Naczelnik Urzędu Skarbowego w Mielcu działając na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (j. t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) - po rozpatrzeniu wniosku Spółki z dnia 11.01.2005 r. w sprawie udzielenia interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług postanawia uznać, iż przedstawione we wniosku stanowisko w zakresie braku obowiązku opodatkowania kaucji zwrotnej pobieranej jako zabezpieczenie umów kupna-sprzedaży samochodów i umów najmu samochodów (wypożyczalnia samochodów), w przypadku gdy po realizacji umowy jest zarachowywana zgodnie z wnioskiem kontrahenta na poczet ceny nabycia - jest nieprawidłowe i podatnik powinien potraktować kaucję jako formę zaliczki i opodatkować ją podatkiem od towarów i usług w momencie jej otrzymania - w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Spółka jest autoryzowanym dealerem samochodów oraz prowadzi wypożyczalnię samochodów osobowych. Sprzedaż samochodów odbywa się na podstawie wcześniejszego zamówienia przez klienta konkretnego modelu (kolor, wyposażenie, itp.) w związku z czym dany samochód jest produkowany pod konkretne zamówienie klienta. W związku z powyższym jest zawierana umowa przedwstępna kupna-sprzedaży, a zabezpieczeniem wykonania umowy ostatecznej jest kaucja pobierana od klienta, której wysokość ustalana jest indywidualnie. W przypadku gdy dochodzi do realizacji sprzedaży wystawiana jest faktura VAT na wartość samochodu, a kaucja podlega zwrotowi lub zgodnie z dyspozycją klienta może zostać zarachowana jako częściowa zapłata za fakturę.

W przypadku wypożyczalni samochodów zawierana jest umowa najmu samochodu na określony czas z możliwością jego przedłużenia .Najemca przyjmuje pojazd w pełni sprawny, nie uszkodzony i odpowiada materialnie za uszkodzenia, zniszczenia, brak lub zaginięcie pojazdu. Całkowite rozliczenie za wynajem następuje z chwilą zwrotu pojazdu. Na łączną należność wystawiana jest faktura VAT bądź paragon. Dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z ww. tytułów najemca wpłaca kaucję w umownej wysokości, która z chwilą całkowitego rozliczenia podlega zwrotowi lub zgodnie z dyspozycją najemcy może zostać zarachowana jako zapłata za usługę.

Podatnik stoi na stanowisku, iż wykonywana czynność pobrania kaucji zwrotnej będącej zabezpieczeniem przyszłej umowy kupna- sprzedaży lub będącej zabezpieczeniem roszczeń wynikających z umowy, która jest zwracana kontrahentowi po realizacji umowy w całości lub zarachowywana jako częściowa zapłata za fakturę, a w przypadku rezygnacji z kupna stanowiąca karę umowną - nie jest obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 2 ustawy o VAT i nie rodzi obowiązku podatkowego.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Mielcu po zapoznaniu się z przedstawionym przez Spółkę stanem faktycznym wyjaśnia:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,

2. eksport towarów,

3. import towarów,

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,

5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę podatku należnego. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja, i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług. W przypadku, gdy podatnik dokonuje dostawy towarów lub świadczy usługi i pobiera z tego tytułu należności w postaci zaliczki, zadatku, przedpłaty lub raty, podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona od przypadającą od nich kwotę podatku (art. 29 ust. 2 ustawy). Dotyczy to również otrzymanych zaliczek na dotacje, subwencje i na inne dopłaty o podobnym charakterze.

Z kolei w art. 19 ust. 11 wskazano, iż obowiązek podatkowy z tytułu podatku od towarów i usług powstaje w części dotyczącej otrzymanej należności, w szczególności: przedpłaty, zaliczki, zadatku lub raty z chwilą jej otrzymania, jeżeli miało to miejsce przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi. Artykuł 106 ust. 1 ww. ustawy w związku z § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dn. 27.04.2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 971), nakłada na podatników obowiązek wystawienia faktury dokumentującej otrzymaną część lub całość należności od nabywcy, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, nie później niż siódmego dnia od dnia jej otrzymania pod warunkiem, że miało to miejsce przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi.

Zgodnie z definicjami zawartymi w "Słowniku języka polskiego" (PWN, Warszawa, 1978):

- "zaliczka" jest to część należności wpłacana lub wypłacana z góry na poczet tej należności,

- "zadatek" to suma pieniężna dawana przy zawarciu umowy w celu zapewnienia jej wykonania; zaliczka na poczet należności; akonto,

- "przedpłata" to określona suma pieniędzy wpłacana regularnie, w ustalonych terminach, w celu zapewnienia sobie otrzymania jakiegoś towaru, niepodlegająca zwrotowi,

- "rata" część należności pieniężnej, płatna w oznaczonym terminie,

- "kaucja" suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania.

Z kolei zgodnie z art. 394 § 1 ustawy z dn. 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Natomiast zgodnie z § 2 w razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.

Jak wynika z powyższego, że w przypadku gdy kaucja zostanie zaliczona na poczet należności za sprzedany towar lub świadczoną usługę, należy traktować ją jako formę zaliczki lub zadatku będącej obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 2 cyt. ustawy. Wówczas obowiązek podatkowy powstaje na podstawie art. 19 ust. 11 tej ustawy, czyli w momencie jej otrzymania.