INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 4 września 2012 r. (data wpływu 6 września 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji przychodów z tytułu świadczenia usług adwokackich z urzędu - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 6 września 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji przychodów z tytułu świadczenia usług adwokackich z urzędu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wykonuje Pan zawód adwokata w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Jest Pan czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

W ramach obowiązków zawodowych nałożonych przepisami ustawy o adwokaturze, jest Pan wyznaczany przez właściwe organy wymiaru sprawiedliwości do świadczenia pomocy prawnej jako pełnomocnik lub obrońca z urzędu w postępowaniach przed sądami oraz innymi organami władzy publicznej. Z tytułu pomocy prawnej z urzędu właściwe sądy i organy władzy publicznej wypłacają Panu wynagrodzenie. Wynagrodzenie to traktuje Pan jako przychód uzyskiwany w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. W konsekwencji wystawia Pan na rzecz ww. organów fakturę VAT.

Przychód ujmuje Pan odpowiednio w rejestrze sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług oraz w ewidencji podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Niektóre sądy wypłacają Panu wynagrodzenie za świadczoną usługę pomniejszone o pobraną od kwoty netto z faktury zaliczkę. Zdaniem tych sądów usługa świadczenia pomocy prawnej z urzędu jest działalnością świadczoną osobiście w rozumieniu art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sądy jako płatnik podatku wystawiają w takim przypadku informacje PIT-11.

Dotychczas, podatki pobrane przez sądy i wykazane w PIT-11 traktował Pan w rocznym zeznaniu podatkowym, jako kwotę zapłaconą na poczet podatku od działalności gospodarczej. Do zeznania rocznego dołączał Pan pismo wyjaśniające, że przychód wykazany w PIT-11 z sądów stanowi przychód z działalności gospodarczej oraz prośbę o przeksięgowanie zaliczek z tych PIT-11 na poczet wpłat na podatek z działalności gospodarczej. Do pisma dołączał Pan również kopie faktur, których zaliczka pobrana i wykazana w PIT-11 dotyczyła. Nie rozliczał Pan dodatkowo PIT -11 z sądów w deklaracji PIT-37 .

Naczelnik właściwego Urzędu Skarbowego w piśmie z maja 2012 roku uznał Pana zeznanie roczne za rok 2011 za niewłaściwe. Zdaniem Naczelnika Urzędu Skarbowego przychód z tytułu pomocy prawnej z urzędu stanowi przychód z działalności wykonywanej osobiście zgodnie z art. 13 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym płatnicy prawidłowo pobrali zaliczkę na podatek oraz przekazali PIT-11 Według Naczelnika Urzędu Skarbowego powinien Pan przedmiotowe przychody wykazać w zeznaniu podatkowym nie jako przychód z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej a razem z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu według skali podatkowej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

W jaki sposób powinny być opodatkowane przychody z tytułu pomocy prawnej z urzędu w stanie faktycznym opisanym we wniosku...

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9 cyt. ustawy. Podkreśla Pan, że przepis art. 13 pkt 6 ma zastosowanie do przychodów osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator zlecił wykonanie określonych czynności.

W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu przez adwokata sąd nie zleca wykonania określonych czynności, ani nie jest to zlecenie w rozumieniu kodeksu cywilnego, jak również nie jest to zlecenie rozumiane jako nakaz, polecenie. Sąd orzekając o przyznaniu pomocy prawnej poprzez ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika przyznaje prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej. Pomiędzy pełnomocnikiem (obrońcą) wyznaczonym z urzędu a sądem nie powstaje żaden stosunek prawny - ani cywilnoprawny, ani o charakterze publicznoprawnym, sąd nie ponosi odpowiedzialności za działania lub zaniechania adwokata, on zaś nie ponosi odpowiedzialności wobec sądu. Czynności podejmowane są zgodnie z wolą osoby korzystającej z pomocy prawnej i sąd nie ma na nie wpływu. Czynności te ogranicza również powszechnie obowiązująca norma prawna.

Stąd pomiędzy sądem, a adwokatem nie występują jakiekolwiek zależności, a to oznacza, że sąd nie może decydować jakie relacje istnieją między tak ustanowionym pełnomocnikiem a osobą, która korzysta z pomocy prawnej. Za swoje działania i zaniechania adwokat nie ponosi odpowiedzialności wobec Sądu, lecz wobec osoby, której prawne interesy reprezentuje. Zatem z samego charakteru i specyfiki usługi pomocy prawnej z urzędu Pana zdaniem, nie można jej zakwalifikować do art. 13 pkt 6. Adwokat zarówno świadcząc pomoc prawną z wyboru, jak i z urzędu wykonuje zawód polegający na świadczeniu takiej pomocy i nałożenie przez sąd na adwokata obowiązku prowadzenia sprawy z urzędu nie determinuje w żaden sposób zmiany wybranego przez adwokata sposobu wykonywania zawodu. Skoro więc adwokat prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług doradztwa prawnego i w ramach prowadzonej działalności wykonuje usługę pomocy prawnej z urzędu, to fakt że stroną pokrywającą koszty zlecenia jest sąd nie może wyłączyć jej ze źródła przychodu jakim jest działalność gospodarcza. Biorąc pod uwagę powyższe fakt traktowania przychodów za usługi pomocy prawnej z urzędu jako przychód z prowadzonej przez siebie działalności, Pana zdaniem jest prawidłowy.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić również że fakt pobrania zaliczki na podatek dochodowy od usług pomocy prawnej z urzędu i wystawienie PIT-11 nie może samo w sobie determinować zmiany źródła uzyskania przez Pana przychodu. Stąd, zdaniem Pana występowanie do Naczelnika Urzędu Skarbowego z pismem o zarachowaniu zapłaconego podatku zgodnie z informacjami PIT-11 wystawianymi przez Sąd za usługi pomocy prawnej z urzędu na poczet podatku z działalności gospodarczej jest zasadne.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Świadczenie pomocy prawnej z urzędu regulują przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.), ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) i ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.).

Jak wynika z treści art. 86 ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz art. 34 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.

Pełnomocnikiem może być w szczególności adwokat lub radca prawny (art. 87 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego i art. 35 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze, zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Stosownie do treści art. 4a ust. 1 tej ustawy, adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce:

1. cywilnej lub jawnej, w której wspólnikami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069 ze zm.),
2. partnerskiej, w której partnerami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej,
3. komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której komplementariuszami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast, stosownie do treści art. 21 ust. 3 ustawy Prawo o adwokaturze, adwokat świadczy pomoc prawną z urzędu w okręgu sądu rejonowego, w którym wyznaczył swoją siedzibę zawodową. Przepis art. 71c stosuje się odpowiednio.

W myśl art. 25 ust. 3 powołanej ustawy, w wypadku gdy adwokat prowadzący sprawę nie może wziąć osobiście udziału w rozprawie lub wykonać osobiście poszczególnych czynności w sprawie, może on udzielić substytucji.

Ponadto podkreślić należy, że to sąd w trybie art. 117 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego decyduje o uwzględnieniu wniosku strony o ustanowienie dla niej adwokata określonego w § 1 tego przepisu (w sprawach objętych treścią tej ustawy). Podobnie, zgodnie z art. 254 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, rozpoznawanie wniosków o przyznanie prawa pomocy należy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sprawa ma się toczyć lub już się toczy. Nie ma przy tym znaczenia, czy sąd zleca świadczenie pomocy prawnej z urzędu bezpośrednio, czy pośrednio (w trybie art. 253 tej ustawy z udziałem okręgowej rady adwokackiej). Jednocześnie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) reguluje szczegółowe zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (przepis § 1 pkt 3).

Z kolei w § 19 pkt 2 cytowanego rozporządzenia określono, iż koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszone przez Skarb Państwa obejmują m.in. niezbędne, udokumentowane wydatki adwokata.

Z powyższych przepisów wynika, że ich zakres podmiotowy odnosi się do wykonującego zawód adwokata, bez względu na sposób wykonywania zawodu. Analiza przytoczonych wyżej przepisów jednoznacznie wskazuje zatem, iż pomocy prawnej z urzędu, na zlecenie sądu, udziela osobiście adwokat, ewentualnie wyznaczony przez niego zastępca, po udzieleniu substytucji.

Na podkreślenie zasługuje także fakt, iż wykonywanie zawodu adwokata jest nieodłącznie związane z osobistą odpowiedzialnością (dyscyplinarną, cywilną).

Przechodząc na grunt przepisów prawa podatkowego, wskazać należy, iż w myśl art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), źródłami przychodów są m.in.:

• pkt 2 – działalność wykonywana osobiście,
• pkt 3 – pozarolnicza działalność gospodarcza.

W myśl art. 5a pkt 6 ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową:

1. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
2. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
3. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

• prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Wyłączenie, o którym mowa w art. 5a pkt 6 ww. ustawy, obejmuje więc m.in. przychody uzyskane z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 cytowanej powyżej ustawy. Poszczególne kategorie tych przychodów wymieniono w art. 13 ustawy podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei przepis art. 13 pkt 6 ww. ustawy stanowi, iż za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów o których mowa w pkt 9.

Z treści powyższego przepisu wynika, że warunkiem uznania świadczeń otrzymanych przez osobę wykonującą czynność zleconą przez sąd za przychód z działalności wykonywanej osobiście jest aby uprawnienie podmiotu zlecającego wykonanie takiej czynności wynikało z przepisów prawa.

Wyodrębnienie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście - przy jednoczesnym zdefiniowaniu na użytek tej ustawy pojęcia pozarolniczej działalności gospodarczej - nie pozostawia wątpliwości, że źródłem tych przychodów nie jest pozarolnicza działalność gospodarcza, lecz zawsze działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że przychody adwokatów z tytułu świadczenia z urzędu, na zlecenie sądu, pomocy prawnej, należy kwalifikować do przychodów, o których mowa w powoływanym wyżej art. 13 pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.