)

Weksel emitowany na podstawie przepisów ustawy z dnia 28.04.1936r. Prawo wekslowe (Dz. U. z 11.05.1993r., Nr 37, poz. 282) oraz Kodeksu cywilnego jest papierem wartościowym. W obrocie gospodarczym weksel może pełnić funkcję płatniczą jako forma zapłaty w transakcjach kupna-sprzedaży, jak również forma zabezpieczenia stosowana przez bank w stosunku do zbywcy wierzytelności przy jej cesji, czy też faktoringu.

Przeniesienie praw z weksli w drodze indosu i zdyskontowanie weksli to czynności prawne, które regulowane są odrębnymi reżimami prawnymi, w przypadku czynności indosu jest to Prawo wekslowe, a w przypadku dyskonta weksla – prawo cywilne.

Umowa dyskontowa weksla należy do umów nienazwanych prawa cywilnego. Istotą operacji dyskonta weksla jest przeniesienie przez dyskontera (podawcę) w drodze indosu praw z weksla przed terminem jego płatności za zapłatą odpowiadającą równowartości sumy wekslowej pomniejszonej o prowizje i odsetki dyskontowe.

Umowa dyskontowa jest zatem umową sprzedaży praw, stosownie do § 555 Kodeksu cywilnego, zawierającą niekiedy elementy umowy kredytowej.

Faktoring dotyczy wierzytelności w obrocie gospodarczym, które wynikają głównie z umów dostawy towarów i umów o wykonanie usług. Istotą faktoringu, który zawsze wiąże się z odpłatnością jest szybkość uzyskania kwoty pieniężnej, na jaką opiewa wierzytelność. Pomimo, iż faktoring zawiera w sobie elementy dyskonta, związane z wypłatą kwoty odpowiadającej równowartości scedowanej wierzytelności pomniejszonej o należną faktorowi prowizję, przy czym weksel stanowić może formę zabezpieczenia w stosunku do zbywcy wierzytelności – operacji dyskonta weksli nie należy utożsamiać ze złożoną instytucją faktoringu na gruncie podatku od towarów i usług.

A zatem, usługa dyskonta weksli zaliczana do usług pośrednictwa finansowego, stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) podlega zwolnieniu od podatku VAT.

Ad 2)

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz 535 ze zm.), zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy.

Stosownie do poz. 3 pkt 5 załącznika nr 4 do ustawy, zawierającego „Wykaz usług zwolnionych od podatku”, zwolnione są od podatku usługi pośrednictwa finansowego ( PKWiU Sekcja J ex 65-67 ) z wyłączeniem usług ściągania długów oraz faktoringu. Wobec powyższego, usługi faktoringu od 1 maja 2004 r. podlegają opodatkowaniu podstawową stawką podatku od towarów i usług w wysokości 22 %.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

W przypadku usług faktoringu za świadczenie należne faktorowi, stanowiące obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o VAT należy uznać prowizję uzyskaną przez faktora od faktoranta. Odnośnie kwestii zaliczenia do podstawy opodatkowania odsetek należnych faktorowi z tytułu wyświadczonej usługi kredytowej, należy stwierdzić, iż jeżeli uznać usługę kredytową za odrębną od faktoringu, a jednocześnie równorzędną z usługą główną to jako odrębna usługa będzie ona zwolniona od podatku VAT.

Jeśli z postanowień zawartej umowy wynika, że usługa kredytowa rzeczywiście jest świadczona, określono za nią odrębne wynagrodzenie (odsetki/ dyskonto) oraz zasady jego wyliczenia to usługę kredytową świadczoną przez faktora można potraktować jako zwolnioną od podatku.

Oznacza to, iż zapłata za zwolnioną usługę nie powinna być brana pod uwagę przy określaniu podstawy opodatkowania usługi faktoringu, a opodatkowaniu podlega wyłącznie prowizja faktora.