Stan faktyczny

W Spółdzielni Mieszkaniowej występują nadpłaty z tytułu opłat czynszowych, spowodowane wyższymi wpłatami miesięcznymi niż obowiązujący wymiar dla lokali mieszkalnych i użytkowych, które zarachowane były na poczet opłat czynszowych lub zadłużeń przyszłego okresu (miesiąca).

Ponadto spółdzielnia odnotowuje wpłaty vadium osób przystępujących do przetargów na zakup mieszkania. Osobom, które wygrywają przetargi, vadium zaliczane jest na poczet wkładu budowlanego, natomiast pozostałym osobom vadia były zwracane.

Występują również nadpłaty wynikające z końcowego rozliczenia zużytej energii cieplnej za sezon grzewczy oraz wody, które spółdzielnia stawia do dyspozycji członków, tj. dokonuje ich wypłat w formie gotówkowej lub bezgotówkowej.

Ocena prawna stanu faktycznego

Kwoty nadpłacone (dokonane wpłaty są wyższe od wymaganych czynszów i opłat za dostarczone media) przez członków spółdzielni oraz najemców lokali są kwotami nienależnymi i nie powinny być zaliczone do obrotu spółdzielni. Zgodnie z art. 29 ust. 1 obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku przy sprzedaży opodatkowanej.

W stosunku do opłat z tytułu czynności wykonywanych przez spółdzielnie mieszkaniowe na rzecz członków tych spółdzielni mieszkaniowych oraz właścicieli lokali niebędących członkami spółdzielni obowiązek podatkowy powstawać będzie z chwilą upływu terminu płatności, bowiem zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 11 ustawy o podatku od towarów i usług (po zmianie obowiązującej od 1 czerwca 2005r.) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności - z tytułu czynności wykonywanych na rzecz członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, członków spółdzielni będących właścicielami lokali, osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, lub na rzecz właścicieli lokali, niebędących członkami spółdzielni, za które są pobierane opłaty, zgodnie z art. 4 ust. 1-2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, z 2004 r. Nr 19, poz. 177 i Nr 63, poz. 591 oraz z 2005 r. Nr 72, poz. 643).

W efekcie oznacza to, że bez względu na to, kiedy opłaty mieszkaniowe będą uiszczane - obowiązek podatkowy z tego tytułu powstawać będzie z chwilą upływu terminu płatności.

Z analogiczną sytuacją mamy do czynienia w przypadku zaliczenia przez spółdzielnię wpłaty vadium osób wygrywających przetargi na zakup mieszkania, na poczet wkładu budowlanego. Zgodnie bowiem z art. 19 ust. 13 pkt 10 lit a i b obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części wkładu budowlanego lub mieszkaniowego, nie później jednak niż z chwilą ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego lub ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, lub przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, lub wydania albo przeniesienia własności lokalu lub własności domów jednorodzinnych w przypadku czynności: ustanowienia na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego lub ustanowienia na rzecz członka spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, lub ustanowienia na rzecz członka odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, lub przeniesienia własności lokalu w rozumieniu przepisów o spółdzielniach mieszkaniowych; przeniesienia na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej własności domu jednorodzinnego w rozumieniu przepisów o spółdzielniach mieszkaniowych. Wówczas również obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaliczenia przez spółdzielnię wpłaty vadium osób wygrywających przetargi na zakup mieszkania, na poczet wkładu budowlanego.

Nadpłaty wynikające z końcowego rozliczenia zużytej energii cieplnej za sezon grzewczy oraz wody, w przypadku, gdy spółdzielnia stawia je do dyspozycji członków i dokonuje ich wypłat w formie gotówkowej lub bezgotówkowej nie są zaliczkami, o których stanowi art. 29 ust. 2 ustawy o VAT, w związku z czym z chwilą jej otrzymania nie powstaje obowiązek podatkowy. Natomiast w przypadku zaliczenia przez spółdzielnie nadpłaconych kwot wynikających z końcowego rozliczenia zużytej energii cieplnej oraz wody, na poczet zadłużeń przyszłego okresu z tytułu opłat czynszowych, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach omówionych powyżej.