Z przytoczonego przez podatniczkę stanu faktycznego wynika, że trwa ona w stosunku małżeńskim od 1972r. Od roku między małżonkami trwa rozdzielność majątkowa. Podatnicy chcą w tym roku podatkowym wrócić do wspólności majątkowej i rozliczyć się wspólnie z własnych dochodów. Podatniczka stoi na stanowisku, że stan wspólności majątkowej między małżonkami nie jest wymagany przez okres pełnego roku podatkowego.

Naczelnik Urzędu Skarbowego Poznań – Nowe Miasto, po zapoznaniu się z przedstawionym stanem faktycznym oraz rozważeniu obowiązujących przepisów prawa stwierdza co następuje:

Zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia problemu dopuszczalności wspólnego opodatkowania małżonków, ma wykładnia art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), w dalszej części „updof”, w brzmieniu obowiązującym w 2006 r.

Art. 6 ust. 1 w/w updof statuuje wyraźnie jako zasadę podległość małżonków odrębnemu opodatkowaniu od osiągniętych przez nich dochodów.

Wymieniona zasada nie podlega ograniczeniom podmiotowym bądź przedmiotowym, z tym jednak, że art. 6 ust. 2 i 3 updof wprowadza wyjątek od niej polegający na tym, iż małżonkowie spełniający określone przesłanki materialne (o której niżej), mogą być opodatkowani łącznie od sumy ich dochodów pod warunkiem dokonania określonej czynności, to jest złożenia wniosku wyrażonego przy tym we wspólnym zeznaniu rocznym.

Polsce przyjęto jako regułę odrębne opodatkowanie małżonków. Ich łączne opodatkowanie od sumy dochodów może mieć miejsce pod pewnymi warunkami, które muszą być spełnione łącznie. Tymi warunkami wymaganymi przez art. 6 ust. 2 updof są:
- podleganie przez obojga małżonków nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu;- istnienie między małżonkami wspólności majątkowej;
- pozostawanie w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy;
- złożenie wspólnego zeznania rocznego o osiągniętych przez nich dochodach wraz z wnioskiem o wspólne opodatkowanie;
- nie podleganie ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym (z wyjątkiem przychodów z najmu, dzierżawy itp.).

Opodatkowanie łączne (po spełnieniu wszystkich powyższych warunków) przysługuje tylko i wyłącznie tym osobom, które są małżonkami w świetle prawa polskiego. Z możliwości tej nie mogą korzystać osoby pozostające w faktycznym pożyciu małżeńskim (konkubinacie), (por. wyrok NSA z dnia 16 maja 1997 r., III SA 63/96, "Temida" (CD), Wydawnictwo Prawnicze Lex, Sopot 2001, nr 30245.).

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) dalej „krio”, małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego stosowne oświadczenie albo wtedy gdy oświadczenia takie zostaną złożone w obecności duchownego, a kierownik urzędu stanu cywilnego sporządzi następnie akt małżeństwa. Akt małżeństwa jest w świetle prawa polskiego dowodem zawarcia małżeństwa. Związek małżeński ustaje w przypadku śmierci jednego z małżonków, orzeczenia przez sąd rozwodu albo separacji.

Ustawodawca, powołując się w art. 6 ust. 2 updof na wspólność majątkową małżonków, miał na myśli obowiązujący ich typ ustroju majątkowego - wspólność ustawową lub umowną, uregulowaną przepisami Działu III krio. Dla możliwości wspólnego opodatkowania bez znaczenia jest sposób ukształtowania małżeńskich stosunków majątkowych, czy to ustawą, czy umową (tzw. intercyzą). Przywilej wspólnego opodatkowania będzie wyłączony jedynie w razie istnienia między małżonkami (w jakimkolwiek okresie roku podatkowego) rozdzielności majątkowej. Małżonkowie, którzy chcą korzystać ze wspólnego rozliczenia dochodów w danym roku podatkowym, muszą być małżeństwem ze wspólnością majątkową przez okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia roku kalendarzowego (por. Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pod red. W. Modzelewskiego wyd. III zaktualizowane s. 55, Por. Komentarz do art. 6 updof, A. Gomułowicz, J. Małecki, Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2003, wyd. II. Por. Komentarz do art. 6 updof, M. Chudzik, Komentarz do ustawy z dnia 18 listopada 2004 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.04.263.2619). Por. częściowo wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21 stycznia 1998r. I SA/Wr 1909/96 nr LEX: 31769 per analogiam).

Zatem w razie umownego wprowadzenia rozdzielności majątkowej (art. 47 krio), wyłączenia wspólności majątkowej orzeczeniem sądu (art. 52 § 1 krio), a także powstania rozdzielności majątkowej ex lege w związku z ubezwłasnowolnieniem jednego z małżonków (art. 53 krio) nie ma możliwości wspólnego opodatkowania.

Łączne opodatkowanie dochodów małżonków nie następuje z mocy prawa, lecz tylko i wyłącznie na wniosek obojga zainteresowanych, złożony w odpowiedniej formie oraz czasie. Zgodnie z art. 45 ust. 1 updof, małżonkowie składają wniosek o wspólne opodatkowanie w rocznym zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (straty), według ustalonego wzoru w terminie do dnia 30 kwietnia następnego roku. Ustawa podatkowa nie przewiduje możliwości złożenia wniosku o łączne opodatkowanie małżonków w innym czasie i formie (por. np. wyrok NSA z dnia 21 stycznia 1999 r., SA/Sz 219/98, "Temida" (CD), Wydawnictwo Prawnicze Lex, Sopot 2001, nr 36137).

Dla możliwości wspólnego rozliczenia się z podatku dochodowego w trybie przewidzianym w art. 6 ust. 2 updof nie ma znaczenia fakt, iż małżonkowie mieszkają oddzielnie i podlegają z uwagi na swe miejsce zamieszkania właściwości różnych organów podatkowych. W takich sytuacjach, zgodnie z § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz.U. Nr 165, poz. 1371) właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania jednego z małżonków, wskazanego we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym.

Powyższe uwagi dotyczące okresu trwania wspólności majątkowej między małżonkami, pomimo braku wyraźnego literalnego zapisu dotyczącego pozostawania przez małżonków we wspólnocie majątkowej przez cały rok podatkowy, to taki warunek wywodzi się z celu komentowanego przepisu oraz z jego brzmienia. Jak można bowiem zauważyć, z brzmienia komentowanego przepisu wynika, że warunek pozostawania przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim dotyczy nie małżonków jako takich, lecz małżonków spełniających określone warunki, m.in. istnienia między nimi wspólności majątkowej (oraz podlegania przez nich nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu). Skoro więc warunek pozostawania przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim dotyczy małżonków o określonych cechach, brak jakiejkolwiek z nich przez choćby krótki okres roku podatkowego wyklucza możliwość wspólnego rozliczenia. Nie dotyczy to sytuacji, gdy brak wspólności majątkowej w trakcie roku podatkowego jest wynikiem śmierci jednego z małżonków, gdyż możliwość wspólnego rozliczenia w takiej sytuacji jest konsekwencją odwołania się przez ustawodawcę do art. 6a updof.

Z uwagi zatem na powyższe, aby skorzystać z możliwości wspólnego opodatkowania, małżonkowie powinni spełniać wszystkie - przytoczone wyżej warunki - w tym pozostawać we wspólności majątkowej przez okres całego roku podatkowego, za który chcą się w taki sposób opodatkować.

Powyższa interpretacja jest oparta o stan faktyczny przedstawiony we wniosku podatnika oraz o stan prawny obowiązujący w dacie zaistnienia przedstawionego zdarzenia.