Spółka dniu 31 października 2005r. zwróciła się z prośbą o udzielenie pisemnej interpretacji w zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego w następującej kwestii:

Spółka sprowadza z Niemiec reprodukcje malarskie drukowane, natomiast do niemieckiej firmy wysyła ramy obrazów. Podmioty zawarły porozumienie kompensacyjne, na mocy którego kompensują wzajemne wierzytelności.

W przypadku klasycznej kompensaty, tj. gdy znoszą się wzajemnie dwa zobowiązania stosuje się zasadę, że wierzytelności stanowiące przedmiot kompensaty powinny być wycenione po niższym kursie waluty, według którego została wyceniona dana należność lub zobowiązanie w momencie ich powstania. W wyniku tych przeliczeń powstają różnice kursowe wynikające z różnego kursu waluty zastosowanego przy zarachowaniu należności i zobowiązania w momencie ich powstania.

Czy różnice kursowe dodatnie lub ujemne stanowią przychód lub koszt uzyskania przychodu w przypadku rozliczeń pomiędzy kontrahentami na zasadzie wzajemnej kompensaty wierzytelności...

Zdaniem Spółki, w sytuacji gdy rozliczenia następują na zasadach kompensaty, powstałe różnice kursowe dodatnie stanowią przychód do opodatkowania, natomiast różnice kursowe ujemne stanowią koszt uzyskania przychodu.

Uwzględniając powyższe, organ podatkowy stwierdza co następuje:

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, prawo podatnika do podwyższania lub obniżania przychodów i kosztów uzyskania przychodów o różnice wynikające z różnych kursów walut pomiędzy dniem faktycznego otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań, a dniem uzyskania przychodu lub zarachowania kosztu regulują przepisy art. 12 oraz art. 15 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.).

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodami są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Na podstawie art. 12 ust. 2 ww. ustawy, przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursów średnich, z dnia uzyskania przychodu, ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski. Za przychody związane z działalnością gospodarczą i działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, stosownie do art. 12 ust. 3 ustawy, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Jeżeli przychody wyrażone są w walutach obcych, a między dniem ich uzyskania i dniem faktycznego otrzymania występują różne kursy walut, przychody te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodów, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał uzyskujący przychód, oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez NBP z dnia uzyskania przychodu.

Przepis art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, iż kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursów średnich ogłaszanych przez NBP z dnia poniesienia kosztu. Jeżeli koszty są wyrażone w walutach obcych, a między dniem ich zarachowania i dniem zapłaty występują różne kursy walut, koszty te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu sprzedaży walut z dnia zapłaty, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał ponoszący koszt, oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez NBP z dnia zarachowania kosztów.

Podatnik nabywa więc prawo do obniżenia lub podwyższenia przychodów i kosztów uzyskania przychodów o różnice wynikające z różnych kursów walut ogłaszanych przez NBP i bank, z którego usług korzysta podmiot uzyskujący przychód lub ponoszący koszt, w dniu faktycznego otrzymania należności i odpowiednio zapłaty zobowiązania.

Kompensata jest formą likwidacji istniejącego stosunku prawnego, prowadzącą do umorzenia wzajemnych należności i zobowiązań. Wskutek potrącenia, wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. W wyniku potrącenia nie dochodzi jednak do efektywnej zapłaty dokonanej w pieniądzu. Kompensata, mimo iż dotyczy zobowiązań do świadczeń tego samego rodzaju, nie prowadzi do ich realizacji, a jedynie do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej, co skutkuje zaspokojeniem wierzyciela i pozwala osiągnąć cel zobowiązania.

Kompensacyjna forma realizacji zobowiązań jest więc czym innym niż spełnieniem świadczenia przez zapłatę.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, iż podatnikowi dokonującemu rozliczeń w walutach obcych przysługuje prawo do obniżenia (bądź podwyższenia), zarówno przychodów jak i kosztów uzyskania przychodów o różnice kursowe, wyłącznie w przypadku wystąpienia faktycznego przepływu gotówki.

Różnice kursowe powstałe między dniem zarachowania kosztu bądź uzyskania przychodu, a dniem kompensaty należności (zobowiązań), jako różnice niezrealizowane, mogą być uwzględnione wyłącznie w rachunku bilansowym. W przypadku kompensaty nie następuje zapłata (otrzymanie) w formie pieniężnej, brak jest podstaw do wyceny wierzytelności podlegających potrąceniu według kursu obowiązującego w dniu przeprowadzenia tej operacji.

Nie można zatem uznać, że kompensata, jako forma regulowania wzajemnych zobowiązań i należności, jest związana z finansowymi operacjami, skutkującymi w ujęciu kasowym – utratą lub wzrostem waluty, ponieważ nie powoduje powstania różnic w przychodach i kosztach poniesionych, w wyniku zmian kursów walut w banku.

Kompensacyjna forma realizacji zobowiązań jest więc czym innym niż spełnienie świadczenia przez zapłatę. Różnice kursowe powstają jedynie w przypadku płatności dokonywanych drogą faktycznych transferów pieniężnych za pośrednictwem banku i nie powstają przy kompensatach, tak więc stanowisko Spółki nie jest słuszne.