INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 23 kwietnia 2012 r. (data wpływu do Organu – 27 kwietnia 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu powstałego z tytułu umorzenia odsetek od kredytu oraz kosztów windykacyjnych i kosztów postępowania sądowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 27 kwietnia 2012 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu powstałego z tytułu umorzenia odsetek od kredytu oraz kosztów windykacyjnych i kosztów postępowania sądowego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Podatnik zawarł w dniu 24 maja 1999 r. umowę kredytu C. nr (…) oraz w dniu 19 maja 1999 r. umowę karty kredytowej nr (…). W związku z trudną sytuacją finansową uniemożliwiającą spłatę kredytów podatnik podpisał w dniu 2 czerwca 2011 r. z bankiem umowę ugody, na mocy której wpłacił jednorazowo tytułem obu kredytów kwotę 35 000 zł (kredyt C.: kapitał 21 081, 70 zł, odsetki umowne 69 643,94 zł) karta kredytowa C. ( należność główna 3 164,09 zł, odsetki umowne 18 133,46 zł, opłata za czynności windykacyjne 294,00 zł, koszty sądowe 1 647,50 zł). W zamian za dokonaną wpłatę bank umorzył pozostałą część naliczonych odsetek umownych i innych kosztów w łącznej wysokości 78 964,69 zł.

Według Wnioskodawcy, nie doszło do przysporzenia majątkowego. Z zawartej ugody wynika bowiem, iż zobowiązał się do spłaty w całości należności głównej oraz części odsetek objętych postępowaniem ugodowym. Zobowiązanie to zostało w całości spełnione, natomiast umorzenie przez bank pozostałej części odsetek stanowi tylko zmianę warunków kredytu. Zawarcie ugody nie doprowadziło więc do powstania jakiegokolwiek przychodu. Tym samym wartość umorzonych odsetek oraz kosztów windykacyjnych i kosztów sądowych nie stanowi nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu przepisu art. 20 ust. 1 ustawy podatkowej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w związku z umorzeniem przez bank odsetek umownych oraz kosztów windykacyjnych i kosztów postępowania sądowego powstaje po stronie podatnika przychód, który winien być opodatkowany...

Zajmując stanowisko Wnioskodawca wskazał, iż zgodnie z przepisem art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 619, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub pozostawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się środków finansowych uzyskanych z tytułu zawarcia umowy kredytu. Wprawdzie kredytobiorca uzyskuje do dyspozycji określoną kwotę pieniędzy, jednak jest zobowiązany do jej zwrotu w określonym terminie. W przypadku umorzenia kredytu następuje zmiana charakteru uzyskanego świadczenia, co powoduje zmniejszenie lub likwidację zobowiązania podatkowego wobec kredytodawcy. Jednocześnie z faktu, iż dłużnik nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania, nie można wnioskować, że mamy do czynienia z nieodpłatnym świadczeniem wierzyciela na rzecz dłużnika.

Umorzenie przez bank odsetek od kredytu w wyniku zawarcia ugody stanowi tylko zmianę warunków umowy kredytowej. Kwota umorzonych odsetek od kredytu bankowego nie stanowi zatem u dłużnika (podatnika) przychodu podlegającego opodatkowaniu. Niewywiązywanie się z zobowiązania kredytowego nie skutkuje automatycznie powstaniem nieodpłatnego świadczenia. Powstaje ono dopiero w momencie wyrażania przez bank pozytywnej woli dokonania takiego świadczenia.

Samo otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie, jak również zmiana wysokości odsetek od kredytu w stosunku do pierwotnej umowy, są obojętne podatkowo. Jak wynika z zawartej ugody, umowy kredytu zostały rozwiązane a całość roszczenia stała się wymagalna z chwilą podpisania ugody. Nie zmieniła ona charakteru stosunku prawnego łączącego podatnika z bankiem. Spowodowała natomiast powstanie nowego stosunku prawnego, na mocy którego wpłacenie w umówionym terminie określonej kwoty zwolniło podatnika z długu.

W przedstawionym stanie faktycznym nie doszło do przysporzenia majątkowego. Z zawartej ugody wynika bowiem, że podatnik zobowiązał się do spłaty w całości kwoty głównej oraz części odsetek objętych postępowaniem ugodowym. Ustalenie to zostało w całości wykonane. Natomiast umorzenie przez bank części odsetek stanowi jedynie zmianę warunków kredytu, która dopuszczalna jest zarówno na gruncie ustawy prawo bankowe, jak i na gruncie prawa cywilnego. Poprzez zawarcie ugody doszło bowiem do powstania nowego stosunku prawnego. Wartość umorzonych odsetek nie podlega więc opodatkowaniu podatkiem dochodowym zgodnie z przepisem art. 11 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy podatkowej, iż z zawartej ugody wynika, że umowy kredytowe zostały rozwiązane a całość roszczenia stała się wymagalna z chwilą podpisania ugody. Powstał nowy stosunek prawny. W ramach tego stosunku wpłacenie w umówionym terminie kwoty spowodowało zwolnienie podatnika z długu.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 cyt. ustawy do źródeł przychodów zalicza się inne źródła.

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach (art. 20 ust. 1 ww. ustawy).

Sformułowanie ”w szczególności” dowodzi, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego (korzyść), tzn. zarówno pieniężna jak i niepieniężna.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych, przez nieodpłatne świadczenie rozumie się te wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku podatnika mające konkretny wymiar finansowy. Wskazać przy tym należy, iż zgodnie z art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Natomiast zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, iż samo otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód).

Odmiennie należy traktować odsetki od kredytu, które są opłatą za korzystanie ze środków finansowych kredytodawcy. Wysokość odsetek (w sposób niebudzący wątpliwości, co do wysokości), jak i zasady oraz terminy spłaty kredytu wraz z odsetkami określone są w umowie kredytowej. Zmiana wysokości odsetek od kredytów w stosunku do pierwotnej umowy kredytowej mieści się w zasadzie swobody kształtowania umów kredytowych i nie wywołuje skutków podatkowych. Dotyczy to zarówno odsetek od kredytu za okres przypadający po zmianie warunków naliczania odsetek, jak również za okres przed zmianą warunków umowy, ale takich, których w dniu zmiany wysokości odsetek termin płatności jeszcze nie nastąpił (odsetek należnych, ale niewymagalnych).

Natomiast umorzenie kwot niezapłaconych odsetek od kredytu zaciągniętego przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, których termin płatności upłynął – jest przysporzeniem, skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu. Dotyczy to zarówno odsetek skapitalizowanych (które faktycznie po skapitalizowaniu stają się kwotą długu), jak i odsetek wymagalnych, czyli takich, których w myśl postanowień umowy kredytowej termin płatności upłynął.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca zawarł w dniu 24 maja 1999 r. umowę kredytu C. oraz w dniu 19 maja 1999 r. umowę karty kredytowej. W związku z trudną sytuacją finansową uniemożliwiającą spłatę kredytów podatnik podpisał w dniu 2 czerwca 2011 r. z bankiem umowę ugody, na mocy której wpłacił jednorazowo tytułem obu kredytów kwotę 35 000 zł (kredyt C.: kapitał 21 081, 70 zł, odsetki umowne 69 643,94 zł) karta kredytowa C. (należność główna 3 164,09 zł, odsetki umowne 18 133,46 zł, opłata za czynności windykacyjne 294,00 zł, koszty sądowe 1 647,50 zł). W zamian za dokonaną wpłatę bank umorzył pozostałą część naliczonych odsetek umownych i innych kosztów w łącznej wysokości 78 964,69 zł.

Mając na uwadze powyższe nie można zgodzić się z Wnioskodawcą, że umorzenie przez bank części odsetek stanowi jedynie zmianę warunków kredytu. Umorzenie odsetek od kredytu zaciągniętego przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, których termin płatności już upłynął, jest przysporzeniem skutkujących powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu.

W związku z powyższym należy uznać, iż w następstwie umorzenia przez bank odsetek umownych (czyli tych, których termin płatności już upłynął), dojdzie po stronie Wnioskodawcy do powstania, podlegającego opodatkowaniu, przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy. W sytuacji, gdyby bowiem nie doszło do zawarcia ugody, w wyniku której nastąpiło umorzenie wymagalnych odsetek, Wnioskodawca byłby zobowiązany do ich uregulowania w pełnej wysokości. Tym samym odniósł on wymierną korzyść materialną, bowiem został zwolniony z konkretnego zobowiązania finansowego.

Podobnie rzecz się ma w przypadku umorzenia Wnioskodawcy (dłużnikowi) kosztów związanych z windykacją oraz kosztów postępowania sądowego. Biorąc pod uwagę, że koszty związane z dochodzeniem przysługujących bankowi (wierzycielowi) należności immanentnie odnoszą się do roszczeń wobec należności głównej – ich umorzenie nie może być traktowane jako neutralne podatkowo. Zwolnienie Wnioskodawcy od zapłaty rodzi ten skutek, że nie musi on ponosić wydatków, które na nim ciążą. W sensie podatkowym stanowi to realne przysporzenie, mające wymiar finansowy, a tym samym oznacza to powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód z innych źródeł.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.