Naczelnik Urzędu Skarbowego w Oświęcimiu, na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), w odpowiedzi na pismo znak SGG 7722-59/04 w sprawie stosowania przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) w odniesieniu do nw. czynności:

1) wywłaszczenia nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego dokonanej w drodze decyzji na podstawie art. 113 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000r. Nr 46, poz. 543 ze zm.), za które przysługuje odszkodowanie,

2) zwrotu wywłaszczonej nieruchomości z równoczesnym zwrotem odszkodowania lub nieruchomości wydanej zamiennie w drodze decyzji administracyjnej na podstawie art. 136 i art. 40 ustawy o gospodarce nieruchomościami,

3) wypłaty odszkodowań za nieruchomości zajęte pod drogi publiczne na podstawie decyzji administracyjnej wydanej w trybie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 33, poz. 872 ze zm.);

- wyjaśnia, co następuje:

Ad. 1 i 3). Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Dostawą towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, jest m.in. przeniesienie z nakazu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.
Z powyższego wynika, iż na podstawie powołanego art. 7 ust. 1 pkt 1 czynność wywłaszczenia nieruchomości dokonywana w drodze decyzji administracyjnej co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, przy czym obowiązek podatkowy z tego tytułu może powstać po stronie dotychczasowego właściciela nieruchomości, który z tytułu wywłaszczenia otrzymuje odszkodowanie. Zaznaczyć należy, że zaliczenie tego rodzaju czynności do dostaw towarów nie będzie w większości przypadków znaczyło faktycznego opodatkowania, bowiem wywłaszczenie dotyczy zazwyczaj własności prywatnej. Wobec tego, podmiot pozbawiony własności nie działa w tej sytuacji w charakterze podatnika.

Starostwo Powiatowe, wypłacając świadczenie ekwiwalentne w postaci odszkodowania na rzecz osoby wywłaszczonej, nie wykonuje czynności wymienionej w przedmiocie opodatkowania podatkiem od towarów i usług, nie jest zatem z tego tytułu podatnikiem podatku od towarów i usług.
Analogiczne rozwiązania dotyczą sytuacji, gdy przeniesienie własności nieruchomości następuje z mocy prawa w przypadku nieruchomości zajętych pod drogi publiczne.

Ad. 2). Na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności realizowanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Zapytanie dotyczy sytuacji, gdy wywłaszczona uprzednio nieruchomość staje się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu i, w drodze decyzji administracyjnej, zostaje zwrócona poprzedniemu właścicielowi lub jego spadkobiercy. Starosta, wydając decyzję o zwrocie nieruchomości, działa w charakterze organu władzy publicznej, realizując zadania wynikające z ustawy o gospodarce nieruchomościami - zatem, na podstawie cyt. art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, nie jest uznawany za podatnika podatku od towarów i usług. Wobec tego, czynność ta nie rodzi powstania obowiązku podatkowego w tym podatku.

Jeżeli w ramach odszkodowania przyznana została nieruchomość zamienna, to zwrot tej nieruchomości może rodzić obowiązek podatkowy po stronie osoby wywłaszczanej - na zasadach omówionych w punktach 1 i 3 nin. pisma.