Z przytoczonego przez pełnomocnika podatniczki stanu faktycznego wynika, że decyzją Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM) z dnia 26 września 2005r. podatniczce zostało przyznane odszkodowanie z tytułu szkody, jakie poniósł ojciec podatniczki w okresie II wojny światowej. Ojciec podatniczki był przed dniem 1 września 1939r. właścicielem majątku, który został przejęty przez niemieckiego zarządcę z początkiem października 1939r., zaś sam ojciec podatniczki wraz z rodziną został wywieziony do obozu.

Świadczenia z tytułu prześladowań nazistowskich, mających miejsce w okresie II wojny światowej, zostały wynegocjowane w trakcie rokowań między przedstawicielami rządów Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Niemiec, Polski, Czech, Białorusi, Ukrainy i Rosji oraz firm niemieckich i poszkodowanych. Następnie do tego kręgu przystąpiła Austria.

Tworząc Fundację "Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość" Republika Federalna Niemiec wraz z niemieckimi przedsiębiorstwami, w poczuciu "historycznej i moralnej odpowiedzialności", miały na celu uzupełnienie dotychczasowych uregulowań odszkodowawczych. Podstawą do wypłacania świadczeń jest ustawa z dnia 2 sierpnia 2000r. (z późniejszymi zmianami) o utworzeniu Fundacji "Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość", która weszła w życie dnia 12 sierpnia 2000r. (Federalny Dziennik Ustaw: BGBI 2000 I 1263) (zwanymi w dalszej części "ustawą"). Zgodnie z tą ustawą wnioski o przyznanie świadczeń mogą być rozpatrywane tylko przez właściwą organizację partnerską Fundacji Federalnej. Organizacje partnerskie decydują również, czy świadczenie zostanie przyznane. Sama Fundacja Federalna nie ma kompetencji do przyznawania świadczeń i ich wypłaty. Zgodnie z aktem fundacyjnym, wyznaczonych zostało siedem organizacji (partnerskich) międzynarodowych uprawnionych do rozpatrzenia wniosków poszkodowanych i wypłaty odpowiednich świadczeń pieniężnych. Organizacją partnerską odpowiedzialną za rozpatrywanie roszczeń dotyczących strat majątkowych doświadczonych w okresie reżimu narodowo-socjalistycznego jest Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM) z siedzibą w Genewie (Szwajcaria).

Ustawa, o której mowa wyżej, przewiduje wypłatę świadczeń pieniężnych w szczególności również dla wnioskodawców, którzy doznali szkód majątkowych na skutek prześladowań, na tle rasowym, reżimu narodowo-socjalistycznego przy istotnym, bezpośrednim i sprawczym udziale przedsiębiorstw niemieckich (§11 ust. 1 pkt 3 ustawy).

Uprawnionymi do żądania wypłaty świadczenia z przyczyny wymienionej wyżej są osoby bezpośrednio poszkodowane. W przypadku ich śmierci przed możliwością złożenia wniosku o wypłatę świadczenia, uprawnionymi są w częściach równych (zgodnie z art. 13 § 1 w zw. z art. 11 § 1 ust. 3 ustawy) żyjące dzieci uprawnionego i jego małżonek. W przypadku ich braku świadczenie może zostać wypłacone wnukom uprawnionego - w częściach równych. Jeżeli nie ma wnuków, wtedy o odszkodowanie mogą występować bracia i siostry osoby zmarłej. Natomiast, jeżeli osoba zmarła nie pozostawiła małżonka, dzieci, wnuków albo rodzeństwa, uprawnionymi do składania roszczenia o wypłatę świadczenia są jedynie osoby wyznaczone w testamencie zmarłego. Każda osoba składająca wniosek jest zobowiązana do przedstawienia dowodu swego pokrewieństwa z uprawnioną osobą zmarłą poprzez dostarczenie uwierzytelnionej kopii aktu małżeństwa, aktu urodzenia, księgi rodzinnej, testamentu lub innego odpowiedniego dokumentu. W imieniu wszystkich osób występujących o świadczenie przysługujące osobie zmarłej, może zostać złożony tylko jeden wniosek.

Zgodnie z brzmieniem art. 922 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) "nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami". Zatem otrzymane świadczenie nie należy do spadku po zmarłym ojcu podatniczki i nie jest opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn, ponieważ ustawa tworząca Fundację "Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość" określa autonomiczny krąg podmiotów uprawnionych do starania się i otrzymania przedmiotowego świadczenia.

Otrzymane świadczenie jest przychodem dla osoby uprawnionej z innych źródeł określonych w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity - Dz.U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) zwanej dalej "updof".

Niemniej, na podstawie art. 1 ustawy z dnia 21 września 2000r. o zwolnieniu świadczeń z tytułu prześladowań przez nazistowskie Niemcy z podatków i opłat oraz o niezaliczaniu ich do dochodów (Dz.U. Nr 93, poz. 1028) "świadczenia wypłacane ofiarom i ich spadkobiercom z tytułu prześladowań przez nazistowskie Niemcy w okresie II wojny światowej, w tym związane z pracą niewolniczą i przymusową, są wolne od podatków i opłat". Występujące w powyższym artykule słowo "spadkobiercom" należy rozumieć nie jako krąg osób, do których odnosi się reżim prawny Kodeksu cywilnego (w szczególności jego Księgi IV dotyczącej spadków), lecz jako zespół osób, którym ze względu na śmierć ofiary totalitaryzmu nazistowskiego, zostało przyznane odpowiednie świadczenie (które są wyszczególnione w odpowiednim postanowieniu Organizacji rozpatrującej wnioski uprawnionych).

Wejście w życie ustawy z dnia 21 września 2000r. wynika z zastrzeżenia, jakie w trakcie negocjacji wyraziły strony niemiecka oraz austriacka, że kwoty przekazane na świadczenia z tytułu krzywd doznanych w czasie II Wojny Światowej powinny trafić wyłącznie do rąk poszkodowanych lub ich spadkobierców. Humanitarny charakter tych świadczeń wyklucza ich przejmowanie w jakiejkolwiek postaci przez budżety państw. Stąd konieczność wprowadzenia w życie ustawy kompleksowo zwalniającej takie świadczenia ze wszelkiego rodzaju podatków i opłat (w tym również od podatku dochodowego oraz od podatku od spadków i darowizn). Co więcej, ustawa z dnia 21 września 2000r. obejmuje również świadczenia wypłacane ofiarom prześladowań mających miejsce w czasie II wojny światowej, pochodzące z innych źródeł niż z funduszu fundacji "Pamięć, Odpowiedzialność, Przyszłość" tj. bezpośrednio od firm, rządu niemieckiego, oraz różnych organizacji (z uzasadnienia projektu ustawy z dnia 10 sierpnia 2000r.)

Z uwagi na powyższe, należy uznać za błędne stanowisko pełnomocnika podatniczki w kwestii obowiązku podatkowego od spadków i darowizn. Nietrafna jest również interpretacja art. 21 ust. 1 pkt 3 updof poprzez uznanie, że treść normy tego punktu odnosi się również do wszelkich ustaw, także uchwalonych przez państwa obce. Ze względu na to, że zwolnienia, ulgi oraz inne przywileje podatkowe stanowią wyjątek od zasady powszechności i równości opodatkowania, niedopuszczalna jest ich wykładania rozszerzająca (L. Morawski: Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń 2002, s. 247-248). Twierdzenia tego nie podważa również uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie przytoczonego we wniosku strony z dnia 2 czerwca 2004r. (sygn. akt: III SA 3477/01). Sąd w uzasadnieniu tego wyroku w ogóle nie wypowiadał się w kwestii ustaw uchwalanych przez organy innych państw, jako objętych normą z art. 21 ust. 1 pkt 3 updof. (por. również "siódemkową" uchwałę NSA z dnia 24 listopada 2003r. sygn. akt: FPS 9/03 na której oparł swoje orzeczenie WSA, o którym mowa we wniosku).

Reasumując, otrzymane świadczenie z tytułu prześladowań jest wolne od wszelkich podatków i opłat na podstawie ustawy z dnia 21 września 2000r. o zwolnieniu świadczeń z tytułu prześladowań przez nazistowskie Niemcy z podatków i opłat oraz o niezaliczaniu ich do dochodów.

Powyższa interpretacja jest oparta o stan faktyczny przedstawiony we wniosku podatnika oraz o stan prawny obowiązujący w dacie zaistnienia przedstawionego zdarzenia.